Buradasın
Osmanlı Tarihi ve Önemli Olaylar Üzerine Bilgilendirici Program
youtube.com/watch?v=IdVDZkMlOwgYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir tarih uzmanının izleyicilerden gelen soruları yanıtladığı ve çeşitli konukların (Avni Hurel, Tülay Alduman, Erhan Bey) katılımıyla gerçekleşen bir tarih programıdır. Konuşmacılar Osmanlı tarihi hakkında detaylı bilgiler paylaşmaktadır.
- Program, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki önemli olayları kronolojik olarak ele almaktadır. İlk olarak Sultan Abdülhamid'in hatıratı ve Kur'an-ı Kerim'in tarihi hakkında bilgiler verilmekte, ardından Vehhabilik hareketinin ortaya çıkışı, Mekke-Medine işgali ve Osmanlı Devleti'nin bu işgal karşıtı harekete geçmesi anlatılmaktadır. Son bölümde ise Fahrettin Paşa'nın Dünya Savaşı döneminde Medine'yi savunması ve Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşü sonrası önemli savunmacıların durumu tartışılmaktadır.
- Programda ayrıca Hicri ve Miladi takvimler arasındaki dönüşüm, Rumi takvim sistemi, Osmanlı döneminde İngiltere'den sipariş edilen ama verilmeyen gemiler ve Milletvekili Mahmut Esat Bozkurt'un teklifleri gibi tarihi konular da ele alınmaktadır. Konuşmacılar, arka planda bulunan fotoğrafları ve resimleri göstererek açıklamalar yapmaktadır.
- Programın Sorunları ve Konuk Tanıtımı
- Programda bazı maillerin açılmadığı sorunu var.
- Ahmet Cevdet Paşa'nın 19. yüzyıl için en önemli kitabı Tezakir ve Maruzattır.
- Konuk Murat Belge, Cevdet Paşa'nın kitabını okuyan ve programı izleyen bir seyirci tarafından tanıtılıyor.
- 01:08Abdülhamid'in Hatıratı Hakkında
- Abdülhamid'in gerçek bir hatıratı yoktur, sadece notları vardır.
- Abdülhamid tahttan indirilmeden sonra Utarit dergisinde düzmece bir hatırat çıkmıştır.
- Abdülhamid Beylerbeyi'de göz hapsindeyken hatırat yazmaya başlamış, ancak muhafızlar bunu görüp imha etmişlerdir.
- 03:36Programın Gösterileri
- Programın jenerik müziği Eyyubi Mehmet Çelebi'nin Arazbağ peşrevi olup 17. yüzyıl parçasıdır.
- Arkadaki panoda sarık gibi bir şey, Dürrüşehvar Sultan, Halife Abdülmecid Efendi'nin torunu Sultan Vahdettin'in tablosu ve 31 Mart olayında bir tutuklama gösteriliyor.
- Programda bir karikatür de gösteriliyor.
- 05:14Kur'an-ı Kerim Hakkında Bilgiler
- Hz. Peygamber zamanından kalan Kur'an kalmamıştır, en erken Kur'an Hz. Osman zamanında yazılmıştır.
- Hz. Peygamber zamanında Kur'an parşömen, ağaçlar, taş gibi çeşitli malzemelere yazılıyordu.
- Hz. Osman zamanında Kur'an çoğaltılıp çeşitli bölgelere gönderilmiş, günümüzde bazı nüshaların Hz. Osman nüshası olduğu söylense de bu doğru değildir.
- 07:46Osmanlı İngiltere İlişkileri
- 1910'lu yıllarda Osmanlı Devleti'nin İngiltere'den sipariş ettiği iki gemi (Reşadiye ve Sultan Osman) verilmemiştir.
- Osmanlı'ya ödenen para savaş tazminatı sayılırken, İngiltere'den bu gemilerin parasını ve faizini alamamıştır.
- 09:14Müzik Performansı
- Safiye Ayra'nın 1940'lı yıllardan kalma bir kaydı dinleniyor.
- Safiye Ayra'nın "Ben Melamet Hırkasını Kendim Giydim" adlı nefesini söylüyor.
- Performans sırasında nazarlık koyarak nazarın değmemesi sağlanıyor.
- 14:18Sahte Hatıratlar Hakkında
- Bazı hatıratlar sahtedir ve uydurma olup, polisiye bir mantıkla konmuştur.
- Bir devlet adamı sağlığında üç yıl boyunca uydurma hatırat yazmış, ancak kendisinin yazmadığını iddia etmiştir.
- Bir yazarın sahte bir paşanın hatıratını yazması, yayınevinin basması ve daha sonra yazarın bunu kendi eseri olduğunu iddia etmesi gibi olaylar yaşanmıştır.
- 16:26Vehhabilik Hakkında
- Vehhabilik, bugünkü Suudi Arabistan'ın resmi mezhebi olup, 18. yüzyılda ortaya çıkmıştır.
- Abdulvehhaboğlu Muhammed, Hz. Peygamber'den sonra ortaya çıkan birçok şeyi dinde olmadığını söyleyerek Kur'an-ı Kerim'i düz yorumlayarak aklı ikinci plana bırakmıştır.
- Suud Hanedanı ile işbirliği yapınca bölgede güç haline gelmiş, birisi dini lider, birisi siyasi lider olmuş ve Osmanlı'ya karşı 1740'lı yıllardan itibaren isyan etmeye başlamışlardır.
- 17:19Vehhabilerin Osmanlı İmparatorluğu'na Karşı Isyanları
- 1749'da Mahmut zamanında Vehhabilerin bölgede bir problem çıkardığı anlaşılıyor, ancak büyük bir şey haline gelmiyorlar.
- Üçüncü Selim zamanında (1802'den itibaren) Abdülaziz zamanında bu bölgeyi işgal etmeye başlıyorlar, Mekke'yi ve Medine'yi işgal ediyorlar.
- 1806'da Mekke düşer ve bu olay Üçüncü Selim'in tahttan indirilmesinde önemli bir rol oynamıştır.
- 18:21Vehhabilerin Bastırılması
- İkinci Mahmut tahta çıktığında o bölgelerde hakimiyeti yeniden kurmak istiyor, ancak gücü yetmediği için Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'yı devreye sokuyor.
- Mehmet Ali Paşa'nın oğulları Tousun Paşa ve İbrahim Paşa, 1812'den itibaren harekete geçerek Mekke ve Medine'i işgalden kurtarıyorlar.
- 1818'de Vehhabilerin merkezi Diriyeyi basıyorlar ve hanedandan Abdullah'ı esir alıp İstanbul'a gönderiyorlar.
- 19:23Vehhabilerin Tavrı ve Bastırılmasının Sonuçları
- Vehhabiler Mekke ve Medine işgal ettiği zaman bölgedeki türbeleri yağmalıyor, mezarlara karşı olan inançları nedeniyle türbeleri tahrip ediyorlar.
- Kutsal emanetleri ve birçok sanat eserini yok ediyorlar çünkü bunları tapınma olarak görüyorlar.
- İstanbul'da bu durum büyük bir sevinçle karşılanıyor, kutsal emanetler ve Kabe'nin anahtarları getirildiğinde yedi gün yedi gece şenlikler yapılıyor.
- 21:02Vehhabilerin İdamı
- Osmanlı'nın merhametli ve zalim tarafları vardır, genelde kanunları çiğneyenler için zalim davranırlar.
- Vehhabi hareketinin ileri gelenleri, başta Abdullah olmak üzere İstanbul'da idam edilir.
- Abdullah bin Suud, Hilal-i Muharrem 1819'da İstanbul'a getirilir, boyunlarını çifte zincire vurulmuş olarak Defterdar İskelesine yanaşır ve Sadrazam'ın huzuruna çıkarılır.
- 24:27Vehhabi İsyanı ve Osmanlı Devleti
- Vehhabi isyanı sırasında idam edilen kişilerin hikayeleri anlatılıyor, Sultan Mahmud döneminde Hızır İlyas gibi kişilerin idam edildiği belirtiliyor.
- Suudi hanedanı ile Vehhabiler arasında akrabalık ilişkisi olduğu, Abdülhahab'ın kızlarından birinin Suudiler'in büyük dedesi ile evlendiği söyleniyor.
- Vehhabiler Mekke, Medine ve çevresini yağmalamış, hacın yıllarca yapılamamasına neden olmuş ve Osmanlı Devleti bazen onlara rüşvet atmış.
- 25:52Kutsal Emanetlerin Geri Dönüşü
- Sultan Mahmud'a bir sandık gelmiş, içinde kutsal emanetler bulunmuş ve Sultan çok sevinmiş.
- Çalınan eşyaların tamamı bulunamadığı için sorgu tutanakları hazırlanmış ve Suud Abdullah idam edilmiş.
- Osmanlı'da idamlarda cesetlerin halkın görebileceği yerlerde teşhir edildiği, sarayın girişinde ve diğer belirli yerlerde idamlar yapıldığı belirtiliyor.
- 27:50Vehhabi İsyanının Sonu ve Sonrası
- Sultan II. Mahmud, Vehhabi isyanının bastırılmasından sonra vezirlerini defterdar iskelesine çıkarıp, belirli güzergahlardan Mekke'ye göndermiş.
- 1818-1820 yılları arasında Vehhabiler ele geçirmiş, ancak Kavalalı Mehmet Ali Paşa sayesinde bölge kurtarılmış.
- Dünya Savaşı'nda İngilizlerden destek alan Şerif Hüseyin, Vehhabileri alt etmiş ve Suudi Arabistan tekrar gelmiş.
- 28:49Tarih Çevirme Hakkında Bilgiler
- Hicri tarihi miladi'ye çevirmek için sadece 584 eklemek yeterli değil, 1918'e kadar olan Rumi tarihlerinde güne 13 gün ilave edilmesi gerekiyor.
- Tarih çevirirken gün tutturmak zor çünkü sene-i kebir savaşları, atık ve eksik yıllar gibi durumlar var.
- Kandilli Rasathanesi'ndeki müneccim takvimleri üç-dört takvimde (hicri, miladi, celali) birden tutmuşlar.
- 32:59Kavalalı Mehmet Ali Paşa Dönemi
- Vehhabi isyanının bastırılmasının ardından Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın Hicaz bölgesindeki etkisi artmış.
- 1832'de Osmanlı Devleti Mekke şerifliğine tayin ettiği kişi, Mehmet Ali Paşa'nın hakimiyeti nedeniyle görevine gidememiş.
- Hicaz'da Vehhabilerden kurtulmuş ancak Kavalalılar hakimiyetini sürdürmüş.
- 34:16Kavalalı Mehmet Ali Paşa Hakkında Çalışmalar
- Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın tarihi genellikle İngiliz ve Fransız kaynakları kullanılarak yazılmış, Osmanlı belgelerinden yeterli çalışma yapılmamış.
- Yüksel Çelik gibi araştırmacılar, Kavalalı Mehmet Ali Paşa'ya karşı düzenlenen suikast girişimleri gibi bilinmeyen konuları araştırmış.
- Kavalalı Mehmet Ali Paşa, Mısır'ı abad etmiş ve dönemin önemli bir figürü olmuştur.
- 35:48Vehhabi İsyanından Sonraki Onarım Çalışmaları
- Vehhabilerden kurtarıldıktan sonra İstanbul'dan malzeme gönderilmiş ve Mekke ve Medine'deki yıkılan yerler aslına uygun şekilde yenilenmeye çalışılmıştır.
- Abdülhamit döneminde çekilmiş Mekke ve Medine fotoğraflarında görülenler, Vehhabi isyanından sonra bastırılmasından sonra restore edilmiş şekildir.
- İsyan tekrar Vehhabi torunları tarafından bitirilmiştir.
- 37:41Birinci Dünya Savaşı ve İngiliz İstihbaratı
- Birinci Dünya Savaşı'na girildiği zaman İngilizler Körfez'de hakimiyetini kurmuş ve bölgedeki aşiretlerle işbirliği yapmıştır.
- İngiliz casus Lawrence'in teşebbüsleriyle Şeref Hüseyin Mekke Şerifi, Osmanlı'ya karşı isyan ettirilmiştir.
- İngilizlerin istihbarat örgütü "Çöl Kraliçesi" olarak bilinmekte ve 1916 Noel'de İngiliz istihbarat servisi, Kartpostal göndererek "Noelinizi tebrik eder" demiştir.
- 39:43Medine Müdafaası
- 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı Devleti, Mekke'nin nüfusunu sınırlı tutup Medine'ye daha çok önem vermiştir.
- 1916 Mayıs'ında Cemal Paşa, Arapların harekete geçeceğini anladığı için Fahrettin Paşa'yı Medine'ye göndermiştir.
- Haziran 1916'da Araplar isyan etmiş, telgrafları ve demiryolu tahrip etmişlerdir.
- 40:36Fahrettin Paşa'nın Müdafaası
- Fahrettin Paşa, "Çöl Kaplanı" veya "Türk Kaplanı" olarak anılan efsanevi bir müdafaada bulunmuştur.
- Mekke Valisi'nin hatalarından dolayı Araplar bölgeye hakim olmuş, ancak Fahrettin Paşa yaklaşık iki yıl yedi ay boyunca Medine'yi müdafaa etmiştir.
- Fahrettin Paşa, kutsal emanetleri korumak için onları trenle İstanbul'a göndermiş ve zor şartlarda yiyecek sıkıntısı yaşamıştır.
- 41:42Şerif Ali Haydar ve Müdafaanın Sonu
- Şerif Ali Haydar, Osmanlı Devleti tarafından tayin edilmiş ancak Mekke'ye gidememiş, Osmanlı'ya sadık kalmıştır.
- Osmanlıya sadık kalan Araplar, İngilizler tarafından zor şartlarda yaşamak zorunda kalmıştır.
- Mondros Mütarekesi imzalanıp tüm birlikler teslim olunmasına rağmen Fahrettin Paşa teslim olmamış, sonunda subaylar onu teslim etmiştir.
- 43:40Medine Müdafaası
- Fahrettin Paşa, Medine'de Peygamberin kabrine müdafaa ediyor ve bu vazifeyi bırakmayacağını belirtiyor.
- Müdafaada yiyecekler bitince önce pirinç lapası, sonra hurma ve sonunda çekirge yiyorlar.
- Fahrettin Paşa, Mondros'tan 70 gün sonra olan 10 Ocak 1919'a kadar Medine'yi savunuyor.
- 45:09Fahrettin Paşa'nın Eserleri
- Fahrettin Paşa, Medine'deki kutsal emanetleri toplayıp Topkapı Sarayı'na gönderiyor.
- İki bin civarında askeri kendi müdafi kuvvetlerini emanetleri korumak için gönderiyor.
- Milli Mücadele'ye Afganistan'a elçi olarak atanıyor.
- 46:24Müdafiaların Sonrası
- Önemli müdafialar ve savunucular genellikle göz ardı ediliyor.
- Edirne müdafi Şükrü Paşa, ağaç kabukları yiyerek savunmayı yapmış ve sonra Sema Konağı'na kapatılmış.
- Fahrettin Paşa, 1868'de doğmuş, 1948'e kadar yaşıyor ve yaklaşık 80 yaşında vefat ediyor.
- 47:37Fahrettin Paşa'nın Diğer Özellikleri
- Fahrettin Paşa fotoğraf çekmeyi çok seviyor ve kendisi için otoportre çekiyor.
- Çocukları da generalliğe kadar yükseliyor.
- Osmanlı döneminde rakip görülen müdafialar sonradan piyasadan kayboluyor.
- 49:09Diğer Müdafiaların Sonrası
- Gaziosmanpaşa'nın oğulları Sultan Hamid'in kızlarıyla evleniyor, ancak biri boşanıyor.
- Nurettin Paşa Fransa'da bir Ermeni otelci tarafından bakılıyor ve ölüyor.
- Gaziosmanpaşa'nın oğlu sürgüne gidiyor ve karısıyla birlikte beş parasız kalıyor.