Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin öğrencilere Osmanlı Divan Edebiyatı konusunu anlattığı eğitim dersidir.
- Video, Divan Edebiyatı'ndaki nazım biçimlerini ve önemli şairleri kronolojik olarak ele almaktadır. İlk bölümde dörtlüklerle oluşan nazım biçimleri (rubai, tuyu, şarkı, terkibi bend, tercihi bend ve musammat) tanıtılmakta, ardından Gülşehri, Ahmet, Seyyid Nesimi, Şeyhi, Ali Şir Nevai, Fuzuli, Baki, Nabi ve Şeyh Galip gibi önemli şairlerin hayatları, eserleri ve edebi özellikleri anlatılmaktadır.
- Ders, her şair için kısa biyografik bilgiler, şiir türleri, dil özellikleri, edebi anlayışları ve dönemin önemli eserleri hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır. Özellikle Fuzuli'nin aşk şiirleri, Baki'nin aruz ustalığı, Nabi'nin didaktik şiirleri ve Şeyh Galip'in Mevleviliğe bağlılığı ve Sehbihidi akımının önemli temsilcilerinden biri olduğu vurgulanmaktadır.
- 00:05Dörtlüklerle Oluşan Nazım Biçimleri
- Bu derste divan edebiyatı nazım biçimlerinden dörtlüklerle oluşan nazım biçimleri ele alınacaktır.
- İlk olarak rubai, tuyu, şarkı ve murabba gibi dörtlüklerle oluşan nazım biçimleri incelenecektir.
- 00:21Rubai
- Rubai, Fars edebiyatından gelen, tek dörtlükten oluşan ve kafiye düzeni aa iksel biçiminde olan bir nazım biçimidir.
- Rubai'nin her bir beyti birbiriyle kafiye olursa musarra veya terane şeklinde adlandırılır ve aruzun özel yirmidört kalıbından biriyle yazılır.
- Rubailer yoğun düşünce örgüsüne sahip olup tasavvuf, felsefe ve dünya görüşü gibi konuları işler ve genellikle şair mahlasları kullanılmaz.
- 01:37Tuyu
- Tuyu, Divan şiirine Türklerin kazandırdığı, halk edebiyatındaki mani'nin karşılığı olarak düşünülebilecek bir nazım biçimidir.
- Tuyu sadece Türk edebiyatında görülür, genellikle cinaslı uyyak kullanılır ve tek dörtlükten oluşur.
- Aruzun sadece tek bir kalıbı (failatun ve faulün) kullanılır, onbir'li hece ölçüsüne denk düşer ve konu olarak rubai'ye benzer.
- 02:56Şarkı
- Şarkı, Divan şiirini Türklerin kazandırdığı, bestelenmek için yazılan ve halk edebiyatında türkünün karşılığı olarak kabul edilen bir nazım biçimidir.
- Şarkılarda behit sayısı genellikle üç ila beş arasında değişir, her bendi üç dizesinde miyan veya miyanhane adı verilir ve her ben sonunda tekrarlanan dizeye nakara tadı verilir.
- Şarkıların konusu aşk, sevgili, ayrılık, içki ve eğlencedir, şair son band'de mahlasını söyler ve aruz ölçüsünün her kalıbı kullanılabilir.
- 04:20Murabba
- Murabba, dört dizelik bentlerden oluşan, genellikle üç ile yedi arasında değişen ben sayısı olan bir nazım biçimidir.
- Murabbalar her konuda yazılabiliyor ancak genellikle övgü, yergi, mersiye, dini ve didaktik konularda daha çok yazılmıştır.
- Taşlıcalı Yahya, Aşkı Fuzuli ve Nam-ı Kemal bu türdeki eserleriyle tanınıyor.
- 05:00Bentlerle Kurulan Nazım Biçimleri
- Terkibi bent, hane veya terkibhane adı verilen beş-on beyitlik bentlerden oluşur, kafiye düzeni gazeldeki gibi aa, xa, xa şeklinde olup ben sayısı beş ile onbeş arasında değişir.
- Tercihi ben ise hane adı verilen beş-on beyitlik bentlerden oluşur, kafiye düzeni gazeldeki gibi aa, xa, xa şeklinde olup ben sayısı beş ile onbeş arasında değişir.
- Terkibi ben'de vasıta beyti her bendin sonunda değişirken, tercihi ben'de vasıta beyti her bendin sonunda aynıdır ve şairin mahlası son tercihhanede söylenir.
- 06:34Musammat
- Musammat, bentten oluşan diğer nazım biçimleridir ve genel olarak müselles, terbiye, taştır, muhammed tahmis, müseddes, testis, müseba, testi, müsemmen, tesmin, mütessa, testi, muaşer ve taşır olmak üzere on farklı türden oluşur.
- 07:15Divan Edebiyatındaki Önemli Şairler
- Hoca de Han, 13. yüzyıl sanatçısı olarak kabul edilir, Anadolu'daki din dışı divan edebiyatının kurucusu ve ilk temsilcisi olarak bilinir.
- Mevlana Celaleddin Rumi, 1207 yılında Belh'de doğmuş, 1273 yılında Konya'da vefat etmiş, mutasavvıf şairlerin arasında en ünlü şairdir ve eserlerinde tasavvuf düşüncesini işler.
- Sultan Velid, Mevlana'nın oğludur, babasının fikirlerinin etkisiyle şiirler kaleme almış ve Mevlevi tarikatını sistemleştiren kişidir.
- 10:08Gülşehri
- Gülşehri, Kırşehir'in Gülşehir kasabasında doğmuş, Sultan Velid'in isteğiyle Mevlevi tarikatına bağlı kalmış ve Kırşehir'de kurduğu Mevlevi tarikatını yaymaya çalışmıştır.
- Divanı bulunmamakla birlikte mutasavvıf bir şairdir ve daha çok mesnevileri ile tanınmıştır.
- "Mantugu Tahir" (Kuş Dili) adlı Feridüddin Attar'dan çevirdiği alegorik mesnevi, "Felekname" (Farsça tasavvufu ahlaki mesnevi), "Aruz Risalesi" ve "Kerameti Ahi Evren" isimli eserleri bulunmaktadır.
- 10:58Ahmet
- Ahmet, divan edebiyatının kurucularından biri olup, dönemin en çok eser veren sanatçılarındandır ve şairlerinden daha çok bilginliği ile ön plana çıkmıştır.
- "İskendername" adlı mesnevi, Büyük İskender'in doğu seferi ve fethini anlatır.
- "Cemşid Hurşit" (Selman-ı Saveci'den çevirdiği mesnevi), "Destan-ı Tevarih-i Mülkü Ali Osman" (ilk Türkçe-Osmanlı tarihi), "Tervihu'l-Ervah" (tıpla ilgili mesnevi), "Mirkatu'l-Edep" (Arapça-Farsça mazlum sözlüğü) ve "Esrarname" (Feridunatlardan çevirisi) gibi eserleri bulunmaktadır.
- 12:00Seyyid Nesimi
- Seyyid Nesimi, Hurufilik tarikatına mensuptur ve şiirlerinde bu inancı işlemiştir.
- Vahdet-i vücud inancını cesur biçimde ortaya koymuş ve görüşleri yüzünden Halep'te derisi yüzülerek öldürülmüştür.
- Türk edebiyatının en lirik, en coşkun tasavvuf şairlerinden biridir ve Azeri Türkçesine yakın bir şekilde yazdığı tulularıyla tanınmaktadır.
- 12:42Şeyhi
- Şeyhi, hekim, din bilgini ve şairdir; Ankara'da Hacı Bayram Veli'ye bağlandıktan sonra Şeyhi mahlasını almıştır.
- Çağdaşlarına göre daha zarif bir dil kullanmış ve canlı bir tasvir yeteneğine sahiptir.
- "Harname" adlı eseri, edebiyatımızda hiciv türünün başarılı bir örneğidir ve alegorik sembolik bir mesnevidir.
- 13:44Ali Şir Nevai
- Ali Şir Nevai, Çağatay Türkçesini edebiyat dili haline getiren şairdir ve Türkçenin Farsçadan üstün olduğunu savunmuştur.
- Türk edebiyatında ilk şairler tezkiresini ve ilk hamseyi yazmıştır.
- "Muhakemetü'l-Lugateyn" (iki dilin karşılaştırılması), "Nizamül Evan" (besinlerin ölçüsü), "Mecalis: Nefalis" (Türk edebiyatının ilk şairler tezkiresidir) ve "Lisan-nu Tahire" isimli eserleri bulunmaktadır.
- 14:54Fuzuli
- Fuzuli'nin asıl adı Mehmet'tir ve mahlası olarak "Fuzuli"yi tercih etmiştir.
- Bütün şiirlerinde aşk anlatmıştır; bu aşk maddi beşeri aşktan başlayarak tasavvufi aşka ulaşmıştır.
- Şiirlerinde Allah'a olan aşkı anlatır, aşkı hep hüzünlüdür ve kederlidir; bir ızdırap şairi olarak ayrılık dertli, üzüntüyü arar.
- 17:04Baki
- Baki, "Sultanı Şuara" (şairler sultanı) olarak bilinir ve şiirlerinde kendine özgü bir üslubu vardır.
- Şiirlerinde incelikle seçilmiş mazmunlara yer vermiştir ve aruz ölçüsünü ve söz sanatlarını kullanmada oldukça başarılıdır.
- Şiirlerinde genellikle dindişi konuları işlemiştir, zevki eğlenceye düşkünlüğü şiirlerine yansımıştır ve İstanbul'da gördüğü baharı, yazı, kışı, tabiatı anlatma çabasını görebiliriz.
- 18:24Nabi
- Nabi, edebiyatımızda daha çok didaktik (öğretici) şiirler yazmıştır ve divan edebiyatına hikemi ya da hakimane şiir denilen şiir söyleme anlayışını getirmiştir.
- Şiirlerinde toplumsal bozuklukları anlatmıştır, din, ahlak ve töre ile ilgili öğütler vermiştir.
- Oğluna öğüt vermek için yazdığı didaktik mesnevisi olan Hayriye ve Feridüddin Attar'dan Türkçe'ye çevirdiği aşk konulu mesnevisi Hayrabat ile tanınıyor.
- 19:17Şeyh Galip'in Hayatı ve Edebiyatı
- Şeyh Galip, Mevleviliğe bağlı ve Mevlevi şehrine kadar yükselmiş bir şairdir.
- Divan edebiyatının son büyük şairi olarak kabul edilir ve Sehbihidi akımının edebiyatımızdaki en güçlü temsilcilerinden biridir.
- Şiirlerinde semboller ve çözülmesi zor ifadeler bulunmaktadır.
- 19:37Şeyh Galip'in Şiir Stili
- Şiirlerinde klasik mazmunlara ve kendisi yeni bulduğu mazmunlara yer vermiştir.
- Şiirlerinde tasavvuf düşüncesine ve ilahi aşka yer vermiştir.
- Şiirlerinde ağır ve süslü bir dil kullanmıştır, sadece hece ölçüsüyle koşma biçiminde bir türkü ve sade Türkçe ile bir gazel yazmıştır.
- 20:03Şeyh Galip'in Eserleri
- Şeyh Galip, "Hüsnü Aşk" adlı mesnevisi ile tanınmıştır.
- "Hüsnü Aşk" alegorik, sembolik ve tasavvufi bir mesnevidir.
- Edebiyat anlamında oldukça değerli bir eseri ise yirmidört yaşındayken tamamlamış olduğu divanıdır.