Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen tarafından sunulan eğitim dersi formatında olup, Piaget'in bilişsel gelişim teorisindeki işlem öncesi dönem (3-6 yaş) özelliklerini detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, işlem öncesi dönemde çocukların yaşadığı sınırlılıkları ve kazanımlarını kapsamlı şekilde ele almaktadır. Özelden özele akıl yürütme, tek yönlü sınıflama, tek yönlü sıralama, tersine çevirememe, korunumu kazanamama, sayısal bağımlılık, dolaylı gerçeği kavrayamama, yanlış bağdaştırma, senkrotizm, parça-bütün ilişkisi kuramama, yanlış inancı kavrayamama ve yapaycı düşünme gibi sınırlılıklar somut örneklerle açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca bu dönemde kazanılan üç önemli kazanım (kişi değişmezliği, cinsiyet değişmezliği ve işaretsel işlev) anlatılmakta ve işlem öncesi dönemin alt kategorileri (sembolik işlemler 3-4 yaş ve sezgisel işlemler 5-6 yaş) açıklanmaktadır. Öğretmen, ÖSYM sınavlarında bu konuların nasıl sorulabileceğine dair önemli bilgiler de paylaşmakta ve bir sonraki derste somut işlemler dönemi anlatılacağı bilgisini vermektedir.
- 00:07İşlem Öncesi Dönemde Odaklanma
- İşlem öncesi dönem (3-6 yaş) üç önemli özelliğe sahiptir: benmerkezcilik, sihirli düşünme ve odaklanma.
- Bu derste işlem öncesi dönemde çocuğun yaşamış olduğu odaklanma sebebiyle karşılaştığı sınırlılıklar incelenecektir.
- İşlem öncesi çağdaki çocuklar sadece özelden özele akıl yürütebilmektedir.
- 01:14Özelden Özele Akıl Yürütme
- Özelden özele akıl yürütme, çocuğun bir şey ile tek bir şey arasında ilişki kurabilmesidir.
- Bu ilişki sınırlandırıcıdır ve çocuk bir şeyle tek bir şey arasında bağlantı kurabilir.
- Örneğin, yumurta yemediği bir gün çocuk "kahvaltımı yemedim" diyebilir çünkü kahvaltıyla yumurta ilişkilendirilmiş durumdadır.
- 04:13Özelden Özele Akıl Yürütmenin Sonuçları
- Özelden özele akıl yürüten çocuklar için sözcükler birden fazla anlam taşımaz, sadece bir anlam yüklenir.
- Örneğin, "ben" ifadesine tek bir anlam yüklenir ve çocuk "ben buradayım" diyebilir.
- "Yüz" sözcüğü için çocuk sadece sima anlamına gelebilir, eylem veya sayı olarak kabul etmez.
- 06:39Yanlış Bağdaştırma
- İşlem öncesi çağda yanlış bağdaştırma, bir şey belli bir şekilde sonuçlanınca, o şey her gerçekleştiğinde aynı sonucun meydana gelmesini beklemektir.
- ÖSYM, yanlış bağdaştırma kavramını ayrı bir kavram olarak değil, özelden özele akıl yürütme içinde ele almaktadır.
- Örneğin, arabayı park edince eve varmış olunacağı düşünüldüğünde, çocuk her arabayı park edildiğinde eve vardığını düşünür.
- 10:40Tek Yönlü Sınıflama ve Sıralama
- İşlem öncesi çağda karşımıza çıkan ikinci özellik tek yönlü sınıflama ve tek yönlü sıralamadır.
- Tek yönlü sınıflama, tek bir özelliğe göre sınıflayabilmektir.
- İşlem öncesi çağdaki çocuk saç renklerine veya cinsiyetlerine göre sınıflama yapabilir, ancak iki özelliğe göre sınıflama yapamaz çünkü odaklanma nedeniyle genellikle son özelliğe odaklanır.
- 13:31Tek Yönlü Sıralama
- Tek yönlü sıralama, belli bir kurala göre dizme işlemidir.
- İşlem öncesi çağdaki çocuklar başlangıç ve bitiş noktalarını doğru tespit eder ancak arada kalanları yanlış yaparlar.
- Örneğin, farklı uzunluklara sahip çubukları kısadan uzuna sıralarken en kısa çubuğu en başa, en uzun çubuğu en sona koyabilirler ancak arada kalanları hatalı yaparlar.
- 15:38İşlem Öncesi Dönemin Özellikleri
- İşlem öncesi çağdaki çocuklar henüz tersine çeviremez, yani bir işlemin oluş koşullarını tersten düşünemezler.
- Korunumu kazanamazlar; bir şey görsel olarak değişse bile diğer pek çok özelliğinin aynı kaldığını anlayamazlar.
- Sayısal bağımlılık vardır; sayıca çok ise daha fazladır mantığıyla hareket ederler.
- 21:03Dolaylı Gerçeği Kavrayamama ve Yanlış Bağdaştırma
- İşlem öncesi çağdaki çocuklar dolaylı gerçeği kavrayamazlar, görünümün altında yatan asıl nedeni anlayamazlar.
- Yanlış bağdaştırma, bir şey belli bir şekilde sonuçlanınca aynı sonucu beklemektir.
- ÖSYM'de yanlış bağdaştırma özelden özele akıl yürütme içerisinde ele alınır ve seçeneklerde vurgulanmıyorsa özelden özele akıl yutma olarak değerlendirilebilir.
- 24:31Senkrotizm ve Parça-Bütün İlişkisi
- Senkrotizm, bir şeyi o şeyin alakasız bir özelliği ile açıklamaktır.
- İşlem öncesi çağdaki çocuklar henüz parça-bütün ilişkisi kuramazlar, sınıf kapsama özelliği veya sınıfa dahil olma özelliği henüz yoktur.
- Grup alt grup özelliklerini idrak edemezler.
- 27:57İşlem Öncesi Çağda Parça-Bütün İlişkisi
- İşlem öncesi çağdaki çocuklar parça ile bütün arasındaki ilişkiyi henüz kuramazlar, bu nedenle "odasında olduğunu ama evde olmadığını" iddia edebilirler.
- Bu dönemde çocuklar sınıf kapsama, sınıfa dahil olma özelliğine henüz sahip değildir.
- 29:13İşlem Öncesi Çağda Yanlış İnanç
- İşlem öncesi çağdaki çocuklar henüz yanlış inancı kavrayamazlar, yani bir başkasının neden yanlış düşünüyor olabileceğini anlayamazlar.
- Bu durumun temel gerekçesi çocuğun yaşamış olduğu benmerkezcilik, egosantrik düşünme veya kendine odaklanmasıdır.
- Deneysel bir çalışmada, taş görünümlü sünger gösterilen çocuk, dışarıdaki arkadaşının henüz bunu görmediği ve dokunmadığı durumda "taş" cevabını verirse işlem öncesi dönemde, "sünger" cevabını verirse somut işlemler döneminde olduğu anlaşılır.
- 34:53Yapaycılık (Artifikalizm)
- İşlem öncesi dönemin önemli bir özelliği yapaycılık (artifikalizm)dir, yani doğa olaylarının doğal oluş hallerini anlayamamak ve bunları birilerinin yaptığına inanmaktır.
- İşlem öncesi çağdaki çocuklar deniz, dağlar gibi doğa olaylarının oluşumunu "musluğu açık bıraktılar" veya "kamyonla kum döktüler" gibi açıklamalarla açıklarlar.
- Çocuklar ilk kez ağaçta elmaları gördüklerinde "bu elmaları ağaca kim bağladı" diye sorarlar çünkü doğa olaylarının doğal oluşum halini anlayamazlar.
- 37:44İşlem Öncesi Çağda Kazanımlar
- İşlem öncesi dönemde üç önemli kazanım vardır: kişi değişmezliği, cinsiyet değişmezliği ve işaretsel (semiyotik) işlev.
- Kişi değişmezliği, çocuğun bir kişinin görünüşüne bakılmaksızın onu tanıyabilmesidir; duyu-motor döneminde bu özelliğe sahip değildir.
- Cinsiyet değişmezliği, çocuğun cinsiyetin saç kesmeyle veya küpeyle değişmediğini anlayabilmesidir.
- İşaretsel işlev, çocuğun şeması oluşmuş bir şeyi o anda görmüyor bile olsa ifade edebilmesidir; duyu-motor döneminde bu özelliğe sahip değildir.
- 43:08Piaget'in Bilişsel Gelişim Kuramında İşlem Öncesi Dönem
- Piaget'in bilişsel gelişim kuramında işlem öncesi dönem, 3-6 yaş aralığını kapsar ve kendi içerisinde sembolik işlemler (3-4 yaş) ve sezgisel işlemler (5-6 yaş) olarak ikiye ayrılır.
- Beş yaşından itibaren işlem öncesi çağdaki çocuklarda sezgisel düşünme başlar.
- Sezgisel düşünme, çocuk karşılaştığı bir problemi doğru ya da yanlış sonuçlandırır ancak bunu nasıl yaptığını açıklayamaz.
- 44:35Sezgisel Düşünmenin Özellikleri
- Gündelik hayatta sezgisel düşünme, çocuğa "bunu nasıl yaptın?" sorulduğunda "yaptım işte" veya "oldu işte" gibi cevaplar vermesiyle fark edilir.
- Çocuğun cevabının doğru ya da yanlış olmasının önemi yoktur, önemli olan çocuğun ulaştığı sonuca nasıl ulaştığını açıklayamamasıdır.
- Çocuk bir sonuca ulaşıyor, sonucun doğru ya da yanlış olması önemli değil ama bu sonuca nasıl ulaştığını bize anlatamıyorsa buna sezgisel düşünme denir.
- 45:41İşlem Öncesi Dönemin Önemi
- İşlem öncesi dönem çok önemli bir dönem ve süreç olup, sınavlarda sık sık sorunun geldiği bir dönemdir.
- Bir sonraki derste Piaget'in bilişsel gelişim kuramındaki üçüncü dönem olan somut işlemler dönemi ile kaldığımız yerden devam edilecektir.