Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türkiye'nin eğitim sisteminin tarihsel gelişimini anlatan eğitim içeriğidir.
- Video, Osmanlı eğitim sisteminin 15. yüzyıldan itibaren yaşadığı gerileme sürecinden başlayarak, Tanzimat dönemindeki reformları, Milli Mücadele dönemindeki eğitim sistemi ve 3 Mart 1924'te kabul edilen Tevhidi Tedrisat Kanunu'nun etkilerini kronolojik olarak ele almaktadır. Daha sonra 1931'de Maarif Mıntıkaları Teşkilatı'nın kaldırılmasıyla başlayan merkeziyetçi eğitim yapısı, karma eğitim uygulaması, ilkokulun parasız ve zorunlu hale getirilmesi ve Cumhuriyet döneminde açılan yeni yüksek öğretim kurumları anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca 1940 yılında Hasan Ali Yücel döneminde kurulan ve 1954 yılında kapatılan köy enstitüleri hakkında da bilgi verilmektedir.
- 00:06Eğitim ve Tevhid-i Tedrisat
- Eğitim, insan hayatının şekillenmesinde etkisini sürekli olarak iyi veya kötü istikamette gösterdiği gibi, yüzyıllar içerisinde milletlerin ve devletlerin hayatında da olumlu veya olumsuz yönde kendini ortaya koymaktadır.
- Eğitim alanında yapılan ihmal ve hatalar düzeltilmediği zaman insanların, milletlerin ve devletlerin hayatlarında önemli, bazen hayati zaaflar ve çöküntülere sebep olmaktadır.
- Cumhuriyet döneminde yaşanan gelişmelere geçmeden önce Osmanlı eğitim sistemi ve uygulamalarını değerlendirmekte fayda vardır.
- 00:44İslam Dünyasının Eğitim Tarihi
- 9. yüzyıldan itibaren ilim sahasında sürekli ilerleme kaydeden İslam dünyası, 14. yüzyılın ortalarına kadar bir nevi altın çağını yaşamıştır.
- 15. yüzyıldan itibaren ilmi çalışmalar gittikçe seyrekleşmiş ve 17. yüzyıldan itibaren tetkik ve tecrübeye dayalı çalışmalar yerini daha ziyade haşiyeciliğe bırakmıştır.
- Haşiyecilik aklı esas almayıp sadece geçmişte olanları nakletme ve geçmişte yapılanların kopyalanmasıdır.
- 01:15Avrupa ve Osmanlı'da Eğitim Farkları
- Osmanlı Devleti dahil İslam dünyası, eğitim ve ilim müesseselerini yenileyemedikleri ve hatta bazı sahalarda eskiyi koruyamadıkları için 15. yüzyıldan itibaren gerilemeye başlarken, Avrupa'da 15. yüzyıldan Rönesansla birlikte eğitim ideali yaratıcı düşünce olarak şekillenip gelişmeye başlamıştır.
- 15-17. yüzyıllarda Avrupa'da akıl ön plana çıkarılıp tarih, fizik ve matematik derslerinin okul müfredatlarında ağırlıkları artırılırken, medreselerde matematik, kelam ve felsefe gibi akli ilimlerle ilgili dersler terk edilmiş, yerlerine nakli ilimlerle ilgili dersler konulmaya başlanmıştır.
- 15. yüzyılda Avrupa'da bireyin bağımsızlığını, düşünce hürriyeti de eklenerek bir metot çağı başlamış ve 18. yüzyıl tam bir eğitim çağı olmuştur.
- 02:09Osmanlı'da Eğitim Sisteminin Bozulması
- Aynı dönemde Osmanlı Devleti'ndeki medreseler müfredat ve sistem olarak gittikçe daha da bozulmuştur.
- Müderris yetiştirme tarzı da bu bozulmadan nasibini almıştır; imtiyazlı ulema ailelerine mensup olanlar, ehliyetlerine bakılmaksızın yüksek seviyeli medreselere müderris tayin edilmişlerdir.
- Medreselerde tahsil süreleri azaltılmış, matematik, fen ve akli ilimler kaldırılmış veya sembolik hale dönüştürülmüştür.
- 02:41Osmanlı'nın Eğitim Alanındaki Eksiklikleri
- Osmanlılar eğitim alanındaki eksikliklerini Avrupa karşısında askeri alanlarda aldıkları yenilgiler sonucunda idrak etmişler, bunun neticesinde ordunun ihtiyaçlarını karşılamak üzere Avrupa tipinde ve medreseler dışında düzenlemeler yapmaya ve okullar açmaya başlamışlardır.
- Deniz subayı yetiştirmek üzere açılan Mühendishane-i Bahr-i Hümayun ve kara kuvvetleri subayı yetiştirmek üzere açılan Mühendishane-i Berri Hümayun iyi birer örnektir.
- II. Mahmut döneminde kurulan Tıphane-i Amire ve Cerrahname-i Mamure ile eskiden beri medrese sisteminin bir parçası sayılan Darül Tıplar medresenin dışına çıkarılmıştır.
- 03:25Tanzimat Dönemi Eğitim Reformları
- II. Mahmud döneminde yeniçeri ocağı'nın kaldırılması ile birlikte lav edilen Mehterhane'nin yerine Müzika-i Hümayun ve Mekteb-i Harbiye açılmıştır.
- 1838'den itibaren rüştiyeler (ortaokullar) eğitim vermeye başlamışlardır.
- Sonrasında öğretmen ihtiyacını karşılamak üzere Darülmuallim (erkek öğretmen okulu) ve Darülmuallime (kız öğretmen okulları) açılmaya başlanmıştır.
- 03:52Tanzimat Dönemi Eğitim Kurumları
- Tanzimat döneminde ülkenin eğitim işleriyle ilgilenmek üzere Meclis-i Maarif-i Umumiye teşkilatı kurulmuş, askeri okullar dışındaki eğitim kurumlarında denetimi sağlamak üzere Maarif-i Umumiye Nezareti tesis edilmiştir.
- Bu dönemde Dari Fünun (Batı tarzında üniversite) açılması için çalışmalara başlanmıştır; 1870 ve 1874'teki teşebbüsler başarısız olmuşsa da 1900 yılından itibaren daimi olarak eğitim vermeye başlamıştır.
- Tanzimat döneminde ayrıca meslek ve sanat okullarına ağırlık verilmeye başlanmıştır.
- 04:34Osmanlı'da Eğitim Teşkilatlanması
- Osmanlı Devleti'nde eğitim teşkilatlanmasıyla ilgili ilk müessese 1845'te kurulan geçici Muvakkat Meclis-i Maarif'tir.
- 1846'da Meclis-i Maarif-i Umumiye kurulmuştur; eğitim işlerinden doğrudan doğruya sorumlu ve hükümete bağlı ilk örgütünün nüvesi bu meclisi olmuştur.
- 1846'da Meclisi Maarif-i Umumiye'nin icra organı olarak Mekatib-i Umumiye Nezareti adıyla genel müdürlük seviyesinde bir müessese kurulmuştur; bu nezaret biri sıbyan diğer rüştiye olmak üzere iki şubeye ayrılmıştır.
- 05:10Osmanlı'da Eğitim Kurumlarının Gelişimi
- 1851'de Osmanlı Devleti'nin ilk akademisi olan Encümen-i Daniş açılmıştır.
- 1857'de Osmanlı hükümetinde dahil bir nazır tarafından yönetilen Maarif-i Umumiye Nezareti kurulmuştur; Şeyhülislamlığa bağlı olan medreselerle Harbiye, Bahriye ve Tıbbiye'nin dışındaki bütün okullar Maarif Nezareti'ne bağlanmışlardır.
- 1865'te Maarif Nezareti idaresi altında Tercüme Cemiyeti kurulmuştur.
- 05:41Girit İsyanı Sonrası Eğitim Reformları
- 1866'da meydana gelen ve Osmanlı Devleti'ni zor durumda bırakan Girit İsyanı neticesinde Avrupalı devletler İslahat Fermanında vaat edilen reformların gerçekleştirilmesine yönelik baskılarını arttırmışlardır.
- Bu baskıların da etkisiyle 1867'de bütün devlet kurumlarını kapsayan bir reform hareketine girilmiştir.
- Fransızları memnun edebilmek amacıyla 1868'de Fransızca eğitim verecek olan Mekteb-i Sultani (bugünkü Galatasaray Lisesi) açılmıştır.
- 06:18Maarif-i Umumiye Nizamname
- 1869'da dönemin Maarif Nazırı (eğitim bakanı) Saffet Paşa'nın öncülüğünde hazırlanan Maarif-i Umumiye Nizamname yürürlüğe girmiştir.
- Bu nizamnameyle ulaşılmak istenen hedef, uygarlığın ve ilerlemenin kaynağı olan ilim ve fenleri Osmanlı Devleti'nin her tarafına yaymaktır.
- Bu nizamname gerek teşkilat gerekse Osmanlı eğitim sistemi açısından çok önemli yenilikler getirmiştir.
- 06:50Milli Mücadele Dönemi Eğitim Yönetimi
- Milli Mücadele dönemine gelindiğinde okullar ve öğretmenler üzerinde üç ayrı yönetim mevcut olmuştur: Osmanlı Maarif-i Umumiye Nezareti, Yunanlıların işgal bölgesindeki Anadolu Eğitim Genel Müdürlüğü ve Büyük Millet Meclisi Maarif Vekaleti.
- Osmanlı Maarif-i Umumiye Nezareti, İstanbul ve çevresi okulları üzerinde etkili olmaya çalışmıştır; ancak gerçekte İstanbul'daki öğretmenleri dahi kontrol altında tutmakta güçlük çekmiştir.
- Bu dönemdeki önemli gelişmelerden biri 1922'de on kız öğrencinin tıp fakültesine kabul edilmesidir; bunlardan altısı 1927'de mezun olmuşlar ve 1928'de hekimlik yapmaya başlamışlardır.
- 07:39Yunanlıların İşgal Bölgesindeki Eğitim Yönetimi
- Yunanlıların işgal bölgesindeki Anadolu Eğitim Genel Müdürlüğü, Yunanlıların Anadolu'da işgal ettikleri ve ilhak niyetinde oldukları yerlerdeki özel ve resmi bütün okulları kurulan bu genel müdürlüğe bağlanmıştır.
- Yunanlılar bu bölgelerdeki bütün okulları kendilerine bağlayarak Anadolu'daki hakimiyetlerini pekiştirmek istemişlerdir; ilk olarak dil ve tarih eğitimine el atmışlardır.
- Yunanlılar işgalin hemen ardından İzmir'de bir üniversite kurmak için kolları sıvamışlardır.
- 08:09Büyük Millet Meclisi Maarif Vekaleti
- Büyük Millet Meclisi hükümetinin ilk programına göre eğitim milli ve dini nitelikte olacak, ilim ilmi ve çağdaş temellere dayanacaktı.
- Mustafa Kemal Paşa, eğitimin eski devir hurafelerinden ayıklanmış, doğudan ve batıdan gelen yabancı tesirlerden uzak ve milli seciyeye uygun olması gerektiğini savunmuştur.
- Büyük Millet Meclisi Maarif Vekaleti, Anadolu'daki öğretmenleri örgütleyerek okulların Ankara'ya bağlılıklarını artırmaya çalışmıştır.
- 09:01Milli Mücadele Dönemi Eğitim Kurumları
- 15 Temmuz 1921'de Ankara'da savaşın son derece zor bir evresinde bir Maarif Kongresi düzenlenmiş, kongrede Maarif teşkilatı, programlar ve kitaplar hakkında görüşmeler gerçekleştirilmiştir.
- I. Dünya Savaşı ve Milli Mücadele döneminde Anadolu'daki yabancı okulların pek çoğu kapatılmış, ancak Amerikan okulları faaliyetlerine devam etmişlerdir.
- Milli Mücadele döneminde dini eğitimde medrese sistemi devam etmiştir; Anadolu'daki medreselerdeki dağınıklığı ortadan kaldırmak isteyen Büyük Millet Meclisi Hükümeti birtakım düzenlemelere gitmiştir.
- 09:35Yükseköğretim ve Tevhid-i Tedrisat Kanunu
- Milli Mücadele döneminde yükseköğretim kurumlarının tamamı İstanbul'da bulunmaktadır; bu eksikliği gidermek isteyen Büyük Millet Meclisi Maarif Vekaleti Ali Dersler Programı düzenlemiştir.
- Bir Heyeti İlmiye 15 Temmuz-15 Ağustos 1923 tarihleri arasında gerçekleştirilen teşkilat, tedrisat ve çeşitli tüzüklerin düzenlenmesi için oluşturulan bir heyettir.
- Tevhid-i Tedrisat Kanunu 3 Mart 1924 tarihinde kabul edilmiştir; Osmanlı döneminde olduğu gibi Cumhuriyet döneminde ilk başlarında eğitim ve öğretim kuruluşları Maarif Vekaleti, Milli Müdafaa Vekaleti, Şeriye ve Evkaf Vekaleti, Ticaret Vekaleti, Adliye Vekaleti ve Sıhhiye Vekaleti gibi çeşitli bakanlıklara
- 11:45Eğitim Sistemindeki Değişiklikler
- 1931 yılında Maarif Mıntıkaları Teşkilatı kaldırılarak Ankara'dan yönetilen merkeziyetçi bir yapıya geçilmiştir.
- Yeni yapı yukarıdan aşağıya Maarif Vekaleti, İl Maarif Müdürlüğü ve İlçe Maarif Müdürlüğü tarzında kurulmuştur.
- 12:02Karma Eğitim
- Karma eğitim, uzmanlaşma çağındaki kız ve erkek öğrencilerin aynı eğitim-öğretim metoduyla aynı kurumlarda ortak eğitim görmesidir.
- Osmanlı döneminde kızlarla erkekler ayrı okullarda eğitim görmekte, üniversite de dahildi.
- 1919 yılında Darülfünun'da kızlarla erkekler aynı amfilerde ders yapmaya başlamış, 1924 yılına kadar orta eğitimde karma eğitim uygulanmıştır.
- 12:46Eğitim Kanunlarının Uygulanması
- 2 Mart 1926'da Maarif Teşkilatına Dair Kanun kabul edilmiş, ilkokul parasız ve zorunlu hale getirilmiştir.
- 12:57Yüksek Öğretim Kurumlarının Açılışı
- Cumhuriyet döneminde Ankara'da 1925'te Adliye Hukuk Mektebi, 1926'da Gazi Eğitim Enstitüsü ve 1930'da Yüksek Ziraat Okulu açılmıştır.
- 1933 yılında yapılan reformlarla Darülfünun İstanbul Üniversitesi'ne dönüştürülmüştür.
- 1934'te Ankara Milli Musiki Temsil Akademisi kurulmuş, 1935'te Mülkiye Mektebi Siyasal Bilgiler Fakültesi'ne dönüştürülerek Ankara'ya nakledilmiştir.
- 1936'da Ankara Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi açılmıştır.
- 13:37Köy Enstitüleri
- Köy enstitüleri, Hasan Ali Yücel'in Milli Eğitim Bakanlığı döneminde 1940 yılında kurulmuştur.
- Köy enstitüleri, öğretmenlerin köy kalkınmasını köylüyle işbirliği haline gerçekleştirmelerini hedeflemiştir.
- Enstitülerde kültür dersleri yanında ziraat ve teknik çalışmalara da yer verilmiştir.
- Çok partili sisteme geçilmesiyle birlikte köy enstitüleri ile ilgili tartışmalar gündeme gelmiş, 1954 yılında kapatılmışlardır.