Buradasın
Kimya Dersi: Maddenin Halleri ve Havadan Azot-Oksijen Ayrımsal Damıtma
youtube.com/watch?v=7g_1DRVqVAMYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen tarafından sunulan kimya dersi formatında hazırlanmıştır.
- Videoda öncelikle maddenin fiziksel halleri (katı, sıvı, gaz ve plazma) ve bu haller arasındaki geçişler (erime, donma, buharlaşma, yoğuşma, süblimleşme ve krallaşma) anlatılmaktadır. Ardından endüstride kullanılan maddeler (LPG, LNG, kuru buz, soğutucu gazlar) ve günlük hayattaki uygulamaları açıklanmaktadır. Dersin ikinci bölümünde havadan azot ve oksijen ayrımsal damıtma işlemi, maddelerin kaynama noktası farkından yararlanarak nasıl yapıldığı ele alınmaktadır.
- Video, örnek sorular ve cevapları içermekte ve bir sonraki derste katılar ve özelliklerinin işleneceği belirtilmektedir.
- 00:09Maddenin Fiziksel Halleri
- Maddenin temel fiziksel halleri katı, sıvı ve gaz olup, çok yüksek sıcaklıklara kadar ısıtıldıklarında plazma adı verilen farklı bir fiziksel hale dönüşürler.
- Maddenin hallerini büyük ölçüde belirleyen faktörler sıcaklık ve basınçtır.
- Plazma hali, maddenin çok yüksek sıcaklıkta etkilenmesi sonucu atom, molekül ve iyon karışımı yapısıdır ve güneş, yıldızlar gibi doğal örneklerle elektrik enerjisi yardımıyla soğuk plazma yapısı oluşturulabilir.
- 01:34Maddenin Halleri ve Özellikleri
- Su, basınç ve sıcaklığa bağlı olarak katı, sıvı ve gaz halde bulunabilir; yeryüzünde suların buharlaşıp tekrar yağmur ve kar olarak geri dönüşümü bunun en iyi örneğidir.
- Buzdolabı, klima ve soğutucularda soğutucu akışkan olarak amonyak, kuru buz gibi gazlar kullanılırken, sprey ve deodorantlarda da itici ve soğutucu akışkanlar tercih edilir.
- LPG (sıvılaştırılmış petrol gazı) %30 propan, %70 butan; LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz) ise çoğunluğu metan, az miktarda etan ve su buharından oluşan gazlardır.
- 02:34Maddenin Halleri ve Endüstri
- Gazların taşınma problemi vardır ve bu yüzden LPG ve LNG otuzdört atmosfer basınç altında ve sıcaklık eksi yüzaltmış'a kadar soğutulunca sıvılaştırılır, böylece rahatlıkla taşınabilirler.
- Kuru hava bir gaz karışımıdır ve %75'i azot, %21'i oksijen, %1'i ise argon, neon, karbondioksit gibi diğer gazlardan oluşur.
- Hava düşük sıcaklık ve yüksek basınçta sıvılaşır, sonra ayrımsal damıtma ile bileşenlerine ayrılır; sıvı azot soğutucu görevi görürken, oksijen demir-çelik sanayisinde, sana kaynakçılığında ve solunumda kullanılır.
- 05:11Maddenin Halleri ve Özellikleri
- Katı maddenin en düzenli hali olup, tanecikleri birbirine çok yakın, belli şekilleri ve hacimleri vardır; titreşim hareketi yaparlar ve sıkıştırılamazlar.
- Sıvı maddenin belli şekilleri yoktur, kabın şeklini alır, titreşim ve öteleme hareketi yapar, sıkıştırılamaz ve akışkandır.
- Gaz maddenin en düzensiz halidir, belirli hacim ve şekilleri yoktur, akışkandır, sıkıştırılabilir ve titreşim, öteleme ve dönme hareketleri yapar.
- 07:24Maddenin Hal Değişimleri
- Isı ile gerçekleşen olaylar: katıdan sıvıya erime, sıvıdan gaz hale buharlaşma, katıdan gaz hale süblimleşmedir.
- Soğuk ile gerçekleşen olaylar: gazdan sıvıya yoğuşma, sıvıdan katıya donma, gazdan katıya krallaşmadır.
- Maddenin hal değişim durumlarının adlandırılması: katıdan sıvıya erime, sıvıdan katıya donma, katıdan gaz haline süblimleşme, gazdan katıya krallaşma, sıvıdan gaz hale buharlaşma, gazdan sıvıya yoğuşmadır.
- 08:47Maddenin Halleri ve Canlı Hayat
- Maddenin farklı fiziksel hallerde olması için canlı hayatı, endüstri ve çevre için çok önemlidir.
- Maddenin hal değiştirirken sadece tanecikler arası uzaklık değişir, maddelerin kimyasal yapısı ve formülleri değişmez.
- Buz yapısında su yüzer, göller ve akarsular yüzeyden donmaya başlar, böylece canlı yaşamı korunur; su buharı havayı yumuşatır, cildimizin nemli kalmasını sağlar ve sıcaklık farkını azaltır.
- 10:03Endüstride Hal Değişimlerinin Önemi
- LPG (sıvılaştırılmış petrol gazı) ekonomik halde tanker ve gemiler aracılığıyla taşıma kolaylığı sağlar, renksiz, kokusuz ve benzine göre %20 daha az karbondioksit bırakır.
- LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz) daha saftır, sıvılaştırıldığı zaman daha az hacim kaplar ve taşınma kolaylığı oluşturur; pişirme ve kurutma fırınlarında, seramik ve cam sanayisinde kullanılır.
- Gazlar sıkıştırılıp sıvı hale getirilerek küçük hacimli kutularda depolanır, deodorantlarda daha önce CFC gazları kullanılıyordu.
- 12:47Havadan Azot ve Oksijen Ayrımsal Damıtma
- Havadan azot ve oksijen ayrımsal damıtma işlemi, maddelerin kaynama noktası farkından yararlanılarak yapılır.
- Oksijen gazı demir çekme fabrikalarında, tıpta solunum zorluğu çekenlerde tedavi amaçlı ve dağların doldurulması işlemlerinde kullanılır.
- Azot gazı uçak ve otomotiv tekerleklerin şişirilmesinde kullanılır.
- 13:19Ayrımsal Damıtma Süreci
- Basınç altında sıkıştırılan hava eksi ikiyüz dereceye kadar soğutulur.
- Su ve karbondioksit karışımdan katı olarak ayrılır.
- Azotun gaz olduğu sıcaklıkta oksijen sıvı olur, bu farklılık ayrım işlemini sağlar.
- 13:45Örnek Sorular ve Cevaplar
- Su döngüsü doğa, insanlar, hayvanlar ve bitkilerde hal değişimi sonucu gerçekleşir.
- Katılar sıkıştırılamaz, belli şekilleri yoktur ama belli hacimleri vardır.
- Doğalgaz karışımı örnektir, klorofloro karbon gazı ise bileşiğe örnektir.