Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Kadir Gümüş adlı Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeninin sunduğu bir eğitim dersidir. Öğretmen, tahtada notlar alarak öğrencilere milli edebiyat dönemi konusunu anlatmaktadır.
- Videoda 1911-1923 yılları arasındaki milli edebiyat dönemi kronolojik olarak ele alınmaktadır. Öncelikle Osmanlıcılık, İslamcılık, Batıcılık ve Türkçülük akımları tanıtılmakta, ardından Türkçülüğün tarihsel gelişimi, önemli düşünürlerin katkıları ve milli edebiyat hareketinin başlangıcı anlatılmaktadır. Ders, Ziya Gökalp ve Mehmet Emin Yurdakul gibi önemli isimlerin çalışmaları ve "Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak" felsefesi üzerine odaklanmaktadır.
- Videoda ayrıca Namık Kemal, Ziya Paşa, Ahmet Vefik Paşa, Ebu Gazi Bahadıran, Süleyman Paşa, Ali Suavi, Şemsettin Sami, Necip Bas ve Bursalı Mehmet Tahir gibi önemli düşünürlerin milliyetçilik ve Türkçülük konularındaki katkıları da ele alınmaktadır. Ders, bir sonraki derste milli edebiyat hareketinin devamının anlatılacağı bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:04Milli Edebiyat Dönemi
- Kadir Gümüş, Türk dili ve edebiyatı öğretmeni olarak milli edebiyat dönemi konusunu anlatacak.
- Milli edebiyat dönemi 1911 yılında başladı ve 1923 cumhuriyet dönemine kadar devam etti.
- Bu dönemde batıdan özüme dönülerek Türkçülük, köklerimiz, ananelerimiz ve Türk'ün masalı ve destanı vurgulanmıştır.
- 01:32Milli Edebiyat Dönemi'ni Hazırlayan Düşünce Akımları
- Milli edebiyat döneminin kökeni Türkçülük'te olsa da, önce Osmanlıcı ve İslamcı gibi düşünce akımları vardı.
- Osmanlıcı zihniyeti, Osmanlı sınırlarında yaşayan herkesi (Yunan, Bulgar, Türk, Arap, Fars) dil, din ve ırk ayrımı yapmadan toprak bütünlüğünü korumayı savunuyordu.
- Osmanlıcı tutkuyu destekleyen edebiyatçılar arasında Namık Kemal, Ziya Paşa, Ali Suavi, Ağa Efendi ve Ahmet Mitak gibi Jön Türkler ve Genç Osmanlılar vardı.
- 04:38Tanzimat Fermanı ve Sonuçları
- Tanzimat Fermanı 1839 yılında ilan edilmiş ve Müslüman ile gayrimüslimleri hukuk karşısında eşit görmüştür.
- Tanzimat Fermanı toprak bütünlüğünü korumak için yapılmış olsa da, Fransız ihtilali ve milliyetçilik ile ayaklanmalar başlamıştır.
- Arnavut, Yunan, Bulgar, Arap, Fars ve Gürcü gibi gruplar ayrılmak istemiş ve Osmanlıcılık çökmüştür.
- 06:25İslamcılık
- İslamcılık, Cemal Efgani (Afgani) tarafından sistematik hale getirilmiş ve İkinci Abdülhamid Han tarafından desteklenmiştir.
- Tanzimat Fermanı tutmadığı için 1856 yılında İslahat Fermanı ilan edilmiş ve gayrimüslimler müslümanlardan daha büyük haklar elde etmiştir.
- İslamcılık, Müslüman olanları toplamayı amaçlayan bir akımdır ve Türk Müslümanları ile Fars Müslümanları gibi grupları kapsar.
- 08:24İslamcılık Akımı
- İslamcılık akımı, Osmanlıcılık kadar geniş olmasa da Müslümanları bir bayrak altında toplamayı amaçlayan bir akımdır.
- Osmanlı Devleti'nin padişahı aynı zamanda halifeydi ve halifenin diğer Müslümanlar üzerindeki bağdaştırıcı etkisinden faydalanmak isteniyordu.
- II. Abdülhamid bu akımı desteklemiş, Mısır'da Muhammed Abdu ve Balkanlar'da destekleyenler olmuştu, ancak bu akım gerçekleşmedi.
- 09:25İslamcılık Akımının Sonuçları
- İslamcılık akımının gerçekleşmediği, Birinci Dünya Savaşı'nda Arapların İngilizlerle anlaşmasıyla ortaya çıkmıştır.
- Mehmet Akif Ersoy, Sait Halim Paşa ve Ahmet Cevdet Paşa gibi kişiler İslamcılık akımını desteklemişlerdir.
- Mehmet Akif Ersoy, yazdığı eserlerde İslamcılık akımını desteklemiş ve çıkardığı dergilerde bu akımı yaymıştır.
- 10:52Batıcılık Akımı
- Batıcılık, Batı'nın ilerlemiş bilim ve teknolojisini almayı amaçlayan bir akımdır.
- Türkiye, Batı'nın bilim ve teknolojisini almak istese de yanlış batılılaşmıştır; sadece giyim, kuşama, adetler ve ev dekorasyonunu almıştır.
- Abdullah Cevdet, Tevfik Fikret, Süleyman Nazif, Celal Nuri gibi kişiler batıcılık akımını desteklemiştir.
- 12:35Türkçülüğün Doğuşu
- Türkçülük ilk önce Turancılık olarak başlamış, Ziya Gökalp ile birlikte tüm Türklerin bir bayrak altında toplanması idealiyle yandıklarını ifade etmiştir.
- Birinci Dünya Savaşı'nda Sarıkamış Harekatı'nda 90 bin şehit verilmesiyle Turancılık akımının gerçekleşmeyeceğini anlamışlardır.
- Turancılık gerçekleşmediği için Oğuzculuk idealiyle yanıp tutuşmuşlar, ancak bu da gerçekleşmemiştir.
- 16:26Türkçülüğün Aşamaları
- Türkçülüğün ilk aşaması Türkiye'de yaşayan Türklerin bir bayrak altında toplanması olmuştur ve Misak-ı Milli ile gerçekleşmiştir.
- Türkçülüğün ikinci aşaması Oğuzculuk, üçüncü aşaması ise Turancılık olarak görülür.
- Fransız İhtilali'nin milliyetçilik ayaklanmalarını başlattığı, Bulgaristan ve Yunanistan'ın ayrıldığı bir dönemde Türkler "bize yeteriz" diyerek Türkçülük akımını benimsemişlerdir.
- 19:12Türkçülüğün Önemi ve Milli Edebiyat
- Türkçülük, tüm Türklerin bir bütün olduğunu vurgulayan bir anlayıştır.
- Türkçülük, milli edebiyatı doğuran bir harekettir ve Türk'ün destanlarını okuyarak içimizde parıldayan bir şey vardır.
- Türkçülük, Osmanlıca ve İslamcılık denemelerinin başarısızlığından sonra Türkçeye dönüş olarak gerçekleşmiştir.
- 19:57Türkçülük ve Batıcılık
- Türkçü olmanın yanında aynı zamanda batıcı olmak mümkündür.
- Ziya Gökalp'e göre "Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak" üçlü bir yol izlenmiştir.
- Türkçülük merkezi olup, Müslümanlık ve Batıcılık değerlerinden taviz verilmemiştir.
- 21:15Türkçülüğün Kronolojik Gelişimi
- Türkçülük 1911 yılında resmi olarak başlamış olsa da, önceki dönemlerde de Türkçeyi önemseyen adamlar olmuştur.
- 16. yüzyıl Osmanlı döneminde "Türkü Basit" adlı akım, Arapça ve Farsça kelimeleri Türkçeden atmayı amaçlamıştır.
- Şinasi ve Agah Efendi'nin çıkardığı "Tercüman-ı Ahval" gazetesinde sade dille yazılmış ve Çayır ve Evlenmesi adlı tiyatrosu sade dilden örnektir.
- Namık Kemal'in "Tasvir-i Efkar" gazetesi de sade dili önemsemiştir.
- 23:40Osmanlı'da Dil ve Milliyetçilik Hareketinin İlk İndirgeme
- Osmanlı'da dil ve edebiyat konusunda ilk gelişmeler, devlet dairelerinde kullanılan dilin sadeleşmesi ve halkın diline dönme çağrısıyla başladı.
- Ziya Paşa'nın "Şiir ve İnsa" adlı makalesinde halk edebiyatı "candır", Divan edebiyatı "ahırdır" denilerek milli bir bilinç ifade edildi.
- Ahmet Vefik Paşa'nın "Lehçe-i Osmanî" sözlüğünde halkın kullandığı sözcükler de yer alarak dilin sadeleşmesine katkı sağlandı.
- 25:51Osmanlıca ve Türkçenin İlişkisi
- Osmanlıca diye bir dil yoktur, Osmanlı bir devletin adıdır ve Osmanlı'da konuşulan dil Türkçenin bir koludur, adı da Osmanlı Türkçesidir.
- Ebu Gazi Bahadıran'ın "Şecere-i Türkî" ve "Şecere-i Terakkî" tercümesi ile Türklerin soy kütüğü yazılmıştır.
- Süleyman Paşa'nın "Tarihi Alem" adlı eserinde İslam tarihi yanında İskitler, Hunlar ve Köktürkler gibi İslam öncesi Türk tarihi de anlatılmıştır.
- 28:32Milliyetçilik Hareketinin Gelişimi
- Ali Suavi, "Muhbir" gazetesinde sadelik ve Türklük üzerine vurgular yapmıştır.
- Şemsettin Sami'nin "Kamusu Türki" ilk Türkçe sözlüğü olup, Türkçenin önemini vurgulamıştır.
- Necip Bas, Leon Kaon'un "Asya Tarihinde Metfun" eserinin çevirisiyle Türk tarihini anlatırken İslam öncesi dönemlere ve Orta Asya'ya kadar gitmiştir.
- 30:36Milliyetçilik Hareketinin Tamamlanması
- Milliyetçilik kökeninden bahsedilen bu gelişmeler, 1911 yılında Milli Edebiyat döneminde "meşaleye" dönüşmüştür.
- 1911 yılına kadar da Türk'ün dil ve kökeni hakkında konuşan kişiler çıkmıştır.
- Bu gelişmeler, Türk milliyetçiliğinin kökenini oluşturmaktadır.
- 31:09Türkçülüğün Esasları
- Ziya Gökalp, Turan aşkını yanında tutarak tüm Türklerin bir bayrak altında toplanmasını ve dünyaya gücünü göstermesini istedi.
- Bir Türkçünün nasıl olması gerektiği önemlidir; Türkçü sağda solda kavga yaparak ortada gezmez.
- Türkçünün felsefesi "Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak"tır; hem Türk hem Müslüman olmak ve batının bilim teknolojisini almak.
- 33:14Milli Edebiyat Hareketi
- Mehmet Emin Yurdakul, Türkçülüğün coşkusuyla edebiyatın da bize ait olmasını istedi ve hece ölçüsünü kullanarak şiirler yazdı.
- Yurdakul'un "Biz Nasıl Şiir İsteriz" şiirinde, köylüleri anlayacak bir şiir istiyor ve "ben Türk'üm, dilim Türkçe, özüm ateşine doludur" diyerek Türk kimliğini vurguluyor.
- Faruk Nafiz Çamlıbel'in "Sanat" şiiri, Anadolu'nun sanat olarak kabul edilmesini savunuyor ve Yahya Kemal, Anadolu'nun Türk milletini yaratacağını belirtiyor.
- 36:54Aruz-Hece Kavgası
- 1905 yılında Selanik'te Çocuk Bahçesi adlı dergide, Mehmet Emin Yurdakul'un hece ölçüsüyle yazması üzerine aruz-hece kavgası başladı.
- Rıza Tevfik Bölükbaşı heceyi destekledi ve halk etrafında toplandılar, bu kavgada ilk kez hececiler galip geldi.
- Ziya Gökalp de heceyi destekleyerek "Aruz sizin olsun, hece bizimdir, halkın söylediği Türkçe bizimdir" diyerek hecenin savunucusu oldu.
- 39:21Milli Edebiyatın Başlangıcı
- Mehmet Emin Yurdakul ve Ziya Gökalp birinci nesil hececiler olarak kabul edildi.
- Video, milli edebiyat hareketinin genç kalemlerle birlikte devam edeceğini belirterek sona eriyor.
- Konuşmacı, izleyicilere milliyetlerini ve kimliklerini unutmamalarını, Türkiye Cumhuriyeti'nin devamı için yılmaz savunucuları olmalarını istiyor.