Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Eyüp Hoca tarafından sunulan "Kısa Kısa Edebiyat Notları" serisinin bir bölümüdür. Eyüp Hoca, grafik tablet kullanarak yeni bir eğitim sistemi kurmaya çalışmaktadır.
- Video, halk edebiyatının üç başlığından biri olan mani nazım biçimini detaylı şekilde ele almaktadır. Önce mani'nin genel özellikleri (tek dörtlükten oluşması, yedili hece ölçüsüyle söylenmesi, AA XA kafiye düzeni) anlatılmakta, ardından mani'nin çeşitleri (düz mani, kesik mani, yedekli mani ve deyiş) örneklerle açıklanmaktadır. Video, mani'nin Divan edebiyatındaki tuyuğu ve rubai'nin karşılığı olduğunu vurgulayarak, mani'nin anonim halk edebiyatının en yaygın şekli olduğunu belirtmektedir.
- 00:33Halk Edebiyatı ve Mani Nazım Biçimi
- Halk edebiyatı üç başlıkta incelenir: anonim, aşık ve tekke edebiyatı.
- Anonim halk edebiyatı, söyleyeni belli olmayan ürünlerden oluşur ve sözlü dönem Türk edebiyatının bir uzantısıdır.
- Anonim halk edebiyatının manzum türleri ikiye ayrılır: mani ve türkü (ağıt ve ninni de türkü çeşidi olarak kabul edilir).
- 01:26Mani Nazım Biçiminin Özellikleri
- Mani, başta aşk olmak üzere her konuda yazılabilen bir halk edebiyatı nazım biçimidir ve sözlü edebiyat ürünlerindendir.
- Genellikle tek dörtlükten oluşur, kafiye düzeni aa xa şeklindedir ve yedili hece ölçüsüyle söylenir.
- Anonim halk edebiyatının en yaygın şeklidir, özellikle yüzük oyunları, mangal sohbetleri ve kahvehanelerde maniler söylenmiştir.
- 02:25Mani'nin Yapısı ve Özellikleri
- Mani'nin birinci ve ikinci mısrası genellikle doldurmadır, asıl sözler üçüncü ve dördüncü mısrada söylenir.
- Üçüncü mısra'nın kafiyesi serbesttir (x şeklinde kafiyelenir), bu mani düzücüye kolaylık sağlar.
- Mani anlam bakımından bir bütünlük gösterir ve kendi kendine yetebilen bir türdür; tek dörtlükte hatta iki mısrada bütün derdini anlatabilir.
- 03:15Mani ve Divan Edebiyatı İlişkisi
- Manilerde bir konu sınırı yoktur; herhangi bir durumda mani yazılabilir.
- Mani, divan edebiyatındaki tuyuğu ve rubai'nin karşılığıdır, ancak devamı değildir çünkü mani anonimdir ve hece ölçüsüyle söylenir.
- Tuyu, Türklerin divan edebiyatına kazandırdığı bir nazım biçimiydi ve mani esinlenilerek ortaya çıkmıştır.
- 03:54Mani Çeşitleri
- Düz mani, en yaygın ve en çok kullanılan tek dörtlükten oluşan, yedili hece ölçüsüyle söylenen ve axa şeklinde kafiyelenen mani biçimidir.
- Kesik mani, birinci dizesi yedi heceden az anlamlı ya da anlamsız bir sözcük grubu olan manilerdir; meydan ve kahvehanelerde söylenen ve ilk dizeleri "aman aman" ünlemi ile doldurulan manilere İstanbul manileri denir.
- Yedekli mani (artık mani), düz manin sonuna aynı kafiyede iki dize daha eklenerek söylenen manilerdir; cinaslı kafiye kullanılmaz.
- Deyiş, iki kişinin karşılıklı söylediği manilerdir; soru şeklinde olabilir veya bir kişinin ağzından aktarılan şekilleri de vardır.