Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, sistein amino asidinin tarihsel gelişimi, üretim yöntemleri ve kullanım alanları hakkında bilgi veren eğitici bir içeriktir.
- Video, sisteinin 1810 yılında Wallaston tarafından böbrek taşından izole edilmesinden başlayarak, üretim yöntemlerini (insan saçından, domuz kılından, hayvan boynuzundan ve mikrobiyal kaynaklardan), besin kaynaklarını ve kullanım alanlarını detaylı şekilde anlatmaktadır. Özellikle ekmek ve unlu mamullerde, ilaç endüstrisinde ve kozmetik alanında sisteinin kullanımı, Türkiye'deki ekmek üretimindeki yasaklama ve helal gıda açısından sistein kullanımı gibi konular ele alınmaktadır. Video, kimyasal maddelerin doz bağımlı toksikitesi konusuna da değinerek sona ermektedir.
- 00:15Sisteinin Keşfi ve Üretimi
- Sistein 1810 yılında Wallaston tarafından böbrek taşından izole edilmiş, daha sonra bitkisel ve hayvansal proteinlerde, 1899'da hayvan boynuzundan ve iskelet, bağ doku, sindirim enzimlerinde de bulunmuştur.
- Sistein, kıl, toynak, tüy ve pençelerde bol miktarda bulunur ve geleneksel yöntemlerle keratinden üretilir; keratince zengin tavuk tüyleri, domuz kılları, hayvan toynakları, pençeleri ve insan saçı kaynak olarak kullanılır.
- İnsan saçının keratin açısından zengin, ucuz ve kolay bulunabilir olması sistein üretiminde tercih edilmesini sağlamaktadır; yaklaşık bir ton saçtan yüz kilogram sistein elde edilmektedir.
- 01:11Sistein Üretimindeki Ülkeler ve Yöntemler
- Çin, insan saçından ve domuz kılından hidroliz yoluyla sistein üreten büyük bir pazara sahiptir; üretim kolay olmasına karşın kötü koku gibi problemler ortaya çıkarmaktadır.
- Japonya ve Almanya sistein için diğer iki büyük üretici ülke olarak bilinmektedir; bu ülkeler insan ve hayvan kökenli olmayan hammadde kullanmaktadır.
- Mikrobiyal kaynaklardan üretim diğer bir üretim yöntemidir ancak bu konuda yapılan çalışmalar yok denecek kadar azdır.
- 01:44Sisteinin Beslenme ve Kullanım Alanları
- Sistein son yıllarda dikkatleri üzerine çeken bir gıda katkı maddesidir; doğal olarak çeşitli gıdalarda bulunur ve işlenmiş ürünlere katkı olarak eklenir.
- Sistein, proteinlerin temel yapı taşı olan yirmi aminoasitten biridir ve sert kabuklu yemişler, hububat, et, meyve ve sebzeler gibi birçok gıdanın doğal yapısında bulunur.
- Sistein besin kaynaklarından kümes hayvanları, buğday, brokoli, yumurta, kuşkonmaz, sarımsak, soğan, keçiboynuzu ve kırmızı biber gibi çeşitli gıdalarda bulunmaktadır.
- 02:29Sisteinin Hamur İşlemede Kullanımı
- Sistein unlu mamüllerde işlem yardımcı un katkısı olarak kullanılır; hamuru yumuşatmak ve daha esnek, elastik ve genişletilebilir hamur oluşturulmasını sağlar.
- Sistein indirgen özelliği sayesinde hamurda bulunan kovalent disülfit bağlarını açarak hamur sisteminin zayıflamasına, hamurun çabuk olgunlaşmasına ve kolay açılıp şekil verilmesine yardımcı olur.
- Hamurun olgunlaşmasını hızlandırırken fermantasyon toleransını kısaltır; bu nedenle ekmek ve unlu mamüllerin üretiminde süreden kazanmak ve işlemeyi kolaylaştırmak için tercih edilmektedir.
- 03:11Türkiye'de Sistein Kullanımı ve Yasağı
- Türkiye'de 2013 yılına kadarki ekmek üretimlerinde 14 ile 18 adet katkı maddesi kullanılıyordu ve bunlara sistein de dahildi.
- 2013 yılında Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliğine göre ekmek üretiminde katkı maddesi kullanımı yasaklanmıştır.
- 2020 yılında yayınlanan bir habere göre ekmeklerde katkı maddelerinin varlığından beyaz ekmeğin iç kısmının avuçta sıkıldığında hamur halini alması, olağan dışı bir beyazlık olması ve ekmek dilimlerinde delikli ve süngerimsi yapı bulunmaması gösterebilir.
- 04:04Sisteinin Diğer Kullanım Alanları
- Günümüzde zincir bir markette satılan krakerde sistein tespit edilmiştir; fakat sistein'in Türkçe olarak hazırlanan içindekiler kısmında değil, Fransızca olarak hazırlanan içindekiler kısmında yer alması dikkat çekicidir.
- Sistein ilaç endüstrisinde panzehir olarak kullanılmaktadır; en popüler olanı parasetamol zehirlenmesine karşı kullanılan panzehirdir ve ağız yolu enfeksiyonları, glosite ve jinjivit tedavisinde kullanılır.
- Sistein ayrıca kişisel bakım ve kozmetik alanlarında da kullanılır; ultraviyole ışınlarının etkilerine karşı cildi koruma, antioksidan özelliklere sahip olma ve deri üzerinde anti-yükselme etkisi olduğu, deri kolajen üretimi için önemli olduğu, cildin esnekliğini koruduğu bilinmektedir.
- 04:40Sisteinin Etik ve Tıbbi Önemi
- Sistein, prematüre bebeklerde, yaşlılarda ve emilim sendromu gibi bazı metabolik hastalığı olan insanlar için gerekli olabilmektedir.
- Helal gıda kapsamında insan vücudunun herhangi bir kısmının gıda olarak kullanılmasına izin verilmediğinden insan saçından yapılmış sistein helal olmamaktadır.
- Her kimyasal madde doza bağımlı olarak toksiktir; bu, toksikoloji biliminin 400 yıl öncesinden beri bilinen temel yasasıdır ve esas olan kimyasalların zararsızlık limitlerinin belirlenmesidir.