Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Osmanlı İmparatorluğu'nda Türk dili ve yazı sistemi hakkında bilgi veren eğitici bir içeriktir. Videoda II. Abdülhamid Han, William Thompson, Mirza Ahundzade ve Mustafa Kemal Atatürk gibi önemli tarihi şahsiyetler ele alınmaktadır.
- Video, Orhun yazıtlarının keşfi ve çözümüyle başlayıp, Osmanlı İmparatorluğu'nda Latin harflerine geçiş konusundaki tartışmaları anlatmaktadır. II. Abdülhamid'in Latin harflerine geçiş konusundaki görüşleri ve bu konudaki reform çabaları detaylı olarak açıklanmaktadır. Ayrıca, Mustafa Kemal Atatürk'ün eski Türk dili ve Göktürkçe üzerine yaptığı çalışmalar da videoda yer almaktadır.
- 00:12Orhun Yazıtları ve Çözümü
- Orhun yazıtları, Türklerin bilinen ilk alfabesi olan Göktürk alfabesi ile II. Göktürk Devleti zamanında yazılmış yazıtlardır.
- Orhun abideleri ve yazısı 1893 yılında Danimarkalı dilbilimci William Thompson tarafından Rus Türkolog Vasili Radloff'un yardımları ile çözülmüştür.
- Aynı yıl Danimarka Kraliyet Bilimler Akademisi'nde bilim dünyasına açıklanmıştır.
- 00:39Osmanlı'da Orhun Yazıtlarının Tanınması
- Osmanlı topraklarında bu bilgiler dönemin gazetelerinden İddamda bir köşe yazısında Necip Asım tarafından okuyucuya aktarılmış, ancak çok yoğun ilgi görmedi.
- II. Abdülhamid'in de Göktürkçe üzerine çalışmalar yaptırdığı ve çalışmalarından ötürü az sayıda basılan Mecidiye nişanından Thompson'a armağan ettiği söylenir.
- Sultan V. Mehmet Reşat, 20 Ekim 1915 tarihinde Danimarkalı dilbilimci William Thompson'ı birinci dereceden Mecidi nişanı ile ödüllendirmiştir.
- 01:56Latin Harflere Geçme Hareketi
- Latin harflere geçilme hususu 1850'li yıllarda gündeme gelmişti.
- Türkçe yazı dilinde Arap ve Fars gramer yapısıyla yazıya geçirilecek bir dil değildir, bu yazı dilleri seslere uymayan dizilişi ve yerleşimi ile Türkçeye uygun değildir.
- Abdülmecid, Azerbaycanlı bilim adamı Mirza Ahundzade'nin Latin harfleri kullanması teklifini incelemiş, çalışmalarından dolayı ona Mecidiye nişanı vererek ödüllendirmiştir.
- 02:30Abdülhamid'in Latin Harflere Geçme Görüşü
- Giderek güçlenen reform hareketleri saltanatın son yıllarında Abdülhamid Han'a kadar ulaştı.
- Latin harflerinin kullanılması yönünde en net yorum Abdülhamid tarafından ortaya konulmuştur.
- Abdülhamid Siyasi Hatıralarım kitabında "yazımızı öğrenmek pek kolay değildir, bu işi halkımıza kolaylaştırmak için belki de Latin alfabesini kabul etmek yerinde olur" demiştir.
- 03:08Abdülhamid ve Mustafa Kemal
- Abdülhamit vatansever, devleti ayakta tutmaya çalışan zeki ve çalışkan bir sultandı, onun yapabilecekleri sınırlıydı.
- Onun zamanında birçok toprak kaybedilmişti fakat ipin ucu çoktan kaçmıştı, bu onun suçu değil, son 200 yılda yapılan hataların sonucuydu.
- Ulubaşbuğ Mustafa Kemal, eski Türk dili Sümerce ve Göktürkçe üzerine yıllarca emek vermiş, Türklüğün unutulan büyük medeni vasfının bir gün güneş gibi doğacağına inanıyordu.