Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen tarafından sunulan kimya dersi formatında hazırlanmış eğitim içeriğidir.
- Video, Lewis yapılarının nasıl yazılacağını adım adım anlatmakta ve formal yük kavramını detaylı şekilde açıklamaktadır. İlk bölümde Lewis yapılarını yazmak için altı kural (toplam değerlik elektron sayısının belirlenmesi, merkez ve uç atomların belirlenmesi, iskelet yapısının yazılması, tekli kovalent bağlarla atomların bağlanması, kalan değerlik elektronlarının oktetlerin tamamlanması ve eksik oktetlerin çoklu kovalent bağlarla tamamlanması) etanol, fosfat iyonu, amonyum iyonu ve hidrojen siyanür gibi moleküller üzerinden örneklerle açıklanmaktadır. İkinci bölümde formal yük kavramı ve nitronyum iyonunun (NO₂⁺) Lewis yapısının iki farklı şekilde yazılması gösterilmektedir. Son bölümde ise nitronyum iyonunun Lewis yapısını belirlemek için dört kural uygulanarak gerçek Lewis yapısının hangi yapı olduğu belirlenmektedir.
- Videoda formal yük hesaplaması için kullanılan formül (formal yük = değerlik elektron sayısı - ortaklanmamış elektron sayısı - bağ sayısı) detaylı olarak anlatılmakta ve nitronyum iyonunun Lewis yapısını belirlemek için dört kural (atomların formal yüklerinin toplamının nötr molekül için nötr, çok atomlu iyon için iyonik yüke eşit olması gerektiği; formal yüklerin mümkün olan en az değerde olması gerektiği; eksi formal yüklerin elektronegatif atomlarda, artı formal yüklerin ise elektronegatifliği daha az olan atomlarda bulunması gerektiği; formal yükleri aynı işaretli olan atomların yan yana bulunamaması gerektiği) açıklanmaktadır.
- 00:02Lewis Yapılarının Yazılması İçin Kurallar
- Lewis yapılarını yazmak için molekülün toplam değerlik (valens) elektron sayısı belirlenir.
- Toplam değerlik elektron sayısı, her atomun değerlik elektron sayılarının toplamıdır.
- Eksi yüklü iyonlarda toplam değerlik elektron sayısına eksi yük kadar elektron eklenir, artı yüklü iyonlarda ise eksi yük kadar elektron çıkarılır.
- 03:04Lewis Yapılarının Yazılması Adımları
- İkinci adım olarak merkez ve uç atomlar belirlenir; elektronegatifliği az olan atomlar merkezde, fazla olan atomlar uçta yerleştirilir.
- Üçüncü adım olarak iskelet yapısı yazılır ve atomlar tekli kovalent bağlarla bağlanır.
- Dördüncü adım olarak her tekli bağ için toplam değerlik elektronlarından iki elektron çıkarılır.
- 06:23Oktet Tamamlama ve Katlı Bağlar
- Beşinci adım olarak kalan değerlik elektronlardan önce uç atomların oktetlerini, sonra merkez atomunun oktetini tamamlamak gerekir.
- Hidrojen için oktet iki elektron, diğer atomlar için oktet sekiz elektron olmalıdır.
- Merkez atomun okteti eksikse, uç atomların bağa girmeyen elektron çiftleri ile katlı kovalent bağlar oluşturulur.
- 08:40Örnek: HCN Lewis Yapısı
- HCN molekülünün toplam değerlik elektron sayısı 10'dur (H: 1, C: 4, N: 5).
- İskelet yapısında azot uçta, hidrojenlerde uç atomlar olarak yerleştirilir.
- Karbonun oktetini tamamlamak için azotun bağ yapmamış elektron çiftleri kullanılarak iki katlı kovalent bağ oluşturulur.
- 11:59Formal Yük Kavramı
- Formal yükleri bilmek önemlidir çünkü Lewis yapısını yazarken hangi bağ yapısının daha olası olduğunu belirlemek için kullanılır.
- Nitronyum iyonunun (NO₂⁺) Lewis yapısını yazarken, azotun değerlik elektronu 5, oksijenin değerlik elektronu 6 olarak hesaplanır.
- Toplam değerlik elektron sayısı 16 olarak bulunur ve azot merkezde, oksijenler uçta yer alır.
- 13:20Lewis Yapısının Oluşturulması
- İskelet yapısında birer tane kovalent bağ bulunur ve toplam 4 elektron bu bağlardan gelir.
- Oksijenlerin oktetlerini tamamlamak için uçlardan başlayarak elektronlar kullanılır.
- Azotun oktetini tamamlamak için uç atomlardaki ortaklaşma elektron çiftleri katlı bağ yaparak kullanılır.
- 16:19Farklı Lewis Yapıları
- Nitronyum iyonunun Lewis yapısında iki farklı yapı olabilir: birinde azot ve oksijen arasında tekli ve üçlü bağlar, diğerinde ise tek bir oksijenden iki elektron çifti ile bağlar oluşur.
- Her iki yapıda da tüm atomlar oktetlerini 8'e tamamlar.
- Formal yükler, hangi Lewis yapısının en olası olduğuna karar vermek için kullanılır.
- 19:09Formal Yük Hesaplama
- Formal yük, atomun değerlik elektron sayısı (grup numarası) eksi ortaklanmamış elektron sayısı eksi bağ sayısıdır.
- Bağlayıcı elektron sayısı, bağ yapmada kullanılan elektronların yarısıdır.
- Nitronyum iyonunun iki farklı Lewis yapısında formal yükler hesaplanarak hangisinin daha olası olduğu belirlenir.
- 24:38Lewis Yapısında Formal Yük Kuralları
- Lewis yapısında atomların formal yüklerinin toplamı nötr bir molekül için sıfır, çok atomlu bir iyon için iyonik yüke eşit olmalıdır.
- Formal yükler mümkün olan en az değerde olmalıdır; artı bir yük artı iki'ye, eksi bir yük eksi iki'ye göre tercih edilir.
- Genellikle eksi formal yükler daha elektronegatif atomlarda, artı formal yükler ise elektronegatifliği daha az olan atomlarda bulunur.
- Formal yükleri aynı işaretli olan atomlar yan yana bulunamaz.
- 25:02Nitronyum İyonunun Lewis Yapısı
- İki Lewis yapısı arasında karar vermek için formal yük kuralları kullanılmıştır.
- İlk iki yapı formal yük kurallarına uygun olsa da, üçüncü ve dördüncü kurallara göre daha az olasıdır.
- Nitronyum iyonunun gerçek Lewis yapısı, formal yük kurallarına uygun olan ikinci yapıdır.