Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından öğretmenlere yönelik hazırlanmış kapsamlı bir eğitim dersidir. Eğitimci, program geliştirme sürecinin tasarım aşaması ve Bloom taksonomisi konularını detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, program geliştirme sürecinin planlama aşamasından sonra tasarım aşamasına geçiş yaparak hedef ünitesi konusunu ele almaktadır. İçerikte Milli Eğitim Bakanlığı'nın hedef oluşturma süreci, hedeflerin hiyerarşik sınıflandırılması, hedeflerin beş temel özelliği (kenetlilik, tutarlılık, açık seçiklik, davranışa dönük olma, genellik, sınırlılık, ürüne dönük olma ve bitişiklik) ve Bloom'un bilişsel alan basamakları (bilgi, kavrama, uygulama, analiz, sentez, değerlendirme) detaylı olarak açıklanmaktadır.
- Eğitimci, her bir konuyu günlük hayattan örneklerle anlatmakta ve öğrencilerin bu düzeyleri nasıl belirleyebileceklerini göstermektedir. Ayrıca, Bloom'un öğrencisi Anderson ve Craft Vol. tarafından geliştirilen yenilenmiş sınıflama (hatırlama, anlama, uygulama, çözümleme, değerlendirme, yaratma) ile eski sınıflama arasındaki farklar da açıklanmaktadır. Video, yarın duyusal alan basamakları ve devinsel (psikomotor) alan basamaklarını ele alacağını belirterek sona ermektedir.
- 00:01Program Geliştirme Süreci
- Program geliştirme süreci planlama, tasarlama, deneme, değerlendirme, düzeltme ve yaygınlaştırma basamaklarından oluşur.
- Geçen hafta planlama aşaması ele alınmış, çalışma komisyonu oluşturulmuş, çalışma planı hazırlanmış ve ihtiyaç belirleme işlemi gerçekleştirilmiştir.
- Bugün tasarlama aşamasına başlanacak, bu aşamada programın ögeleri sırayla oluşturulur: hedef, içerik, eğitim durumları ve değerlendirme ögeleri.
- 01:38Hedef Kavramı
- Hedef, öğretim sürecinin ardından öğrencilere kazandırılmak istenen davranışlar veya becerilerdir.
- Hedef, "niçin" veya "neden" sorusunu cevaplayan bir ögedir.
- Hedef, diğer ögelerin düzenlenmesinde etkili bir unsurdur ve diğer öğelerin düzenlenmesine kılavuzluk yapar.
- 03:14Hedef Oluşturma Süreci
- Milli Eğitim Bakanlığı hedefleri oluştururken önce ihtiyaç belirleme aşamasında birey, toplum, konu alanı ve doğanın ihtiyaçlarını toplar.
- İhtiyaçlar belirlendikten sonra aday hedefler oluşturulur ve bu adaylar felsefe, psikoloji, sosyoloji ve ekonomi kriterlerine göre süzgeçlerden geçirilir.
- Hedefler üç kategoriye ayrılır: en üstte uzak hedef (ülke veya Milli Eğitim Bakanlığı'nın hedefi), ardından genel hedef (okul türlerinin hedefi) ve en altta özel hedef (derslerin hedefi).
- 06:24Hedeflerin Sınıflandırılması
- Özel hedefler bilişsel, duyuşsal ve devinsel (psikomotor) olmak üzere üç alana ayrılmaktadır.
- Hedeflerin dikey sınıflaması yukarıdan aşağı doğru uzak, genel, özel şeklinde olurken, yatay sınıflaması ise bilişsel, duyuşsal ve devinsel olarak gerçekleşir.
- Hedeflerin oluşturulması yukarıdan aşağı inişe (dikey sınıflama) ve aşağıdan yukarı tüme varım şeklinde gerçekleşir.
- 07:28Hedef Yazarken Dikkat Edilmesi Gereken Kriterler
- Hedeflerde olması gereken ilk özellik ihtiyaca dayalılıktır, her hedef bir ihtiyaca karşılık gelmelidir.
- Hedeflerde ulaşılabilirlik kriteri önemlidir, hedef çocuğun düzeyine uygun olmalıdır.
- Hedeflerde kenetlilik kriteri de yer alır, her hedef bir dersin içeriği ile ilişkili olmalıdır.
- 09:28Hedeflerin Kenetlilik Özellikleri
- Hedefler, matematik, fizik, tarih gibi belirli bir alanla ilişkili olmalıdır.
- Kenetlilik, her hedefin bir içerikle, bir dersin veya alanın içeriğiyle ilişkili olması demektir.
- Kenetli olmayan hedefler örneğin "öğretmenlerin tanımını yapar" veya "problemi çözer" gibi belirsiz ifadelerdir.
- 10:24Hedeflerin Tutarlılık Özellikleri
- Hedefler kendi arasında çelişmemeli ve tutarlı olmalıdır.
- Tutarlılığı sağlayan felsefi temeldir.
- Örneğin, sosyal bilgiler dersinde "Türkiye'nin rejiminin demokrasi olduğunu kavrar" ve "Türkiye'nin rejiminin monarşi olduğunu kavrar" gibi çelişkili hedefler belirlenemez.
- 11:14Hedeflerin Açık Seçiklik Özellikleri
- Açık seçiklik, hedef cümlesinin dil ve anlatım olarak kusurunun olmamasıdır.
- Anlatım bozukluğu içermemeli, kelimelerin doğru anlamlarıyla kullanılmalı ve noktalama işaretleri yönünden problem olmamalıdır.
- Türkçe ile alakalı bir kural okunduğunda herkes tarafından aynı şekilde anlaşılabilmelidir.
- 11:44Hedeflerin Davranışa Dönük Olma Özellikleri
- Hedefler davranışa dönük olmalı veya öğrenci özelliği olmalıdır.
- Hedef, öğrencinin yapacağı bir davranış olmalıdır.
- "Demokrasi kavramını öğretme" gibi öğretmen davranışları hedef olamaz, "demokrasi kavramına çevresinden örnekler verme" gibi öğrenci davranışları hedef olmalıdır.
- 14:51Hedeflerin Genellik Özellikleri
- Her hedef bir davranış grubunu ifade edecek şekilde genel olmalıdır.
- Aşırı özel ifadeler (örneğin "iki ile yedi çarpar") hedef olamaz.
- "Tek sayılarla çarpma işlemi yapar" veya "yedi sayısını kullanarak çarpma işlemi yapar" gibi genel ifadeler hedef olmalıdır.
- 15:43Hedeflerin Sınırlılık Özellikleri
- Her hedef tek özellik içermeli ve eylem içermelidir.
- Hedef cümlesinde sonunda sadece bir tane fiil olmalıdır.
- "Alfabedeki sesli harfleri söyler ve yazar" gibi iki eylemi tek kazanımda toplamak doğru değildir.
- 17:09Hedeflerin Ürüne Dönük Olma Özellikleri
- Hedefler sürecin sonunda oluşan ürünü göstermelidir.
- "Ülkemizin coğrafi bölgelerini söyler" veya "alfabedeki sesli harfleri tanır" gibi örnekler ürüne dönüktür.
- Hedefler sürece yönelik olmamalıdır, örneğin "dersi dinlerken dikkatlice not alır" veya "derse katılır" gibi ifadeler hedef olamaz.
- 18:07Hedef Düzeylerinin Sıralanması
- Hedef düzeyleri önkoşul ilişkisine göre sıralanmalıdır.
- 18:18Hedeflerin Özellikleri
- Hedef düzeyleri ön koşul ilişkisine göre sıralanmalı ve bitişik şekilde oluşturulmalıdır.
- Hedeflerin olması gereken nitelikler: ihtiyaca dayalı olma, ulaşılabilir olma, kenetli olma, tutarlılık, açık seçiklik, genel olma, sınırlılık, ürüne dönük olma, bitişiklik ve davranışa dönük olma.
- Sınırlılık ve davranışa dönük olma kriterleri sınavlarda sıkça sorulabilir.
- 20:28Bloom Taksonomisi
- Bloom taksonomisi, hedefleri bilişsel, duyusal ve devinsel olmak üzere üç gruba ayırır.
- Bilişsel alan: zihinsel becerileri kullanarak yerine getirilen davranışlar (hatırlama, yorumlama, hesaplama, bilimsel düşünme).
- Duyusal alan: duygusal faaliyetleri işe koşan davranışlar (ilgi, sevgi, değer, alışkanlık).
- Devinsel alan: zihin-kas koordinasyonunu yerine getiren davranışlar (yazı yazma, flüt çalma, takla atma).
- 24:40Duyusal Alanın Zorlukları
- Duyusal alan davranışlarını ölçmek ve kazandırmak bilişsel ve devinsel alan davranışlarına göre daha zordur.
- Duyusal davranışlar doğrudan gözlenemediği için net ölçeklerle ölçülmesi ve kazandırılması zordur.
- Bilimsel araştırmalarda da duyusal davranışların net ölçülememesi bir sınırlılıktır.
- 27:17Bilişsel Alan Basamakları
- Bilişsel alan basamakları, en kolay davranıştan en zor davranışa doğru sıralanmıştır.
- Basamaklar zorluk arttıkça üst düzey beceri olma durumunu da artırır.
- Öğretmenler bu basamakları "Bilka Uyan Sende" kodlamasıyla hatırlayabilir: Bilgi, Kavrama, Uygulama, Analiz, Sentez, Değerlendirme.
- 28:19Bilgi Düzeyi
- Bilgi düzeyinde çocuktan zamanında öğrenmiş olduğu bilgiyi aynen hatırlaması beklenir.
- Örnekler: Tanıma, bir şeyin tanımını söyleme, tarih söyleme, sıralama/listeleme, eşleştirme.
- Bilgi düzeyinde beklenti, çocuğun bilgiyi ezbere hatırlamasıdır.
- 30:17Kavrama Düzeyi
- Kavrama düzeyinde çocuktan bilgiyi yorumlayıp anladığı kadarını ifade etmesi beklenir.
- Örnekler: Açıklama, özetleme, örnek verme, ana fikri bulma.
- Kavrama düzeyinde beklenti, çocuğun öğrendikleri ile çevresindeki durumları yorumlayabilmesidir.
- 32:08Kavrama Düzeyi Davranışlar
- Kavrama düzeyi davranışlar, okuduğunuzu yorumlayarak ana fikre dönüştürme, çeviri yapma, başlık bulma, tahmin yapma ve çıkarım yapma gibi faaliyetlerdir.
- Kelime kelime çeviri yapmak yerine, cümleyi yorumlayarak ve mütercim tercüman tarzında çevirmek gerekir.
- Grafik okuma, tablo okuma, şema okuma ve şemaya dönüştürme gibi faaliyetler de kavrama düzeyi davranışlardır çünkü yoruma dayalı faaliyetlerdir.
- 34:59Uygulama Düzeyi Davranışlar
- Uygulama düzeyi davranışlar, öğrendiklerinizi yeni durumlarda kullanma, pratiğe dönüştürme ve kullanıma dönüştürme eylemleridir.
- Yeni bir kelimeyi cümle içinde doğru kullanabilme, noktalama işaretini doğru kullanabilme, formül kullanma ve günlük hayatta yabancı dili kullanabilme uygulama düzeyidir.
- Matematiksel işlemler, problem çözme, yazılım veya programı çalıştırma da uygulama düzeyi davranışlardır.
- 36:27Analiz Düzeyi Davranışlar
- Analiz düzeyinde çocuklardan bilgiyi parçalara bölerek incelemesi, ilişkilendirme yapması, sınıflama yapması, ayırt etme yapması ve karşılaştırma yapması beklenir.
- Benzerlik ve farklılık bulma, fayda-zarar belirleme ve cümleleri ögelerine ayırma da analiz düzeyindeki özel eylemlerdir.
- Analiz düzeyinde bilgiyi ishaklaştırarak (ilişkilendirme, sınıflama, ayırt etme, karşılaştırma) parçalara bölerek inceleme yapılır.
- 39:13Sentez Düzeyi Davranışlar
- Sentez, analizin tam zıttıdır; analiz parçalara bölmekte, sentez parçalardan yeni bir bütün imal etmektedir.
- Sentez düzeyinde çocuktan tasarım yapma, üretme, bütünleştirme, oluşturma, çözüm önerme ve yaratıcılık göstermesi beklenir.
- Kompozisyon yazma, şiir yazma veya öykü yazma da sentez düzeyine karşılık gelmektedir.
- 40:25Değerlendirme Düzeyi Davranışlar
- Değerlendirme düzeyinde çocuktan bir bilgiyi, eseri veya ürünü ölçütlerle karşılaştırıp yargıya varması beklenir.
- Ölçme dersinde değerlendirmeye öğretmen yaparken, değerlendirme düzeyinde öğrenci yapar.
- Değerlendirme, bir ölçümü ölçütlerle karşılaştırıp yargıya varmaktır.
- 41:01Değerlendirme Düzeyleri
- Değerlendirme, bireyin ölçütler doğrultusunda bir şeyi karşılaştırıp yargıya varmasıdır.
- Sorgulama, ispat etme, tartışma, güçlü ve zayıf yönleri belirleme ve eleştirme değerlendirme düzeylerindeki davranışlardır.
- Eleştirme, Bloom'a göre en üst mertebedir ve ölçütler doğrultusunda yargılama yapmayı içerir.
- 44:08Bloom'un Kazanım Düzeyleri
- Bilişsel alanda kazanım düzeyleri kolaydan zora doğru bilgi, kavrama, uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme şeklinde sıralanır.
- Bilgi düzeyinde çocuğun bilgiyi aynen hatırlaması, kavrama düzeyinde yorumlayıp anladığı kadarını ifade etmesi istenir.
- Uygulama düzeyinde öğrendiklerini yeni durumlarda kullanması, analizde bütünü parçalara ayırarak incelemesi, sentezde yeni ve özgün şeyler üretmesi, değerlendirmede ise ölçütlerle karşılaştırıp yargıya varması istenir.
- 45:36Kazanım Düzeylerini Belirleme
- Kazanım düzeyini belirlerken kazanım cümlesini okuyup sonundaki fiili incelemek gerekir.
- Cümlenin fiili çocuktan beklenen davranışı verir ve fiilin örneğine göre hangi düzeye ait olduğu çıkarılabilir.
- İlk başta alışmak için dökümanı açıp not alarak çözüm yapmak faydalı olabilir.
- 46:24Yenilenmiş Kazanım Sınıflaması
- Bloom'un sınıflamasına göre Anderson ve Craft Vol tarafından yenilenmiş bir sınıflama yapılmıştır.
- Yenilenmiş sınıflamada isimler ve sıralamada değişiklikler vardır: bilgi "hatırlama", kavrama "anlama", analiz "çözümleme", sentez "yaratma", değerlendirme "değerlendirme" olarak adlandırılmıştır.
- Soru kökünde "yenilenen sınıflamaya göre" veya "Anderson Crawl sınıflamasına göre" belirtilirse yeni sınıflama baz alınmalıdır, aksi halde eski sınıflama kullanılır.
- 49:05Dersin Özeti ve Gelecek Planı
- Bugün hedef ünitesinde hedef oluşturma süreci, hedef yazma ilkeleri ve Bloom'un bilişsel alan sınıflaması ele alındı.
- Yarın duyusal alan basamakları ve devinsel (psikomotor) alan basamakları konuşulacak.
- Ünite ile ilgili sorular çözülecek ve bilişsel alan basamakları ile ilgili bir egzersiz verilecek.
- 49:28Egzersiz Bilgileri
- Video kesilecek ve kaydı yüklenecek.
- Egzersiz video yüklendiği sekmenin altında link olarak bulunabilir.
- Öğretmenlerden egzersizi indirip çözmeleri isteniyor.