Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan ekonomi ve iktisat dersidir. Eğitimci, doktora tezini savunmasında kullandığı görsel materyalleri de paylaşmaktadır.
- Videoda Marx'ın kapitalizm teorisi, değer kavramı, sömürgecilik ve işçi direnişi detaylı olarak ele alınmaktadır. İçerik, metaların değerinin belirlenmesi, üretim fiyatı ve maliyet fiyatı arasındaki fark, kar oranı ve artı değer oranı arasındaki ilişki ile başlayıp, kafa emeği, kol emeği ve hizmet emeğinin üretim süreçlerindeki rolüne geçmektedir.
- Eğitimci, teorik bilgileri okul örneği, öğretim üyesi örneği ve Berlin Flarmoni Orkestrası gibi pratik örneklerle desteklemekte, ayrıca kapitalist sistemin çalışma prensiplerini ve işçilerin farklı sektörlerde çalışırken bile ortak sömürüldüklerini vurgulamaktadır. Video, 1970'lerin krizinden sonra bir mola yapılacağı bilgisiyle sona ermektedir.
- 00:24Metanın Değeri ve Üretim Fiyatı
- Metanın değeri, o metanın yeniden üretimi için ortalama olarak gerekli toplumsal emek zamanına bağlıdır.
- Üretim fiyatı, artı değeri de içerir ve her zaman kapitalize olan maliyetten büyüktür.
- Bir meta üretiminin işçiye olan maliyeti (üretim fiyatı) ile kapitalize olan maliyeti (metehan maliyeti) birbirinden farklı iki büyüklüktür.
- 02:19Maliyet Fiyatı ve Üretim Fiyatı Arasındaki Fark
- Maliyet fiyatı, nihai emek açısından sadece karşılığı ödenmiş emek miktarını belirtirken, üretim fiyatı hem karşılığı ödenmiş hem de ödenmemiş emek miktarlarının toplamını verir.
- Kar oranı ve artı değer oranı ile kar kitlesi ve artı değer kitlesi arasındaki büyüklük farkı, karın gerçek niteliğinin izlenmesine hizmet eder.
- Kar oranı sermayeye göre, artı değer oranı harcama emeğe göre belirlenir ve bu iki büyüklük birbirine eşit değildir.
- 04:07Emek Sömürü Derecesi ve Kar Oranı
- Emeğin sömürü derecesi değiştiğinde, metaların değeri aynı kaldığı halde kar oranı değişir.
- Emeğin sömürü derecesi arttığında kar oranı yükselir, azaldığında kar oranı düşer.
- Kapitalistler metalarının artan fiyatları üzerinden değil, üretimlerini artırdıkları oranda karlarını büyütürler.
- 06:56Eğitim Meta'nın Değeri
- Bir eğitimcinin yarattığı eğitim meta, öğrencisi nitelikleri arttırılmış bir öğrenci olarak ortaya çıkar.
- Eğitim meta üretilirken, üretim araçlarından aktarılan değer ve nihai emeğin kattığı değer olmak üzere iki sütun halinde incelenir.
- Eğitim meta üretimi örneğinde, üretim araçlarından yılda 133 saatlik emek, nihai emeğe ise 1575 saatlik emek harcanır.
- 09:51Eğitim Meta'nın Değeri Hesaplama
- Piyasada mevcut para miktarı, emek saatimizi karşılayacak kadar (1708 saat) olduğunda, bir emek saatinde 117 liralık değer yaratılır.
- Üretim araçlarından eklenen değer 15.500 TL, nihai emeğin eklediği değer 184.25 TL olup, toplam değer 199.836 TL'dir.
- Öğretmenin aylık 3.000 TL, sekreterlik hizmetlerinin aylık 1.000 TL olduğu varsayıldığında, kapitaliste 98.000 TL kalır ve bunun 50.000 TL'si geçim fonu olarak ayrılır.
- 12:37Artı Değer ve Sömürü Oranı
- Bir öğretim üyesi bir saat çalıştığında 117 TL'lik bir değer yaratıyor ve toplam 1575 saat çalışmış.
- Karşılığı ödenen emek zamanı 368 saat, karşılığı ödenmeyen emek zamanı ise 1267 saat olarak hesaplanıyor.
- Artı değer sömürü oranı, karşılığı ödenmeyen emek zamanının karşılığı ödenen emek zamanına bölünmesiyle bulunuyor ve bu örnekte yaklaşık %411 gibi bir oran çıkıyor.
- 14:30Kapitalistlerin Artı Değer Üzerindeki Durumu
- Hiçbir kapitalist kendi işçilerinin yarattığı artı değere el koyamaz çünkü bu toplumsal emeğin yarattığı toplumsal artı değerin bir kesridir.
- Marx'ın "dünyanın bütün işçileri birleşin" sözünün asıl referansı, sömürünün ortak olduğunu ve bu nedenle birleşmesi gerektiğini gösterdiği yerdir.
- Kapitalistlerin ortak değer havuzuna, her ülkenin kendi içinde bir değer havuzu olsa da, tüm işçilerin ortaklaşa paylaştığı bir havuz vardır.
- 16:47Değer Havuzunun Çalışma Prensibi
- Kapitalistlerin havuzunda, farklı ürünler üretilse bile ilk üretildiği anda bu havuza gönderilir ve ortaklaşmış bir değer oluşturur.
- Devlet, yeni üretime göre havuza yeni para verir ve bu paranın sermaye oranına göre kapitalistler piyasadan para çeker.
- Sömürü oranı, üretilen ürünün teknolojisine göre değişir; daha ileri teknolojiyle üretilen ürünlerde sömürü oranı daha yüksektir.
- 20:34Su Örneği ve Kapitalistlerin Stratejisi
- Kapitalistler, suyun metalaşması ve su şirketlerinin gelişmesi konusunda alkışlıyor ve istiyorlar çünkü bu durum onlara zararına.
- Devletten su alan şirketler, suyu metanın içinde yer almadığı için vergi gibi maliyetleri ürün fiyatına yansıtmak zorunda değiller.
- Piyasadan su alan şirketler ise, suyu metanın içinde yer aldığı için maliyetlerini ürün fiyatına yansıtmak zorunda ve bu nedenle daha pahalı fiyatlar belirlemek zorunda kalırlar.
- 23:48İş Bölümü ve Gerçeklik
- İş bölümü, sektörel ayrışmalar ve beyaz yaka-mavi yaka hikayeleri, sömürü gerçekliğini örtmek için bir battaniye görevi görür.
- Gerçekten böyle bir gerçeğe tekabül eden bir ayrıma yoktur, hizmet veya kafa emeği, kol emeği gibi kavramlar gerçek gerçekliği yansıtmaz.
- 24:39Tasarım ve Emek Türleri
- En basit ürün bile tasarımla başlar ve en iyi mimarı en iyi arıdan ayırt eden şey, eseri yapmadan önce imgeleminde canlandırması ve tasarlamasıdır.
- Tüm üretim süreçlerinde ilk iş bir tasarlama aşamasıdır ve kafa emeği ile mavi yakalı emek iç içe geçmiştir.
- Yapay bir ayrımdır bize söylenen beyaz yakalı hizmet ebeliği, çünkü hizmet üretken değildir ve artı değer yaratamaz şeklindeki tezler geçerliliği yoktur.
- 26:32Hizmet Emekinin Değeri
- Berlin Flarmoni Orkestrası örneğinde, Siemens'in orkestrayı satın alması ve ayda on konser istemesi, üretkenliği artırmıştır.
- Üretkenlik tanımı: birim zamanda birim emek tarafından yaratılan birim çıktı miktarıdır ve iktisat bilimi dört unsurun bir aradalığı şart koşar.
- Hizmet emeğinin depolanamaz olduğu iddiası yanlıştır; CD'ler ve kitaplar hizmet emeğinin depolanmış ilk ürünleridir.
- 28:04Hizmet Emekinin Küresel Boyutu
- Amerika Birleşik Devletleri'nde çekilen tomografilerin okuma işini Bangladeşli doktorlar internet üzerinden beş sente, elli cent'e yapıyor.
- Amerika'daki doktorlar, Bangladeş'teki doktorlardan farklı bir sınıf zannediyor ve kendilerini makine haline gelmiş doktorlar olarak görüyorlar.
- Hizmet emeği hiç de iddia edildiği gibi depolanamayan veya üretkenliği arttırılamayan bir emek türü olmadığı gibi, bütün emek süreçlerinde hep kol emeği ile iç içe geçmiş durumdadır.
- 30:05Kapitalistlerin Ortak Değer Havuzu
- Üç farklı sermaye grubu var: 30 bin lira ve 50 saatte üretilen, 20 bin liralık ve 60 saatte üretilen, 50 bin liralık ve 40 saatte üretilen.
- Ortak değer havuzuna giren para, üç metanın fiyatlarının toplamı olan 12 bin lira ve toplumsal emek zamanı 150 saat olduğunda, genel kar oranı %12 çıkıyor.
- Tekil süreçlere baktığımızda, kapitalistler kendi işçilerin yarattığı değeri koyamaz ve sömürü oranları gerçek sömürü oranını göstermez.
- 33:14Soyut Anlatının Önemi
- Soyut anlatı, birçok şeyi çözümleme aracı olarak kullanılabiliyor.
- Soyut anlatı, uluslararası emeğin uluslararası dayanışması için inanılmaz bir olanak sunuyor.
- Tekel direnişi döneminde Ankara ve İstanbul'daki direnişlerden işçilerin bir araya gelmesi, ortak sömürüldüklerini fark etmelerine ve ortak mücadele etmeleri gerektiğini gösteriyor.
- 35:05Sömürünün Gerçekleri
- Sömürü ortak, tekil değil; işçiler farklı sektörlerde ve alanlarda çalışsa da aslında aynı sömürüye maruz kalıyorlar.
- Kapitalistler, işçilerin ürettiği değeri kendi meta gibi görüyor ve piyasada satarak para alıyorlar.
- Kapitalistlerin yüksek kar oranları, defterle alt alta yazıp toplayıp üstüne eklemek gibi basit bir süreç değil, daha karmaşık bir mekanizma sonucu oluşuyor.
- 37:20Marx'ın Analizi ve Kayıt Dışılık
- Marx'ın analizi, tam rekabet piyasasında, kaçağı ve ölçeğini informalitenin olmadığı piyasalar için yapılmış bir kapitalizm analizi.
- Türkiye'de yüzde elli'lik bir kayıt dışılık varken, Almanya ve Amerika gibi kayıt dışılığın daha az olduğu yerlerde sistem daha net ve bilinebiliyor.