• Buradasın

    Osmanlı ve Cumhuriyet Döneminde Sabataycılık ve Dönmeler Üzerine Bilgilendirici Video

    youtube.com/watch?v=iB0Z_COSkdY

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, bir konuşmacının Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde yaşanan olayları ve iddiaları ele aldığı bilgilendirici bir içeriktir. Konuşmacı, Gürkan Hacır, Mustafa Armağan ve Müfit Yüksel gibi araştırmacıların çalışmalarından da bahsetmektedir.
    • Video, "sabataycılık" kavramını "kripto yahudi" olarak tanımlayarak başlıyor ve Yahudilerin tarihsel gelişimini kronolojik olarak anlatıyor. Ardından Sabatay Sevi'nin hayatı, Osmanlı topraklarına gelişinden Müslüman olma kararı almasına, dönmelik hareketinin kökenine ve üç ana gruba (Karakaşiler, Yakubiler ve Kapancılar) bölünmesine kadar detaylı bilgiler sunuluyor. Son bölümde ise sabataycıların Türkiye'deki durumu, mezarlıkları ve bazı Yahudi yayınlarından alınan ifadeler ele alınıyor.
    • Videoda ayrıca Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerindeki bazı olayların (İttihat ve Terakki, Birinci Dünya Savaşı, harf devrimi, hilafetin ilgası, Musul meselesi, Atatürk'ün mezarının değiştirilmesi) "sabataycılar" tarafından yapıldığı iddiaları da paylaşılıyor. Konuşmacı, bu konuyu daha detaylı inceleyeceğini belirterek, tarihsel olayları değerlendirirken sabatayizm gerçeğini dikkate almanın önemini vurguluyor.
    00:07Osmanlı'da Mühtediler ve Dönme
    • Osmanlı Devleti'nde sonradan Müslüman olanlara "mühtedi" (hidayete erenler) ve "abdi dönme" (sabataycı, çift kimlikli, kripto yahudi) olarak iki grup ayrımı yapılmıştır.
    • Dönme kişiler normal yaşantılarında Müslüman gibi davranıp toplumda Müslüman olarak kabul ettirirler, ancak evlerinde ve gizli cemaatlerinde Yahudi olurlar.
    • Bu kişiler Osmanlı'da ve Cumhuriyet'te siyaset, ticaret, bürokrasi ve askerlikte önemli mevkilere gelmişlerdir.
    01:45Osmanlı'nın Son Dönemlerinde ve Cumhuriyet'in Kuruluş Döneminde İzah Edilemeyen Olaylar
    • İttihat-i Osmaniye'nin kurucularından Abdullah Cevdet'in "Türk ırkını ıslah etmek için Macaristan'dan ve Avusturya'dan damızlık damat getirelim" sözü izah edilemez bir durumdur.
    • Birinci Dünya Savaşı'na girişimiz, Padişahın onaylamadığı anlaşmalar ve Osmanlı Devleti'nin parçalanması gibi olaylar izaha muhtaç noktalar olarak görülüyor.
    • Cumhuriyet döneminde 1923'te Mecliste İslam ve Müslümanlık terakkiye mani olduğu, Hıristiyan mı olalım tartışmaları yapılmıştır.
    03:37Cumhuriyet Dönemindeki Değişimler
    • Osmanlı arşivleri 1923-1925 yıllarında bir Yahudi vasıtasıyla Bulgarlara hurda fiyatına satılmıştır.
    • Harf devrimiyle Osmanlıcayı kaldırmışlar, insanlar okuma yazma bilmiyor gibi bir duruma düşmüşlerdir.
    • Topkapı hazinesi 1927'de Ankara'ya götürülmüş ve bir Fransıza satılacak, ancak 1950'de Menderes hükümeti tarafından yerlerine yerleştirilmiştir.
    05:17Milli Şef Dönemindeki Değişiklikler
    • İnönü döneminde Allah'u Ekber diyenler üç ay hapise yatıyordu, ezanda "Tanrı uludur" deniyordu.
    • Türk musikisi (alaturka müzik) radyolarda çalınması yasaklanmış, "Allah'u Ekber" diyememek ve Türk müziği dinlememek zorunda kalmışlardır.
    • Halifeliğin ilgası, Lozan'da Lost Musul meselesinin ayrı bir görüşmede ele alınıp Hilafet ilga edilmesiyle ilişkilendirilmektedir.
    07:54Hilafet İlga Sonrası Gelişmeler
    • Hilafet ilga edildikten sonra Hindistan ve Mısır'dan gelen Müslüman yardımlar kesilmiş, İngilizler bu durumu tercih etmiştir.
    • Musul petrolü olan ve nüfusunun hemen hemen tamamı Türkmen ve Kürt olan bölge kaybedilmiştir.
    • Atatürk'ün annesi Zübeyde Hanım'ın mezarı 1941'de İsmet İnönü döneminde müslümanlıkla hiçbir ilgisi olmayan bir şekilde değiştirilmiştir.
    09:20Atatürk'ün Hatırası ve Sonrası
    • Atatürk'ün vefat ettikten sonra İsmet İnönü döneminde Atatürk'ün hatırası unutturmaya çalışılmış, portreleri kaldırılmıştır.
    • Anıtkabir inşaatı subasman seviyesinde bırakılmış, tahsisat ayrılmamıştır.
    • 1960 Mayıs darbesi ve askeri vesayet, demokratikleşme sürecini önleyen en büyük engel olmuştur.
    10:56Sabataycılık ve Yahudilerin Osmanlı'ya Gelişi
    • Sabataycılık, en basit anlamıyla kripto yahudi demektir.
    • Yahudiler Osmanlı'ya ve Cumhuriyete müslüman kimliğe bürünerek gelmişlerdir.
    • 15. yüzyılda İspanya'da Yahudiler Müslümanların olduğu yerde rahatça yaşamış, vergilerini vermiş, askerlik yapmamış, ticaret, sanat ve bilimle uğraşmıştır.
    12:33Müslümanların İber Yarımadası'na Yansıması
    • Emevi devleti döneminde Tarık bin Ziyad, İber Yarımadası'na geçerek Portekiz ve İspanya bölgelerini hakimiyet altına almıştır.
    • Emevi devleti yıkılıp Abbasi devleti kurulunca, Abdurrahman bin Muaviye İber Yarımadası'na geçerek Endülüs Emevi Devleti'ni kurmuştur.
    • Bu dönemde Yahudilerin göçü artmış ve Emevi medeniyeti eserleri bırakılmış, ancak Katolikler çoğunu tahrip etmiştir.
    13:40Endülüs Emevi Devleti'nin Yıkılışı ve Yahudilerin Durumu
    • Katolikler kendi topraklarını kuvvetlendirdikçe Endülüs Emevi Devleti'ni yıkarak birçok küçük devletin kurulmasına neden olmuştur.
    • Beni Ahmer Devleti de yıkıldıktan sonra Katolikler Portekiz ve İspanya'yı ele geçirerek Müslümanlara ve Yahudilere büyük baskı yapmıştır.
    • Yahudiler arasında "Konvers" olayı meydana gelmiş, yani Katolikliğe dönüyor veya dönüyor gibi gözüküyorlar ancak aslen Museviliklerini sürdürüyorlardı.
    15:37Engizisyon Mahkemeleri ve Yahudilerin Göçü
    • Engizisyon mahkemeleri kurulmuş ve tarihte görülmemiş bir zulüm başlamıştır; Yahudiler ve Müslümanlar deport edilmiş, işkenceler altında öldürülmüştür.
    • Bir kısmı Kuzey Afrika'ya kaçmış, bir kısmı Amerika'ya gitmiş, üç yüz bin kişi kadar Yahudi topluluğu Osmanlı Padişahı II. Beyazıt'ın gönderdiği kadırgalarla Osmanlı topraklarına taşınmıştır.
    • Osmanlı'da Yahudilere "kol kanat geliyorlar" diyen fetvalar yayınlanmış ve özellikle Selanik, İstanbul, İzmir, Manisa ve Aydın gibi bölgelere yerleştirilmiştir.
    16:53Yahudilerin Osmanlı'daki Rolü ve Sabataycılık
    • Yahudiler Osmanlı'da top yapımı, matbaanın gelişimi, ticaret ve bankacılık gibi alanlarda faydalı olmuşlardır.
    • 1626 yılında İzmir'de Sabatay Sevi doğmuş, küçük yaşta Tevrat, Talmut, Kabala ve Zohar'ı öğrenmiş ve kendi yorumlarını ortaya koymaya başlamıştır.
    • Sabatay Sevi bir ayin sırasında "ben kurtarıcıyım, Mehdi Mesih" diyerek ortaya çıkmış ve Yahudiler arasında büyük heyecan yaratmıştır.
    20:10Sabatay Sevi'nin Yaygınlaşması ve Müdahalesi
    • Sabatay Sevi'nin mehdiliğinde önemli rol oynayan Nortan Levi (Kohen) adlı bir kahin vardır.
    • Sabatay Sevi propaganda gezilerine çıkararak Selanik, İstanbul, İzmir gibi yerlerde konuşmalar yapmış ve etrafı dolu etmiştir.
    • Hahamlar Sabatay Sevi'nin kendi yorumlarını eklemesinden memnun kalmamış, padişaha şikayet etmişlerdir ve Sabatay Sevi Osmanlı topraklarını 38 krallığa böldüğünde durumu çığırından çıkarmıştır.
    22:27Sabatay Sevi'nin Yakalanması ve Tutuklanması
    • Avrupa şehirlerinden, Kuzey Afrika ve Balkanlardan gelen Yahudiler, Sabatay Sevi'yi görmek için Osmanlı topraklarına geliyordu.
    • Osmanlı Devleti duruma müdahale ederek bir tutuklama emri çıkardı ve İzmir'de beyhude sözler sarf ederek asayişi bozan Sabatay Sevi'yi yakalayıp İstanbul'a götürdü.
    • Gümrük Temelinde sorgulanan Sabatay Sevi, kendisini mehdi olarak tanımlamadı ve tersane zindanına atıldı, ancak zindanın önünde Yahudilerin rüşvetlerle kendisini görmek için kuyruklar oluşturmasıyla durum karıştı.
    23:54Sabatay Sevi'nin Sürgünleri ve Dönme Hareketinin Başlangıcı
    • Devlet Sabatay Sevi'yi Gelibolu'ya sürdü ancak tüm dünyadan gelen Yahudilerin Gelibolu'ya hücumuyla açlık başgösterince, padişah onu Edirne'ye getirtti.
    • Edirne'de ciddi bir şekilde yargılanan Sabatay Sevi, kendisine ok atılacağını veya Müslüman olacağını söyleyen Hayat Saade Mustafa Efendi'ye karşı Müslüman olmayı kabul etti.
    • Sabatay Sevi, Müslüman kıyafetleriyle dışarı çıkınca, Yahudiler arasında bir kahin ortaya atılan görüşe göre "Mehdi'yi gördüğünüz, normal yaşantıda Müslüman gibi davranacağız, ancak inancımızı kendi hayatımızda Yahudi inancımızı sürdüreceğiz" şeklinde bir açıklama yaptı ve böylece dönme hareketi başladı.
    27:31Sabatay Sevi'nin Son Yılları ve Dönme İnançları
    • Osmanlı Devleti Sabatay Sevi'yi takip etti ve Sadrazam Fazıl Ahmet Paşa'nın adamları onu bir evde Yahudi ayini yaparken yakaladılar.
    • Sabatay Sevi, Hiçbir Yahudinin yaşadığı olmadığı Arnavutluk Berat kentine sürüldü ve Yahudiler Selanik'e göçerek orası Yahudiliğin merkezi haline geldi.
    • Sabatay Sevi'nin "Onsekiz Emir" adlı inançları, Tanrıya ve kendisine inanma, Musa aracılığıyla verilen Tevrat'a inanma, Müslümanların adetlerine uyma ve Müslümanlarla evlilik yapmama gibi ana başlıkları içeriyordu.
    29:53Sabataistlerin Sekiz İnançları
    • Sabataistlerin sekiz inancı: Tanrıya, İsrail'in Tanrısına inanma.
    • Sabatay Sevi'nin gerçek Mesih olduğuna inanma ve onun dünyanın dört bir tarafına dağılmış olan İsrail oğullarını bir araya toplayacağına inanma.
    • Ölülerin dirileceğine, hakikatin İsrail'in Tanrısının kutsal yerine gönderileceğine ve İsrail'in Tanrısının bu dünyada cemalini göstereceğine inanma.
    31:00Sabataistlerin İbadet ve Cemaat Özellikleri
    • Sabataistler (dönmeler) iman esasları dışında kuzu bayramı gibi özel adetleri ve bayramları bulunmaktadır.
    • Sabataistlerin yarı İbranice yarı Ladino besmeleleri vardır: "Beşami boru yayla sabatay sevi, sabatay sevi et" (Dünyanın yarısı demek olan mübarek Sabatay Sevi'nin ismiyle aziz dostlar).
    • 17 Eylül 1676'da Sabatay Sevi'nin ölümü üzerine cemaat içinde fikir ayrılıkları meydana gelmiş, bir grup tamamen Müslümanlığın şartlarını uygulamayı, diğer grup ise bunu reddetmiştir.
    31:52Sabataistlerin Ayrılan Grupları
    • Sabatay Sevi'nin ruhunun tekrar geleceğine inananlar arasında ayrılmalar olmuştur.
    • Osman Baba'nın peşinden gidenlere "Karakaşiler" denilmiştir.
    • Abdullah Yakup'un peşinden gidenlere "Yakubiler" denilmiştir.
    • Karakaşilerden ayrılanlar "Kapancılar" olarak bilinmiştir (Kapan, İbranice'de İzmir demektir).
    33:08Cemaatler Arasındaki İlişkiler
    • Cumhuriyet'in kuruluşu ve lakapların kaldırılmasıyla Karakaşiler Osman Baba'nın adını "O'an" soyadına çevirmişlerdir.
    • Cemaatler birbirleriyle geçinemiyor, mezarlardan bile ayrılmış ve birbirlerine kız vermemektedir.
    • Bazı kişilerin sabataist olduğu iddia edilmesine rağmen, bunu ispatlayan belge bulunmamaktadır.
    35:44Sabataistlerin Toplumsal Varlığı
    • Bir konuşmacının arkadaşının anlattığına göre, İzmir'de bir kadın evlilik yaparken bir grup insan ona "sen çok önemli bir cemaatin insanısın" diyerek evliliğine müdahale etmiştir.
    • Konuşmacının arkadaşı, annesinin dualar ederken İbranice kullanıp, 19 yaşındayken evlendirmeye çalışıldığını anlatmıştır.
    • Sabataistlerin kendilerine "özel bir kafatası" veya "kemiği" olduğu iddiası vardır.
    37:56Sabataistlerin Toplumsal Konumu
    • Karakaşiler güvenlik kurumlarında, Kapancılar ordu ve ticarette, Yakubiler ise hariciyede önemli mevkilere gelmişlerdir.
    • Aydın Menderes, ailesinin sabataist olduğu iddiasına "belge olmaz" diyerek reddetmiştir.
    • Sabataist cemaatler arasında husumet vardır, örneğin Adnan Menderes'in idamına bu husumetin etkisi olabilir.
    40:07Sabataistlik ve Tarih
    • Konuşmacının amacı sabataistlerin topluma nasıl girdiklerini ve darbeleri değerlendirmek için sabataistlik gerçeğini dikkate almamızı önermektir.
    • İkinci Abdülhamit, tarih kitaplarında diktatör olarak anılırken, gerçek tarihte önemli bir fatih padişahı olmuştur.
    • Siyonizmin kurucusu Theodor Herzl, Osmanlı Devleti'ne Filistin'de bir Yahudi devleti kurma teklifini yapmış, ancak Abdülhamit bu teklifi kabul etmemiştir.
    42:21Sabatacılık Hakkında Bilgiler
    • Sabatacılık, sokakta Müslüman Türk olarak yüksek konuma ulaşmış ve birbirlerine destek olan kişilere atıfta bulunuyor.
    • Mason locaları, İttihat ve Terakki, Melami Bektaşi tarikatları ve ordu olarak sabatacı olarak gösteriliyor.
    • Bülbülderesi mezarlığı, "sabatay, sevim, mehdi, mesih gelince bülbüller ötecek" sözüyle isimlendirilmiş ve burada gömülenlerin mezar taşları ve resimleri farklı bir yapıya sahip.
    43:36Sabatacılar Hakkında Ek Bilgiler
    • Müfit Yüksel, araştırmacı gazeteci, sabatacılar üzerine çalışmalar yapmış ve Bülbülderesi mezarlığında İbranice dualar okuyan kişiler görmüş.
    • Sabatay Sevi, ölümünden sonra Arnavutluk'taki Berat kasabasındaki İkinci Beyazıt Camii'ne gömülmüş ancak bugün orada mezarı yok.
    • Bazı Yahudi yayınlarından alınan bilgilere göre İsrail'in iki devleti varmış: biri İsrail, diğeri Türkiye.
    45:08Türkiye'nin Gücü ve Video Kapanışı
    • Konuşmacı, Türkiye'nin savunma ve silah sanayisinin %70-75 lira geldiği için ülkenin güvenilir olduğunu düşünüyor.
    • Yakın gelecekte savunma sanayisinin %100'lere geleceğini ve bunu yapan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a Allah razı olsun diyerek videoyu kapatıyor.
    • Konuşmacı, videoyu uzun yapmasından dolayı eleştiriler alıyor ancak izleyicilere içten sevgilerini ve saygılarını ilettiğini belirtiyor.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor