• Buradasın

    Osmanlı Türkçesinde Mezidün Fih Mastarlar ve İfal Babı Dersi

    youtube.com/watch?v=tsT93ZWcKk4

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, bir öğretmen tarafından sunulan Türkçe dilbilgisi eğitim dersidir. Öğretmen, Osmanlı Türkçesindeki "mezidün fih mastarlar" (üzerine harf ziyade kılınmış mastarlar) konusunu ve özellikle İfal babını detaylı olarak anlatmaktadır.
    • Ders, mezidün fih mastarların tanımı ve özellikleriyle başlayıp, sekiz mezidün fih mastar babını (ifal, tefri, nufle, tefekkul, infial, iftihal, tefekkul ve istifal) açıklamaktadır. Ardından İfal babının yapısı, fiili mazi ve fiili muzari terminolojisi, ismi fail ve ismi meful kavramları örneklerle anlatılmaktadır.
    • Videoda Türkçe'de kullanılan İfal babası mastarları (icbar, zarar, iskat, ihmal, imhal, ihbar, irsal, ihlas, ibital, icma, irsad, infak, iskan, ihsan) ve bunların ismi fail (muhsin, mürşit, mücbir, muhlis, muhbir, mukni, müflis, müdrik, münih, müfsit, müfrit, mülhit, münkir, müşfik) ile ismi meful (mürsel, mülhak, mülhem, müfret, müphem, mübrem) örnekleri detaylı olarak açıklanmaktadır.
    00:17Mezidün Fih Mastarlar Tanıtımı
    • Osmanlı Türkçesinde Arapça unsurlar dersinde yeni bir konu olan "mezidün fih mastarlar" (üzerine harf ziyade kılınmış mastarlar) konusu ele alınmaktadır.
    • Mezidün fih mastarlar, sülasi mücerret mastarların üzerine onlara farklı manalar vermek için belli kaidelerle bir veya daha fazla harf ilavesi yapılarak elde edilen mastarlardır.
    • Mezin fih mastarlarında hangi harflerin zahit (ziyade) harf olduğu, mastarın kendisine değil, fiili mazi yapısına bakılarak belirlenir.
    02:37Mezidün Fih Mastarların Örnekleri
    • "İlim" (bilmek) sülasi mücerret bir mastardır ve fiili mazisi "alime" şeklinde gelir.
    • "İlam" (bildirmek) ve "talim" (öğretmek) mezidün fih mastarlarıdır; "ilam" ifal babında, "talim" ise tefil babında yer alır.
    • "İlam" mastarının fiili mazisi "aleme", "talim" mastarının fiili mazisi ise "alleme" şeklinde gelir.
    08:39Mezidün Fih Mastarlarının Türleri
    • Mezidün fih mastarları sülasi ve rubai olmak üzere iki ana gruba ayrılır.
    • Sülasi mücerretler üç harften oluşurken, rubai mücerretler dört harften oluşur ve Osmanlı Türkçesinde çok kullanılmadıkları için konu dışındadır.
    • Osmanlıca'da sıkça kullanılan mezidün fih mastarlarından sekiz tane bab vardır.
    09:39Mezidün Fih Mastar Babları
    • Mezidün fih mastar babları: ifal, tefil, nufel, tefaul, infial, iftihal, tefaul ve istifal'dır.
    • Her bir babın fiili mazisi farklı şekillerde gelir: ifal (efale), tefil (feale), nufel (faale), tefaul (tefekale), infial (infiale), iftihal (iftiale), tefaul (tefaale) ve istifal (istifale).
    • Mezidün fih mastar babları arasında birer, ikişer ve üçer zahit harfe sahip olanlar vardır.
    18:35İfal Babı
    • İfal babının çekimi "efale-yuf-i falan" şeklinde gelir.
    • İfal babı fiili mazi sigasını ifade eder.
    20:59Osmanlı Türkçesinde Fiil Yapıları
    • Osmanlı Türkçesinde Arapçadaki fiilleri kesinlikle kullanmıyoruz, sadece Arapçanın mastarları isim ve sıfatlarını kullanıyoruz.
    • Fiil yapılarını yazma sebebi, konunun tam olarak yerleşmesi ve mevzunun aslının nereden geldiğini ifade etmek için.
    • Fiili müzadeleri her bir babın, her bir mezid-fih-mastarın kendine has ismi fail ve ismi fuları var.
    22:33İsmi Fail ve İsmi Meful Yapısı
    • İsmi fail ve ismi fulü yapmak için ilk baştaki y harfinin yerine hareketi ötre olan bir mim harfi getiriyoruz ve en sondaki harfi cezimli okuyoruz.
    • İsmi fail yapmak için ikinci asli harf mi üstünlüğü okunur, ismi meful yapmak için ise ikinci asli harf üstünde okunur.
    • Fiili müzari yapısı üzerinden ismi fail ve ismi mefulü çok rahat bir şekilde bulunabilir.
    24:33İfal Babının Özellikleri
    • İfal babı umumiyetle müteaddi (geçişli) bir mezid-fih-mastar babıdır.
    • Lazım olan sülasi mücerret mastarları müteaddi (geçişli) hale getirir.
    • Esasen müteaddi olan sülase mücerret mastarların geçişliliğini bir kat daha arttıran bir mezid-fih-mastar babıdır.
    26:51İfal Babının Misalleri
    • "Acz" (güçsüz olmak) ifal babına alındığında "icaz" olur ve "karşı taraftakini aciz bırakmak" anlamına gelir.
    • İsmi faili "muciz" (aciz bırakan), ismi mefulu "mucize" (aciz bırakılan) şeklindedir.
    • "Kerem" (cömert olmak) ifal babına alındığında "ikram" olur ve "ikram eden" (mükrim) ile "ikram edilen" (mükremin) isimleri oluşur.
    31:41Diğer İfal Babı Örnekleri
    • "Huruç" (çıkmak) ifal babına alındığında "ihraç" olur ve "çıkartan" (muhriç) ile "çıkartılan" (muhreç) isimleri oluşur.
    • "Duhul" (girmek) ifal babına alındığında "idhal" olur ve "girdiren" (müdahil) ile "girilen" (müdahil) isimleri oluşur.
    • "Faham" (anlamak) ifal babına alındığında "ifham" olur ve "anlatan" (müfhim) ile "anlatılan" (müfhem) isimleri oluşur.
    36:03İf'al Babında Mastarlar
    • Fehim (anlamak) bir adet meful alırken, ifham (anlatmak) iki adet meful alır.
    • İf'al babı, geçişli olan mastarların geçişliliğini, müteaddiliğini ve tadiyetini ziyadeleştirir.
    • Mühim (anlatan) ve müfhem (anlatılan) if'al babındaki mastarlardır.
    37:44İf'al Babındaki Diğer Mastarlar
    • Rükube (bindirmek) mastarı, bir şeye binmek anlamına gelir ve geçişli bir mastardır.
    • İcbar (zorlamak), zarar (zarara uğratmak), iskat (hükümden düşürmek) if'al babındaki mastarlardır.
    • İhmal (ehemmiyet vermemek veya başlayıp bırakmak) ve imhal (mühlet vermek) if'al babındaki mastarlardır.
    41:30İf'al Babındaki Diğer Mastarlar
    • İhbar (haber vermek), irsal (göndermek), ihlas (kalbini safi kılmak veya kendisini halas etmek) if'al babındaki mastarlardır.
    • İbital (hükümsüz bırakmak), icma (toplamak), irsad (doğru yola ulaştırmak) if'al babındaki mastarlardır.
    • Infak (nafaka vermek), iskan (bir yere yerleştirmek veya sakin kılmak) ve ihsan (iyilikte ve lütufta bulunmak) if'al babındaki mastarlardır.
    44:54İf'al Babının İsmi Failleri
    • Muhsin (ihsan eden), mürşit (doğru yola ulaştıran), mücbir (zorlayan) if'al babının ismi failleridir.
    • Muhlis (ihlas sahibi olan), muhbir (ihbar eden), mukni (ikna eden) if'al babının ismi failleridir.
    • Müflis (iflas eden), müdrik (idrak eden), münih (inam eden) if'al babının ismi failleridir.
    49:27İf'al Babının İsmi Mefulü
    • Mürsel (irsal edilen), mülhak (ilhak edilen), mülhem (ilham edilen) if'al babının ismi mefulüdür.
    • Müfret (tek olan), müphem (ibham edilmiş olan), mübrem (vazgeçilmez olan) if'al babının ismi mefulüdür.
    51:38İsmi Fail ve İsmi Meful Örnekleri
    • Mühmel, ihmal edilmiş olan anlamına gelir.
    • Mutlak, serbest, sınırsız ve bir şarta bağlı olmayan anlamına gelir.
    • Münhasır, indirilmiş olan anlamına gelir.
    • Muğlak, kapalı olan, açık olmayan, net olmayan anlamına gelir ve bir konunun tam olarak açıklanmadığını ifade eder.
    • Mücmel, kısaltılmış olan anlamına gelir.
    • Mushaf, sahifeler halinde yazılmış olan, sayfa sayfa olan anlamına gelir.
    • Müsnet, isnad edilmiş olan, dayanan anlamına gelir.
    • Münker, inkar edilen anlamına gelir.
    54:23Mezidfi Mastarlar ve İfal Babı
    • Mezidfi mastarlar, sülase mücerret mastarların üzerine belli kaideler ve harf ilavesiyle elde edilen mastarlardır.
    • Türkçede çok kullanılan sekiz mezidfi mastar vardır: ifal, tefil, teful, müfle, infial, iftihal, tefal ve istifal.
    • İfal babı, bir harf ilavesiyle elde edilen mezidfi mastarların biridir ve ismi faili müfil, ismi mefulu müf olarak getirir.
    • İfal babı, mastarların geçişliliğini artırır ve tadiyetini (müteaddili) ziyade eder.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor