Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, psikolojinin temel süreçlerinden biri olan bilinç ve dikkat konusunu anlatan bir eğitim içeriğidir. Konuşmacı, psikolojinin altı videosundan biri olan bu derste konuyu detaylı şekilde açıklamaktadır.
- Video, Freud'un teorisiyle bilinç ve bilinçaltı kavramlarını açıklayarak başlıyor, ardından dikkat kavramı ve çeşitleri (edilgen ve etkin dikkat) anlatılıyor. Daha sonra normal bilinç durumu, uyku ve rüya dönemleri (REM ve non-REM), yapay bilinç halleri (hipnoz ve meditasyon) ve bilinç, biliş ve duyguları etkileyen maddeler (uyuşturucu, alkol, sigara, ilaçlar) ele alınıyor.
- Video, psikolojiyi öğrenmek isteyenler için temel kavramları açıklayan kapsamlı bir kaynak niteliğindedir ve bilinçlilik düzeyleri konusuna da giriş yapmaktadır.
- 00:06Bilinç ve Bilinçaltı
- Bilinç, bireyin kendi iç dünyasının ve çevresinde olup bitenlerin farkında olmasıdır.
- Bilinçaltı, Sigmund Freud tarafından ortaya atılmış kavramdır ve kişinin kendi özel çabası ile bilince çağrılamayan, bilinçlenmesi yasaklanmış yaşantıları kapsar.
- Bilinç ile bilinçaltı arasındaki fark farkındalıktır; farkında olduğumuzda bilincindeyiz, farkında olmadığımızda bilinçaltındayız.
- 01:32Bilinçaltı ve Freud'un Görüşü
- Bilinçaltındaki yaşantılar ancak hipnoz veya serbest çağrışım gibi özel yöntemlerle açığa çıkarılabilmektedir.
- Freud'a göre bilinçaltında akıl dışı istekler, dürtüler ve farkında olamadığımız korkular vardır.
- Freud'a göre bizi rahatsız eden şeyler (örneğin limon veya gözlük) küçüklüğümüzde yaşanılan ve bilinçaltına atılan yaşantılardan kaynaklanabilir.
- 02:30Bilinç ve Bilinçaltı İlişkisi
- Freud'a göre bilinç bir buzdağına benzer; görünen kısmı bilinç, su altında kalan daha büyük kısmı ise bilinçaltıdır.
- Bilinç ve bilinçaltı arasındaki fark farkındalıktır; farkındaysak bilincindeyiz, farkında değilsek yaşantılar bilinçaltımızda yer alır.
- 03:08Dikkat ve Çeşitleri
- Dikkat, bedensel ve ruhsal gücün bir nokta üzerinde toplanması, nelerin farkına varılacağını ve bilinçte yer alacağını belirleyen bir süreçtir.
- İnsanlar kendisine gelen uyarıcıların hepsine dikkat edemez, dikkatimizin kapasitesi en fazla yedi, en az iki uyarıcıya dikkat etmektir.
- Dikkat ikiye ayrılır: edilgen dikkat ve etkin dikkat; etkin dikkat de dörde ayrılır: odaklanmış dikkat, seçici dikkat, sürdürülebilir dikkat ve bölünmüş dikkat.
- 04:34Edilgen Dikkat
- Edilgen dikkat, büyüklüğü, şiddeti, hareketi, farklılığı, ani oluşu veya birey için önemli oluşu gibi özelliklere sahip uyarıcılar tarafından oluşur.
- Edilgen dikkat, uyarıcının fiziksel özelliklerinden kaynaklanır (renk, şiddet, büyüklük, tekrar tekrar etmesi, zıtlığı veya ani hareketler).
- Parlak bir ışık, parlak bir renk veya büyük olan şeyler küçüklere göre daha çok dikkat çeker.
- 05:44Etkin Dikkat
- Etkin dikkat, organizmanın ilgileri, tecrübeleri, bilgileri ve istekleri doğrultusunda yaptığı seçimlerden oluşan bilinçli bir yöneliştir.
- Etkin dikkat, uyarıcının fiziksel özelliklerinden değil, bireyin ilgisinden kaynaklanır.
- Etkin dikkat dört şekilde olabilir: odaklanmış dikkat, seçici dikkat, sürdürülebilir dikkat ve bölünmüş dikkat.
- 06:27Odaklanmış Dikkat
- Odaklanmış dikkat, beynin yalnızca bir tek faaliyete yönelmesi ve başka uyarıcıları fark etmemesidir.
- Örneğin yazılı sınavında yazılı kağıdına odaklanmak, beynin sadece bir tek faaliyete yönelmesini sağlar.
- 07:12Seçici Dikkat
- Seçici dikkat, insanın belirli bir anda yer alan varlık ve olaylardan bir veya birkaç uyarıcıya yönelmesini, diğerleri ise dışarıda bırakmasını ifade eder.
- Kalabalık bir ortamda özellikle istenen bir kişinin konuşmasını kulak kabartmak seçici dikkat örneğidir.
- 07:52Sürdürülebilir Dikkat
- Sürdürülebilir dikkat, uyarıcılar arasında seçici bir dikkatle seçip odaklandığımız herhangi bir konuda dikkatimizin sürdürülebilir olmasına denir.
- Kütüphanede sevilen bir kitabı seçip, dikkatli bir seçimle alıp, odaklanmış bir dikkatle okumaya başlayıp, bu okuma sırasındaki dikkatinizi sürdürülebilir hale getirmek sürdürülebilir dikkat örneğidir.
- 08:42Bölünmüş Dikkat
- Bölünmüş dikkat, dikkatin birden fazla uyarıcıya yoğunlaşmasıdır.
- Video çekip ders anlatırken kahve yudumlamak, mouse'u kontrol etmek veya yazı yazarken radyo dinlemek bölünmüş dikkat örnekleridir.
- 09:09Dikkat Örnekleri
- Araba kullanırken dikkatin neredeyse tüm alt süreçlerini sürekli olarak kullanırız.
- Uyanık olmak, bilinç halinde olmak ve dikkatimizi yoldaki uyarılara karşı odaklı tutmak odaklanmış dikkat örneğidir.
- Dikkatimizi verip tekrar bırakamamak ve uzun süre devam ettirebilmek sürdürülebilir dikkat, alakasız uyarıcıların dikkatimizi dağıtmasına izin vermemek seçici dikkat, aynı anda pedallara basmak, direksiyonu çevirmek ve vitesi değiştirmek ise bölünmüş dikkat örneğidir.
- 10:12Bilinçlilik Düzeyleri
- Bir uyanıklık, bir uyku ve bir rüya hali vardır.
- Uyanıklık, bireyin kendi duyumlarının, kararlarının, düşüncelerinin ve çeşitli uyarıcının farkında olduğu durumdur.
- 10:37Normal Bilinç Durumu
- İnsan bilinci günlük hayatı sırasında değişik düzeylerde gerçekleşir; sabah uyanırken zayıf olan bilinç, zamanla üst düzeylere çıkar ve sonra tekrar aşağı seviyelere iner.
- Gecenin ilerleyen saatlerinde birey yorgunluğunu hisseder ve bilinci tekrar zayıflar.
- Uyku, organizma için gündüz çalışması ve yorulması sonrasında organlarıyla vücudunun dinlendiği bir süreçtir ve tüm gelişmiş canlılarda görülen fizyolojik bir ihtiyaçtır.
- 11:50Uyku Süreci
- İnsan uyumak üzere yatağa uzandığında önce vücudunda gevşeme olur, sonra her bireyde değişen bir hızla uyku süreci başlar.
- Uyku ilk anlarda en hafif düzeydedir, zaman geçtikçe derinleşir, en derin düzeye inip orada bir süre devam ettikten sonra tekrar en hafif seviyeye çıkar.
- Uykunun en hafif evresine REM uykusu, en ağır evresine ise non-REM uykusu denir.
- 13:18Rüyalar ve Uyku Evreleri
- Rüya, beynin bilinçli tepkilerde bulunmaması, dış dünyaya kapanarak bilinçli olmadan imgeler kullanarak faaliyetini sürdürmesidir.
- REM döneminde uyuyan bir kişiyi sıcak bir şey yaklaştırdığınızda kişi rüyasında kendisini sıcak bir ortamda hisseder, soğuk bir cisim yaklaştırdığınızda üşüyen biri olarak görebilir.
- Non-REM uykusu derin bir uykudur, rüyalar bu dönemde çok az görülür ve çoğunlukla da hatırlanmaz.
- 14:50Yapay Bilinç Halleri
- Hipnoz, bir insanın diğer bir kişinin davranış, duygu, düşünce ve algılarını telkine açık hale getirmesidir.
- Hipnoz altındaki kişinin iradesi duruyor, hareketleri irade dışı olup, hipnoz anındaki kişi dış dünyaya kapalı ve tamamen hipnozu yapan kişinin etkisi altında olur.
- Meditasyon, insanın kendi vücut fonksiyonlarını kontrol altına almak için dikkatini yoğunlaştırması ve artırmasıdır, amacı beden işlevleri üzerinde ruhsal bir denetim kurarak gerginlik ve kaygıdan kurtulmaktır.
- 17:20Bilinç, Biliş ve Duyguları Etkileyen Maddeler
- İlaç, alkol, sigara, esrar, eroin, çeşitli uyku ilaçları insanlar tarafından kullanılan maddelerdir ve bu maddelerin kullanımı insanların hem beden hem de ruh sağlığını bozar.
- Kuru üzüm, bal, ceviz ve muz gibi besinler beyin hücrelerinin faaliyetlerini düzenler, insanlara sakinlik verir.
- Alkol, uyuşturucular en çok beyin üzerinde etkili ve beyin hücrelerini hızlı öldürüyor, ayrıca kimyasal içerikli ilaçlar da bilincini, bilişini ve duygularını olumsuz yönde etkiler.