Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Hüsre Bakın tarafından sunulan bir eğitim dersidir. Konuşmacı, Osmanlı Türkçesinin Latin alfabesine aktarılmasında kullanılan transkripsiyon işaretlerini anlatmaktadır.
- Video, transkripsiyonun neden yapıldığını açıklayarak başlayıp, Arap alfabesindeki ünsüzlerin Türkçe seslere göre farklılıklarını ve bunları ayırt etmek için kullanılan özel işaretleri detaylı şekilde anlatmaktadır. Ders boyunca t/tığ, s/peltek s/sin, h/hı/h gibi farklı Arap seslerinin Latin alfabesinde nasıl gösterileceği örneklerle açıklanmakta ve transkripsiyon işaretlerinin bir tablo halinde özetlenmektedir.
- Ayrıca videoda z sesinin dört farklı türünün ayırt edilmesi, ayın ve hemze işaretlerinin transkripsiyonundaki kullanımı, Türkçe ve Arapça/Farsça kelimelerde elif kullanımı ve uzatma işaretleri gibi konular da ele alınmaktadır. Video, izleyicilere transkripsiyon işaretlerini öğrenmek için uygulama yapmaları tavsiyesiyle sonlanmaktadır.
- Transkripsiyonun Amacı ve Önemi
- Transkripsiyon, Arap alfabesindeki ünsüzlerin Türkçe seslere göre çok daha fazla olması nedeniyle yapılır.
- Türkçe'de bir tane s sesi varken, Arapça'da peltek s, sad ve s harfi gibi üç farklı ses vardır.
- Arapça yazılışları farklı olmasına rağmen Türkçe söylenişleri veya yazılışları aynı olan kelimeleri ayırmak için transkripsiyon işaretleri kullanılır.
- 00:59Transkripsiyonun Kullanım Mantığı
- Transkripsiyon işaretlerini kullanmanın mantığı, Arap alfabesindeki farklı sesleri Latin alfabesinde tek işaretle karşılanan harflerle ayırmaktır.
- Bir metni transkribe ederken en önemli husus kelimenin tanımlanmasıdır; kelimenin Arapça, Farsça mı yoksa Türkçe mi olduğu önemlidir.
- Türkçe kelimelerde okutucu harfler transkripsiyon işaretlerinde gösterilmezken, Arapça ve Farsça kelimelerdeki elif, vav ve y harfleri gösterilir.
- 03:16Transkripsiyon İşaretleri ve Örnekleri
- Transkripsiyon işaretlerinin en önemli özelliği, Arapça'da bulunduğu halde Türkçe'sinde karşılığı olmayan sesleri özel işaretlerle göstermektir.
- Arap alfabesinde hem t hem tığ harfleri varken, Latin alfabesinde sadece t işareti kullanılır; t harfi altı noktalı gösterilir (tabi: matbaacı, tabii: birine tabi olan).
- Arap alfabesinde üç farklı ses olan peltek s, sin ve sad harfleri, Latin alfabesinde sadece s ile gösterilir; peltek s altı çizgili, sin harfi işaretli, sad harfi altı noktalı gösterilir.
- Arap alfabesinde üç farklı ses olan h, hı ve h harfleri, Latin alfabesinde sadece h ile gösterilir; h harfi altı noktalı, hı harfi altı yuvarlak tireli gösterilir.
- 08:14Arap Alfabesindeki Z Sesleri
- Arap alfabesinde dört farklı z sesi bulunur: peltek z, z ve z harfleri.
- Türkçe'ye geçişi sırasında bu sesler z olarak telaffuz edilir, ancak farklı anlamlara sahiptir.
- Peltek z, z ve z harfleri sırasıyla z'nin altında düz çizgi, herhangi bir işaret olmadan, z'nin altında nokta ile gösterilir.
- 09:33Arap Alfabesindeki Diğer Harfler
- Z harfi ile bad harfi (z'nin üzerinde nokta) farklı anlamlara sahiptir.
- Kafla (k'nin altına nokta) ve kef harfleri Türkçe'de sadece k sesi ile karşılanır, ancak farklı anlamlara sahiptir.
- Dat harfi (d'nin altına nokta) ve dal harfi farklı anlamlara sahiptir.
- 12:05N ve Kaf-Uni Harfleri
- N ve kaf-uni harfleri Türkçe'de n sesi ile karşılık bulur, ancak farklı anlamlara sahiptir.
- Kaf-uni harfi, n harfinin üzerinde tilde işareti ile gösterilir.
- Osmanlı Türkçesinin transkripsiyonunda en çok zorlanılan hususların başında ayın ve hemze işaretleri gelir.
- 13:33Ayın Harfi
- Ayın harfi Arap alfabesinde ünsüz bir harftir, Türkçe'de karşılığı olmayan bir sesdir.
- Ayın harfi kelimenin başında olduğunda, transkripsiyon işaretinde c harfine benzer üst simge ile gösterilir.
- Ayın harfi kelimenin ortasında olduğunda bazı kelimelerde tamamen kalkar veya kesme işareti ile telaffuz edilir.
- 17:10Hemze İşareti
- Hemze de ünsüz bir harftir ve kelimenin başında, ortasında veya sonunda bulunabilir.
- Osmanlı Türkçesinde kelimelerin başında bulunan hemze işaretleri hiçbir zaman gösterilmez.
- Kelimenin ortasında veya sonunda bulunan hemze işaretleri, ayın işaretinin tam tersi yöne bakacak şekilde üst simge ile gösterilir.
- 19:12Transkripsiyon İşaretleri
- Elif harfi, Arapça ve Farsça kelimelerin başında üzerinde med işaretiyle varsa mutlaka uzatmalı gösterilmelidir.
- Peltek s'ye altında tire işareti, ç harfine altı noktalı, k harfine altı tireli, dat harfine ise d sesi ile okunmuşsa altında nokta, z sesi ile okunmuşsa üstünde nokta ile gösterilir.
- T harfi altı noktalı, z harfi altı nokta ile, ayın harfi üst simge c harfi ile, guy'ın harfi üzerinde nokta ile gösterilir.
- 22:02Transkripsiyon Uygulaması
- Transkripsiyon işaretleri kullanıldığında, Arapça ve Farsça kelimelerdeki elif, vav, y harfleri uzatma amacıyla kullanıldığı için transkripsiyon işaretleriyle gösterilmelidir.
- Türkçe kelimelerdeki okutucu harfler uzatma amacıyla kullanılmadığı için transkripsiyon işaretinde gösterilmez.
- Hem "gül gibi" beytindeki "rengini" kelimesinde y harfi uzatma amacıyla kullanıldığı için iğnenin üzerinde uzatma işareti ile gösterilir.
- 25:30Transkripsiyon Uygulaması (Devam)
- "Neşe" kelimesinde hemze ünsüz harf olarak gösterilir, "halet" kelimesinde ha harfi altında nokta ile gösterilir.
- "Sahbada" kelimesinde sad harfi altı noktalı gösterilir ve elif uzatma amacıyla kullanıldığı için a'nın üzerinde uzatma işareti ile gösterilir.
- Transkripsiyon işaretlerini tam olarak öğrenmek için bol bol uygulama yapmak gerekir ve daha önce yapılan uygulamalı derslerle karşılaştırma yapılabilir.