Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir konuşmacının Marksizm ve diyalektik konularını anlattığı eğitim içeriğidir. Videoda Celal Şengör ve Karl Popper gibi düşünürlerin görüşleri ele alınmaktadır.
- Video, sınıflı toplumlarda akademinin ideolojik işlevi ve Marksizm'e yönelik bilimsel görünümlü eleştirilerle başlayıp, diyalektik mantık konusuna geçiş yapmaktadır. Konuşmacı, biçimsel mantık ve metafizik mantığın gelişimini, soyutlama ve indirgeme kavramlarını açıklamakta ve diyalektik mantığın bu mantık türlerini nasıl içerip aştığını anlatmaktadır.
- Videoda ayrıca günlük yaşamda işe yarayan ancak bilimsel araştırmalarda çalışmayan biçimsel mantığın sınırlamaları ele alınmakta, bilimin gelişmesiyle birlikte biçimsel mantığın terk edildiği belirtilmektedir. Tavuk yumurtası örneği üzerinden diyalektik bakış açısının süreç kavramını nasıl ele aldığı açıklanmaktadır. Video, bir seri formatında olup, Popper'ın Marksizm'e yönelik eleştirilerinin tüm önemli kısımlarına değineceğini belirtmektedir.
- 00:07Sınıflı Toplumda Akademi ve İdeoloji
- Sınıflı bir toplumda akademi sadece bilim değil, ideoloji de üretir ve akademik unvanların asıl işlevi statü ve saygınlık yaratmaktır.
- Sınıflı toplumlarda yiyecek ve aletleri üretenlerle topluma dair düşünceleri üretenler birbirinden ayrıdır ve emekçilerin bağımsız düşünmesi önlenir.
- Halkı düzene ikna etme işi sadece dinle değil, bilim de aynı amaçla kullanılabilir ve kapitalizmin yıkılmasını hedefleyen devrimci düşünceler bilim dışı ilan edilir.
- 02:34Marksizm'e Yönelik Eleştiriler
- Marksizm'e yönelik bilimsel görünümlü eleştiriler aslında ipe sapa gelir şeyler değildir ve bu eleştirilerin asıl kaynağı Karl Popper'dır.
- Şengör bu konuda Popper'ın görüşlerini kopya etmektedir, bu nedenle doğrudan Popper'ın eleştirilerine yanıt verilecektir.
- Popper'ın diyalektik konusundaki görüşlerinde özgün hiçbir yan yoktur, kendinden önceki burjuva düşünürlerinin genel yaklaşımını tekrarlamaktadır.
- 04:01Biçimsel Mantık ve Soyutlama
- Soyutlama ve indirgeme insanların en temel düşünme araçlarındandır, doğada birbirine eş iki şey bulmak olanaksızdır.
- İnsanlar benzer özelliklerine dayanarak bütün elmalara elma der, bu da gerçek elmaların somut özelliklerinden soyutlanarak üretilen elma kavramını kullanmaktır.
- Elma kavramı büyüklük, renk, tat gibi somut özelliklerini elmadan çıkardığımızda geriye kalan şeydir ve gerçek elmaların aksine durağan ve değişmezdir.
- 05:33Matematik ve Biçimsel Mantık
- Matematikte gerçek doğanın soyutlanmasıdır, herkes kolaylıkla iki elma hayal edebilir ve iki sayısı elmalara, ağaçlara ya da atlara bağlı olmadan düşünebilmemizi sağlayan değerli bir düşünce aracıdır.
- Doğada iki diye bir şey yoktur, iki elma, iki ağaç veya iki at vardır; iki bizim doğal nesnelerle iş görebilmemize yarayan bir araçtır.
- Kusursuz geometrik şekiller ve büyüklükler ancak soyut matematikte vardır, gerçek doğadaysa her şey hem durmaksızın değişir hem de matematiksel ifadelerinden az ya da çok sapma gösterir.
- 06:46Biçimsel Mantığın Yükselişi ve Sorunları
- Gerçek doğanın simgelerle ifade edilebilmesi sistematik bilgi üretimini kolaylaştırdığı için insanlığa büyük yarar sağlamıştır, ancak bunun ağır bir bedeli de olmuştur.
- Pratikten bağımsız, kusursuz ve mutlak bilgi anlayışının ortaya çıkması, simgesel ve biçimsel mantık doğanın kendisine uyması gereken kutsal bir bilgi kaynağı olarak yüceltildi.
- Felsefeciler düşünürken gerçek elmaları değil, ideal elma soyutlamasını dikkate almaya başladılar ve matematiğin temel kurallarının insan tarafından konulduğunu gözden kaçırdılar.
- 08:31Diyalektik ve Biçimsel Mantık
- Burjuva felsefecileri baltasını aşık olan bir oduncuya benzetilebilir; baltasına aşık olan oduncu, ağaçların baltaya uymaları gerektiğini düşünür ve baltasının kesemediği ağaçların ağaç olmadıklarını iddia etmeye başlar.
- Diyalektik mutlak bilgi arayışını reddeder, doğada kesin sınırlar yoktur ve doğayı daha iyi anlayabilmek için yaptığımız adlandırma ve sınıflandırmalar belirli bağlamlarda işe yarar.
- Diyalektik, biçimsel mantığı reddetmez, onu içerip aşar.
- 10:02Bilimde Biçimsel Mantık ve Diyalektik
- Bilimsel araştırmalarda biçimsel mantık çalışmaz, bilgiler birbirinden bağımsız değil, sürekli değişmekte oldukları bilinerek kavranır.
- Bilimde her bilgi belirli koşullar altında ve sınırlar içinde doğrudur, bilimin ortaya koyduğu bilgilerin her zaman geçerli olduğu varsayılmaz.
- Bilim geliştikçe biçimsel mantığın sınırlamalarını terk etmiştir, ancak burjuva bilim felsefesi hala bilimsel gelişmeleri biçimsel mantığın dar sınırları içinde kavramaya çalışır.
- 11:17Diyalektik Bakış Açısı
- Diyalektik her şeyin birden doğru olduğunu söylemez, belirli bir bağlamda doğru olan bir şeyin başka bir bağlamda yanlış olabileceğini belirtir.
- Bir toplumsal kurum uygarlığın erken dönemlerinde ilerici bir işlev üstlenirken, modern dönemde gerici duruma düşebilir veya hem ilerici hem gerici özellikleri taşıyabilir.
- Diyalektik karşıtları her sorunu bir kerede ve nihai olarak çözmeye çalışırlar, bu gerçek durumları kavrayamamayı getirir.
- 12:07Diyalektik ve Biçimsel Mantık Arasındaki Fark
- Döllenmiş bir tavuk yumurtası örneğinde, yumurtanın kabuğunun civciv için yararlı mı zararlı mı olduğu her durumda geçerli bir yanıtı olamaz.
- Kabuk başlangıçta civciv için yararlıdır, ancak gelişmesinin bir aşamasında civciv yumurtanın kabuğunu kırıp dışarı çıkmak zorundadır, aksi takdirde ölümüne neden olur.
- Biçimsel mantık, süreç kavramını dışarıda bırakmak zorundadır, Karl Popper gibi düşünenlerin diyalektiğin her şeyi birden iddia edebildiğini söyleyerek çarpıttıkları şey, diyalektiğin çok yönlü ve tarihsel bakışıdır.