Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen ve öğrenci arasında geçen diyaloglarla sunulan felsefe dersi formatındadır.
- Video, modern felsefenin temel kurucularından Descartes'in kartezyen dualizmini ve varlık alanlarını ele alarak başlıyor, ardından Kant felsefesine geçiyor. İlk bölümde Descartes'in zihin-beden ayrımı, özne-nesne ayrımı ve şüphe yöntemi anlatılırken, ikinci bölümde Kant'ın epistemolojik yaklaşımı, "özne kurucu model" kavramı, a priori ve a posteriori bilgiler arasındaki ayrım detaylı şekilde açıklanıyor.
- Videoda ayrıca ortaçağ felsefesinden modern felsefeye geçiş süreci, Descartes'in "düşünüyorum, öyleyse varım" prensibi, illüzyon teorisi ve zaman-mekan kavramlarının ayrık kullanımı ile Kant'ın Hume'dan etkilendiği ve felsefeyi rasyonalist ve büyücü filozoflar olarak iki ana kategoride ayırdığı gibi önemli felsefi kavramlar da ele alınıyor.
- 02:28Sunumun Genel İçeriği
- Sunumda kartezyen dualizmin varlık alanları ve Kant'ın eleştirel tam algı ikinciliği ele alınacak.
- Kartezyen dualizm ve Kant'ın eleştirel tam algı ikinciliği modern felsefenin kurucuları olarak kabul ediliyor.
- Bu filozoflar, fenomenoloji, varoluşçuluk ve bustomoloji gibi felsefe alanlarında çalışan filozoflara büyük fikirler vermişlerdir.
- 03:36Varlık Alanlarının Tarihsel Gelişimi
- Kartezyen dualizmden önce bin yıllık ortaçağ felsefesi var ve bu dönemde her şey Tanrı'nın hakikati tarafından belirlendiği için varlık alanı sadece Tanrı ve inanç üzerine odaklanıyordu.
- Ortaçağ'ın erken zamanlarında ontoloji ve epistemoloji birbirine iç içe geçmiş, epistemoloji ontolojinin içerisinde saklı gizli bir alan olarak görülüyordu.
- Ontoloji ve epistemoloji ayrımı ortaçağ'ın sonlarında ortaya çıkıyor ve coğrafi keşifler, berkantizm ve Rönesans'ın gelişiyle birlikte bu tartışmalar serpiliyor.
- 05:51Kartezyen Dualizmin Temelleri
- Kartezyen dualizm, Cizvit okulunda okuyan Descartes'in kilise kurumunu eleştirmesiyle başlıyor.
- Descartes, varlık alanları konusunda ciddi bir revizyon yapıyor ve zihin ile beden arasında ayrım yapıyor.
- Varlık alanları içerisinde zihinsel ve bedensel iki ayrım var; zihinsel alan sadece düşünce yoluyla elde edilebilirken, bedensel alan dolaylı yoluyla duyu organlarıyla ulaşılabilir.
- 07:34Kopernik ve Bilgi Algısı
- Descartes, Kepler'in Kopernik'in keşfinden etkileniyor ve Aristoteles'in kozmolojik geleneğini sürdürüyor.
- Kopernik'in keşfiyle dünya evrenin merkezinde değil, güneş'in etrafında dönen bir gezegen olduğu ortaya çıkıyor.
- Descartes, bilgi konusunda nesneye göre değil, nesneden aldığımız verilerin bilgisine göre bilgi algımızı yaptığımızı ve özne-nesne ayrımına gittiğini belirtiyor.
- 09:29Kartezyen Dualizmin Sistemi
- Kartezyen dualizm, Descartes'in Latince ismi Kartezyenus'tan ve "dualizm" (ayrılık, ikilik) kelimesinden geliyor.
- Varlık alanında zihinsel (subjektum) ve bedensel (rex extensia) iki ayrım var; zihinsel alan özne olarak ben dünyayı temellendiriyor.
- Nesneyi temellendiren tasarımlar akıl yoluyla bilinçli olarak düşünümsel bir edindir ve dış dünyanın illüzyonları ancak düşünce yoluyla ortadan kaldırılır.
- 11:13Descartes'in Şüphe ve Temellendirme Süreci
- Descartes, başlangıçta şüphe içerisinde başlıyor ve dış dünyanın illüzyonları düşünce yoluyla ortadan kaldırılıyor.
- Descartes, "Ben düşündüğüm anda sadece duyularımla kalmayıp, sadece düşündüğüm anda o şeytanın illüzyonları kalkıyor" diyerek illüzyonların varlığını reddediyor.
- Descartes, Tanrı'nın dış dünyayı bana uyumlu olarak yaratmış olduğunu söyleyerek şeytanı kenara atıyor ve zihinsel varlık alanında düşünmenin cisimsel olmadığını, ağırlığı ve biçimi olmadığını belirtiyor.
- 13:52Zaman ve Mekan Kavramları
- Zaman ve mekan kavramı ilk defa Descartes ile birlikte ayrık bir şekilde kullanılmış ve ciddiye alınmış.
- Aristoteles zaman ve mekanı dokuz kategori olarak gösterdiği ineklerin içinde yer alıyordu, ancak Descartes ilk defa zaman ve mekanı düşünsel yoldan ciddi bir şekilde keskin bir şekilde ayıran filozof.
- Bedensel olan şey sadece duyular yoluyla belirlenen, açığa çıkan, değişen ve dönüşüme uğrayan, maddeseldir ve her bir cismin varlığı, ağırlığı ve biçimi vardır.
- 15:26Kart'ın Felsefi Yaklaşımı
- Kart'ın öznesi merkezi bir öznedir ve dış dünyadaki varlıkların varlık olup olmadığına ilişkin sadece kendisi onların varlık olduğunu söyleyebilir.
- Kart, kendi sınırlarını belirler ve kendi varlık alanını bilir; cisimleri kendi aklında varlık haline getirir.
- Kart'ın fikirleri modern felsefeyi ciddi şekilde etkilemiştir ve hala etkilidir, ancak birçok noktadan eleştirilir.
- 17:17Kant'ın Felsefi Gelişimi
- Kant, Alman idealist olarak Karttan, Leibniz'den ve Spinoza'dan etkilenmiştir.
- Hume'nin "İnsanı Anlama Yetisi Üzerine" adlı eserini okuduktan sonra Kant "beni uykumdan uyandırdı" demiştir.
- Kant, a priorilere başvurmadan sadece deney yoluyla zaman ve mekandaki cisimlerin nedenselliğini kazanabileceğini savunmuştur.
- 19:46Kant'ın Epistemolojik Ayrımı
- Kant, felsefe tarihini incelediğinde iki kısım filozof olduğunu belirtmiştir: rasyonalist filozoflar (akla güvenen) ve büyücü filozoflar (duyu bilgilerinden elde edilen bilgilerle bir şeylere ulaşabiliriz diyenler).
- Kant'ın epistemolojik ayrımında ilk olarak "ben" kavramı yer alır; özne, dış dünyanın tasarımlarını kendi zihinsel kategorileriyle belirler.
- Özne, dış dünyadan aldığı verilerle nesneyi kurabilme yetisine sahiptir ve bu süreçte özne kurucu modeldedir.
- 24:17Fenomenal ve Ampirik Bilgi
- Fenomen, deney sonrası anlamına gelir ve duyu yoluyla ele aldığımız bilgiyi ifade eder.
- Ampirik bilgi zaman ve mekandaki kategorilerden edinilen bilgilerdir, ancak sadece ampirik bilgi yasalaştırma yapamaz ve eksiktir.
- Dış dünyanın içerdiği nesneler özne olmaksızın belirlenemez; farklı zaman mekanlarda bulunan insanlar aynı nesneye yöneldiklerini de aynı bilgiyi üretemeyebilirler.