Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitim dersi formatında nem ve yağışlar konusunu anlatan eğitici bir içeriktir. Konuşmacı, nem kavramı ve yağış oluşum mekanizmasını detaylı şekilde açıklamaktadır.
- Video, nem kavramının tanımıyla başlayıp mutlak nem, maksimum nem ve bağıl nem kavramlarını açıklamaktadır. Ardından yağış oluşumu, bulut ve sis kavramları ele alınmakta, yoğunlaşma ürünlerinin (çiğ, kıra, kırk, yağmur, kar, dolu) özellikleri anlatılmaktadır. Son bölümde ise yağış çeşitleri üç ana kategoride incelenmektedir: konveksiyonel yağışlar, orografik yağışlar ve cephe yağışları.
- Video, konuyla ilgili örnek sorular ve çözümlerle desteklenmekte, Türkiye'nin farklı bölgelerindeki yağış türleri hakkında bilgiler içermektedir.
- Nem ve Yağışlar
- Nem, atmosferdeki su buharına verilen isimdir ve suyun sıcaklığın etkisiyle gaz haline geçerek havaya karışması olayına buharlaşma denir.
- Havadaki su buharının kaynağı okyanuslar, denizler, göller, akarsular, kar ve buzul örtülerindeki suların sıfır santigrat derece üzerinde buharlaşmasıdır.
- Nemi ölçen aletlere sigrometre denir ve nem gram olarak ifade edilir.
- 00:49Mutlak Nem
- Mutlak nem, bir metreküp hava içerisinde bulunan kilogram olarak ağırlığına verilen isimdir.
- Mutlak nem genel itibariyle deniz kenarlarında çok, karaların iç kesimlerinde az, ekvatoral bölgede çok, kutup bölgelerinde az, vadilerde çok, dağlık alanlarda az, ormanlık alanlarda çok, step bölgelerinde azdır.
- Havadaki nem miktarına buharlaşma şiddeti, su kütlesinin yüzey genişliği, yükseklik, rüzgarlar ve okyanus akıntıları etki eder.
- 02:17Maksimum Nem
- Maksimum nem, bir metreküp havanın belirli sıcaklıkta taşıyabileceği en fazla nem miktarıdır ve havanın doyma miktarı olarak da adlandırılır.
- Maksimum nem sıcaklıkla doğru orantılıdır; sıcaklık arttıkça maksimum nem değeri de artar.
- Maksimum nem ekvatoral bölgede çok, kutuplarda az, alçak yerlerde çok, yüksek yerlerde azdır.
- 03:28Bağıl Nem
- Bağıl nem (nispi nem veya oransal nem), bir metreküp hava içerisinde bulunan nem, mutlak nemin o sıcaklıktaki maksimum neme oranıdır.
- Bağıl nem, bir hava kütlesinin neme ne kadar doymuş olduğunu gösteren yüzdelik değerdir ve formülü mutlak nem / maksimum nem × 100'dür.
- Bağıl nem havanın sıcaklığı ile ters orantılıdır; sıcaklık arttıkça bağıl nem azalır, sıcaklık azaldıkça bağıl nem artar.
- 04:09Bağıl Nem ve Yağış
- Bağıl nem, bir hava kütlesinin yağış bırakma ihtimalini gösterir; bağıl nem %100 olursa hava kütlesi yağış meydana getirebilir.
- Bağıl nem yükselti arttıkça artma özelliği gösterir çünkü yükseldikçe hava kütlesi soğuma özelliği gösterir.
- Bağıl nem çöl bölgelerinde ve kara işlerinde düşüktür, ekvatoral bölgede, soğuk ve nemli bölgelerde, deniz kıyılarında ve kutuplar bölgesinde fazladır.
- 08:56Yoğunlaşma ve Yağış
- Yoğunlaşma, atmosferdeki su buharının sıvı ya da katı hale dönüşmesidir ve yoğunlaşan su buharının yeryüzüne düşmesi olayına yağış denir.
- Yoğunlaşma ve yağışın meydana gelmesi havanın nem bakımından doyma noktasına aşmasına bağlıdır; bağıl nem oranı %100'e ulaşmış ise yağış oluşumu gerçekleşir.
- Doyma noktası aşıldığı takdirde hava su buharının fazlasını taşıyamaz ve su buharının fazlası sıvı ya da katı halde yeryüzüne yağış olarak düşer.
- 09:38Bulutlar ve Sis
- Bulut, atmosferdeki su buharının yoğuşarak havada asılı halde kalması olayıdır ve yoğunlaşan su damlacıklarının çapları ortalama milimetrenin 50'de biri kadardır.
- Bulutlar yüksekliklerine göre alçak bulutlar (stratüs), orta bulutlar (kümülüs) ve yüksek bulutlar (siris) olarak adlandırılır.
- Sis, atmosferdeki su buharının yere yakın hava katmanlarında yoğuşmasıyla meydana gelir ve özellikle okyanus akıntılarının karşılaşma alanlarında ve hava kütlelerinin sıcak yerlerden soğuk yerlere geçmesiyle oluşur.
- 12:16Yoğunlaşma Ürünleri
- Çiğ, atmosferdeki su buharının sıfır santigrat derece üzerinde yoğunlaşarak bitkiler ve cisimler üzerinde su tanecikleri şeklinde görülmesiyle oluşan şekildir.
- Kıra, atmosferdeki su buharının sıcaklığı sıfır santigrat derecenin altına düşmüş olduğu yerlerde ağaç dalları ve telefon telleri üzerinde buz kristalleri şeklinde oluşmasıyla gözüken şekildir.
- Kürt, soğumanın çok fazla olmuş olduğu dönemlerde atmosferdeki su buharının sıfır santigrat derecenin altında uyuşmasıyla bitkilerin ve ağaç dalları üzerinde buz kütleleri şeklinde görülmesiyle oluşan şekildir.
- 13:35Yağış ve Kar
- Yağmur, atmosferdeki su buharının sıfır santigrat derece üzerinde yoğuşmasıyla su tanecikleri şeklinde yeryüzüne düşmesidir.
- Kar, atmosferdeki su buharının sıcaklığının sıfır santigrat derecenin altına düştüğü yerlerde buz taneleri ve buz kristalleri şeklinde yeryüzüne düşmesidir.
- Karda yoğunlaşma seviyesi genel olarak eksi dört ile eksi yirmi santigrat derece arasında gerçekleşmektedir.
- 14:44Yağış Çeşitleri
- Konveksiyonel yağışlar, alçak basınç alanlarında ısınan hava kütlelerinin yükselmesi ve soğuması sonucunda gerçekleşen yağışlardır.
- Konveksiyonel yağışlar ekvatoral bölgelerde, saman iklim bölgelerinde ve kara işlerinde ilkbahar-yaz başlarında görülür.
- Türkiye'de İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde görülen ilkbahar-yaz başındaki kırkikindi yağışları konveksiyonel yağışlara örnektir.
- 15:48Orografik ve Cephe Yağışları
- Orografik yağış (yamaç yağışı), deniz üzerinden gelen nemli hava kütlelerinin uğramış oldukları ilk yükselti basamağında yükselerek soğurup yağış bırakmasıyla oluşan yağış çeşididir.
- Orografik yağışların dünyada en fazla görülmüş olduğu alan musonlar bölgesidir.
- Türkiye'de Karadeniz ve Akdeniz'de dağların denize bakan yamaçları ile Menteşe yöresinde bu tür yağışlar görülmektedir.
- Cephe yağışları, sıcak ve soğuk hava kütlelerinin karşılaşma alanlarında görülen yağış çeşididir ve 30-60 derece enlemleri arasında daha fazla görülür.
- Türkiye'de Akdeniz, Ege, Marmara ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde hakim yağış çeşidi genel olarak cephesel yağışlardır.