Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen tarafından Ankara'dan sunulan, ÖSYM ve KPSS sınavlarına hazırlık amacıyla eğitimde kullanılan ölçme ve değerlendirme teknikleri hakkında bilgi veren bir eğitim dersidir.
- Video, bireyi tanıma tekniklerini test ve test dışı teknikler olarak iki ana başlık altında ele almaktadır. İçerikte yetenek ve başarı testleri, sosyometrik teknikler (gözlem listesi, derecelendirme ölçeği, özellik kayıt çizelgesi), tutum ölçekleri, kişilik testleri ve ilgi envanterleri gibi konular detaylı olarak işlenmektedir. Ayrıca testlerin geçerlilik türleri, gözleme dayalı teknikler ve değerlendirme hataları (kişisel yanlılık, anlam hatası, gözlem yetersizliği ve genelleme hatası) gibi konular da açıklanmaktadır.
- Videoda yetenek-başarı ilişkisi grafikler üzerinden görsel olarak anlatılmakta, motivasyon eksikliği, verimli çalışma bilmenin eksikliği ve sınav kaygısı gibi başarısızlığın nedenleri ve bunlara yönelik eğitsel rehberlik önerileri sunulmaktadır. Video, bireyi tanıma teknikleri ünitesinin son kısmını içermekte ve bir sonraki derste iletişim ve örgüt ile özel eğitim konularının işleneceği belirtilmektedir.
- 00:06Bireyi Tanıma Teknikleri Giriş
- Ankara'dan gelen öğretmen, bireyi tanıma teknikleri ünitesini iki ders saatinde detaylı bir özetle anlatacak.
- Konu, test teknikleri ve test dışı teknikler olmak üzere iki ana başlığa ayrılmıştır.
- ÖSYM'nin en çok soru sorduğu konular arasında sosyometrik teknikler, gözlem listesi, derecelendirme ölçeği, özellik kayıt çizelgesi ve hata türleri yer almaktadır.
- 03:20Yetenek Testleri
- Yetenek, doğumla beraber getirdiğimiz gizli güçlerdir ve bir meslekte başarılı olup olamayacağımızı belirleyen en önemli kriterdir.
- Yetenek testlerinin diğer adı yordama testleridir çünkü ileride hangi alanlarda başarılı olabileceğimizi öngörebilirler.
- Yetenek testleri iki türdür: genel yetenek testleri (komple uygulanan zeka testleri) ve özel yetenek testleri (her zeka alanı için ayrı uygulanan testler).
- 07:37Yetenek ve Başarı Testleri Arasındaki Farklar
- Yetenek testleri ileride hangi alanlarda başarılı olabileceğimizi, başarı testleri ise şu anda bulunduğumuz alanda ne kadar başarılı olduğumuzu ortaya koyar.
- Yetenek testleri, bize öğretilmesi hedeflenen bilgi ve becerilerin ne kadarını öğrenebileceğimizi belirlerken, başarı testleri ne kadarını öğrendiğimizi gösterir.
- Yetenek testleri, ileride hangi alanlarda güçlü ve zayıf olabileceğimizi ve özel eğitim gereksinimi olup olmadığını da belirleyebilir.
- 10:52Başarı Testleri
- Başarı testleri şu anda ne kadar başarılı olduğumuzu, öğrendiğimiz bilgi ve becerilerin ne kadarını öğrendiğimizi ve öğretim hizmetlerinden ne kadar fayda gördüğümüzü ortaya koyar.
- Standart başarı testleri (ÖSYM merkezi sınavları) uzmanlık gerektirir ve herkes için objektiftir.
- Standart başarı testleri, öğrencinin içinde bulunduğu durumu ve düzeyini göz önüne almaz, bu nedenle pandemi veya doğal afet gibi durumlar sınavların uygulanmasını etkilemez.
- 12:46Yetenek ve Başarı İlişkisi
- Yetenek ve başarı arasındaki ilişkiyi anlamak için grafik kullanılır; yetenek ve başarı eksenleri arasında çizilen dik çizgiler sayesinde bir kişinin yeteneğinin altında veya üstünde olup olmadığı belirlenebilir.
- Yeteneğinin altında olanlar (F öğrencisi gibi) başarıları yeteneğinden daha fazla olurken, yeteneğinin üstünde olanlar (C öğrencisi gibi) başarıları yeteneğinden daha az olur.
- ÖSYM, yetenek veya başarı testlerinde yüzde yirmibeş'lik bir hata yapmış olabileceğini belirttiğinden, başarı ve yetenek arasındaki farkın bu aralıkta olması durumunda kişiye yeteneğinin eşit olduğu kabul edilir.
- 17:19Yetenek ve Başarı İlişkisindeki Öğrencilerin Yorumlanması
- E öğrencisi hem yeteneği hem de başarısı düşük olduğundan, yeteneğinin olduğu alanda mesleğe yönlendirilmeli.
- B öğrencisi yeteneği orta seviyede, başarısı düşük olduğundan destek alınarak başarısı artırılmalı.
- N öğrencisi hem yeteneği hem de başarısı yüksek olduğundan ileride akademik yönden başarılı olabilir.
- 19:14Başarı Yeteneğinin Altında Kalmanın Nedenleri
- Başarı yeteneğinin altında kalmanın nedenleri arasında motivasyon eksikliği, verimli çalışmayı bilmezlik, eksik öğrenmeler, sınav kaygısı bulunur.
- Başarı yeteneğinin altında kalana yönelik çözüm olarak eğitsel rehberlik, motivasyon artırma ve eksik öğrenmelerin giderilmesi önerilir.
- Ailevi problemler de başarısızlığa sebep olabilir ve bu durumda kişisel rehberlik gerekebilir.
- 21:40Başarı Yeteneğinin Üstünde Olmanın Nedenleri
- Başarı yeteneğinin üstünde olmanın nedenleri arasında şans, kopya çekme, başarıya aşırı güdülmüş olma, başarısızlıktan korkma ve aile baskısı bulunabilir.
- Başarı yeteneğinin üstünde olanlara kişisel rehberlik gerekebilir.
- Mesleğe yönlendirme sadece yeteneğe veya ilgiye değil, birden fazla özelliğe göre yapılmalıdır.
- 24:08Tipik Davranış Testleri
- Kişilik testi, ilgi envanteri ve tutum ölçekleri tipik davranış testleridir.
- İlgi envanteri, bir kişinin neleri sevip sevmediğini, nelerden hoşlanıp hoşlanmadığını ve neyi beğenip beğenmediğini tespit etmek için kullanılır.
- Tutum ölçeklerinde duygu, düşünce ve davranış kriterleri değerlendirilir.
- 25:46Ölçme Teknikleri
- Duygu, düşünce ve davranış eğilimlerini ortaya çıkarmak için tutum ölçekleri kullanılır.
- Kişilik testleri, kişilik sorunlarını tespit etmek ve çözmek için kullanılır, ancak hazırlanışı, uygulanması ve değerlendirmesi uzmanlık gerektirir.
- Kişilik testlerinde sosyal kabul hatası, bireyin kendisini çevre tarafından kabul etmek için gerçek özelliklerinden farklı şekilde tanıtmaya çalışmasıdır.
- 30:02Test Geçerliliği ve Projekif Testler
- Duyusal alanda ölçüm yapan testlerin en önemli geçerlilik türü yapı geçerliliğidir, ancak görünürde test olduğunu bilmeyen kişinin verdiği cevaplar daha dürüst olabilir.
- Projekif testlerde belli bir şekli, deseni olmadığı halde bireyin bilinçdışını yorumladığı için sosyal kabul hatası daha az olur.
- Standart başarı testleri, yetenek testleri ve kişilik testleri her şeyiyle uzmanlık ister, tutum ölçekleri ise sadece hazırlanışı ve yorumlanması uzmanlık gerektirir.
- 32:24Test Güncellemesi ve Test Dışı Teknikler
- Test tekniklerindeki soruların günümüze göre güncellenmesi gerekir, ancak sadece uzmanlar soruları değiştirebilir.
- Kişilik testlerindeki sorular bireyden bireye değişmez, sorular sabittir ve bireysel farklılıklar verilen cevaplardan tespit edilir.
- Gözleme dayalı tekniklere kişisel yanlılık, gözlem yetersizliği, genelleme, mantık hatası ve anlam hatası gibi hatalar karışabilir.
- 36:12Gözlem Tekniği
- Gözleme dayalı tekniklerde hata gözlenen kişiden değil, gözlemi yapan kişiden kaynaklanır.
- Gözlem tekniği, bir kişi veya olayla alakalı bilgi elde etmek için planlı bir şekilde izleme ve kayıt altına alma işlemidir.
- Gözlemde güvenilirliği artırmak için önceden planlama, gözlem formu hazırlama, birden fazla gözlemci kullanma ve aynı anda sadece bir davranışa odaklanma gibi yöntemler kullanılabilir.
- 39:11Vaka Kaydı ve Vaka İncelemesi
- Vaka kaydı (anekdot veya olay kaydı) sıradışı ve manidar olayları tarafsızca, yorum katmadan ve abartmadan kaydetmeyi içerir.
- Vaka kaydında gözlemci yorumu olabilir ancak olayı anlatan paragrafa yorum katılmaz, ayrı bir noktada belirtilir.
- Vaka kaydında gözlenen kişi, olayın geçtiği yer, zaman ve tarih, gözleyenin adı soyadı gibi bilgiler yer alır.
- 41:37Vaka Kaydı ve Vaka İncelemesi Arasındaki Fark
- Vaka kaydı sadece görüleni kaydetmekten ibaret olup geriye dönük araştırma yapmaz.
- Vaka incelemesi aynı şekilde olayı kaydeder ancak ek olarak nedenleri araştırır ve saptar.
- Gözleme dayalı tekniklerin hiçbirisi nedenler hakkında bilgi vermez ve hiçbirinde hata gözlenen kişiden kaynaklanmaz.
- 43:07Gözlem Listesi, Derecelendirme Ölçeği ve Özellik Kayıt Çizelgesi
- Gözlem listesinde gözlemlenen özelliklerin her biri farklı alanlara ait olabilir ve sadece var/yok bilgisi verir.
- Derecelendirme ölçeğinde de özellikler farklı alanlara ait olabilir ancak sıklık ve düzey hakkında bilgi verir (1-5 puanla).
- Özellik kayıt çizelgesinde gözlemlenen özelliklerin tamamı aynı alana ait olup, sonuçlar ayrı bir form üzerine aktarılır.
- 51:24Özellik Kayıt Çizelgesi Kullanım Alanları
- Bir bölüme öğrenci seçerken veya bir kadroya işçi/çalışan seçerken özellik kayıt çizelgesi tercih edilir.
- Özellik kayıt çizelgesinde gözlemlenen özelliklerin hangilerine sahip olup olmadığı ve toplamda kaç tanesine sahip olduğu belirtilir.
- Diğer tekniklerde sonuçlar aynı liste üzerinden gösterilirken, özellik kayıt çizelgesinde sonuçlar ayrı bir form üzerine aktarılır.
- 52:51Kişisel Yanlılık Hataları
- Kişisel yanlılık kendi içinde üç hataya ayrılır: bonkörlük hatası (öğretmenin özelliklere neredeyse hepsine pozitif yönde yüksek puan vermesi), merkeze yığılma hatası (sadece geçer not vermesi) ve cimrilik hatası (negatif yönde düşük puan vermesi).
- 53:52Anlam Hatası
- Anlam hatası, gözlemlenecek özelliğin ne olduğunu tam anlamıyla okuduğumda idrak edememektir veya neyi gözlemleyeceğimizi bile anlayamamaktan kaynaklanır.
- 54:30Gözlem Yetersizliği ve Genelleme Hataları
- Gözlem yetersizliği, gözlemlediğimiz eylemle karar açıkladığımız eylemin aynı alanda kalması halinde, yeterince gözlem yapmadan aceleyle karar vermekten kaynaklanır.
- Genelleme hatası ise, bir alanda elde ettiğimiz sonucu başka alanlar için de kullanmaktır; gözlemlediğimiz alanla sonucu açıkladığımız alan farklı olduğunda bu hataya rastlanır.
- 58:07Mantık Hatası
- Mantık hatası, kavram yanılgısından kaynaklanır ve iki farklı özelliği aynı şey zannetmekten kaynaklanır.
- Başarılı olmakla zeki olmak, efendilikle pısırıklık gibi farklı kavramları birbirine karıştırmak mantık hatası oluşturur.