Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Dr. Öğretim Üyesi Arif Yıldız tarafından sunulan 14 haftalık kariyer planlama serisinin bir bölümüdür. Dr. Yıldız, öğrencilere faydalı olmak amacıyla YouTube kanalı açmış ve elde ettiği geliri yemek bursu olarak dağıtmıştır.
- Video, zeka ve kişilik kavramlarını detaylı şekilde ele almaktadır. İlk bölümde zekanın ne olduğu, tarihsel süreçteki farklı zeka kuramları (Spearmann, Tur, Gardner ve Sternberg) açıklanırken, ikinci bölümde kişilik kavramı, Friedman ve Rosenman'ın Tip A ve Tip B kişilik tipleri incelenmektedir. Son bölümde ise kişilik özellikleri (deneyime açıklık, sorumluluk, dışa dönüklük, uyumluluk ve duygusal denge) ve bunların kariyer planlamasındaki önemi anlatılmaktadır.
- Video, kariyer planlamasında zeka ve kişilik özelliklerinin nasıl değerlendirilebileceğini örneklerle açıklamakta ve bireylerin güçlü yönlerini kariyer seçimlerinde nasıl kullanabileceklerini vurgulamaktadır.
- 00:08Kariyer Planlama Serisi ve Zeka Kavramı
- Doktor öğretim üyesi Arif Yıldız, kariyer planlama serisinin ilk videosunda bu ders serisinde nelerden bahsedeceklerini anlatmıştır.
- Kanaldan elde edilen küçük gelir, YouTube tarafından gönderilen para öğrencilere yemek bursu olarak dağıtılmıştır.
- Kariyer planlama dersinde öğrencilerin olmayan bir şeyleri değil, var olan değerlerin farkında olmaları sağlanmaya çalışılacaktır.
- 01:32Zeka Kavramının Tanımı ve Özellikleri
- Zeka, iyi not ortalaması, sınav sonucu veya boy-kilo gibi fiziksel özelliklerle sınırlı değildir.
- Zeka, düşünme, akıl yürütme, soyut ve somut nesneler arasındaki ilişkiyi kavrayabilme, yargılama ve sonuç çıkarma yeteneklerinin tümüdür.
- Zeka, doğuştan var olan kapasitenin üzerine deneyim, öğrenme ve çevresel etkenlerle biçimlenmesidir.
- 02:47Zeka Kuramları
- Spearmann'ın genel zeka kuramına göre, birey herhangi bir konuda başarılı ise diğer konularda da başarılı olacaktır.
- Tur'un yedi farklı unsurun bileşiminden oluşan zeka kuramına göre; uzamsal yetenek, sayısal yetenek, akıl yürütme, algılama hızı, sözel anlama, kelime akıcılığı ve bellek bulunmaktadır.
- Gardner'ın sekiz boyutlu zeka kuramına göre; müziksel-ritmik, kişilerarası-sosyal, mantıksal-matematiksel, kişisel-içsel, sözel-dilsel, uzaysal-konum, doğa-varoluş ve bedensel-kinestetik zeka boyutları vardır.
- 04:51Zeka Boyutları ve Duygusal Zeka
- Starnberg'ın üç boyutlu zeka kuramına göre; analitik zeka, yaratıcı zeka ve pratik zeka bulunmaktadır.
- Yaratıcılık, problemlere farklı bakış açılarıyla bakıp yeni çözüm yolları bulabilmektir.
- Duygusal zeka, başkalarının veya kendinin duygularını algılama, anlamlandırma ve yönetebilme kapasitesidir.
- 07:34Zeka Ölçümü ve Kariyer Planlaması
- Duygusal zekayı normal genel zeka (IQ) gibi sınıflandırmak veya ölçmek pek mümkün değildir.
- Tek bir zeka ya da IQ testi sonucu bir kişinin zeka düzeyi hakkında yorum yapmak yetersizdir.
- Tek bir yüksek IQ skoru kişinin hangi işte başarılı olacağını belirleyemez, kişinin yetkinliklerini gözlemlemek daha doğru olacaktır.
- 10:49Zeka ve Kariyer Planlaması
- Aynı IQ skoruna sahip olmak, aynı derslerden aynı derecede başarılı olmak anlamına gelmez; sözel ve sayısal zekalar farklı olabilir.
- Zeka doğuştan gelen kabiliyetlere çevre ve yeteneklerle geliştirilmesiyle ortaya çıkar ve bu zekayı geliştirme yoluna gidebilirsiniz.
- Kariyer planlamasında yatkın olduğunuz zeka boyutu kendinize yakın olan mesleği tercih etmenizde yardımcı olacaktır.
- 12:23Zeka Türleri ve Kariyer Alanları
- Sözel dilsel zekaya sahip kişiler düşüncelerini sözcüklerle ifade edebilme, olayları anlatma konularında daha iyidirler ve dinleyerek öğrenirler.
- Mantıksal matematiksel zekası baskın olan kişiler veri toplamayı, analiz etmeyi ve rapor yazmayı seven kişilerdir.
- Kişilerarası sosyal zekası baskın olan kişiler iyi iletişim becerilerine ve empati kurabilme yeteneğine sahiptir.
- 14:03Zekanın Geliştirilebilirliği
- Zekanın genetik boyutu vardır ancak farklı boyutlarının geliştirilebilir olduğu bilinmelidir.
- Keman kursuna giden bir kişi müziksel ritmik zekasını, spor antrenmanına başlayan kişi bedensel kinestetik zekasını güçlendirebilir.
- Doğuştan yatkınlığınızın olduğu zeka boyutunuzu çalışarak çok daha iyi bir noktaya getirebilirsiniz.
- 14:44Kişilik ve Kariyer Planlaması
- Kişilik, bireyin davranışlarına süreklilik getiren, kendine özgü davranmasını sağlayan görece kalıcı özellikleri ve özgün nitelikleridir.
- Kişilik genç yaşlarda oturması daha hızlı olsa da hayatın ilerleyen aşamalarında da geliştirilebilir.
- Kişilik genetik özelliklerle gelir ancak çevre, arkadaş ve aile ile birlikte şekillenir.
- 18:12Kişilik Özellikleri ve Sınıflandırması
- Kişilik özellikleri bir kişinin davranış stilini etkiler, ancak davranışlarını belirlemez.
- Kişilik sınıflandırması için Friedman ve Rosenman tarafından geliştirilmiş olan Tip A ve Tip B kişilikleri en yaygın olarak kullanılmaktadır.
- Tip A kişiliğine sahip olanlar rekabetçi, tezcanlı, hırslı ve sonuç odaklıdır, Tip B kişiliğine sahip olanlar ise rekabetçi olmayan, aceleci davranmayan ve işin yapılış sürecinden keyif alanlardır.
- 21:26Kişilik Özellikleri
- Deneyime açıklık, kişinin yeni deneyimler edinmeye ne kadar açık olduğuyla ilgilidir; düşük seviyede olanlar rutini severler, yüksek seviyede olanlar ise maceracı ve yeni şeyler denemekten keyif alırlar.
- Sorumluluk, hedef odaklı davranışlar sergilemek için gösterilen içsel motivasyondur; derse gelen öğrenciler arasında sorumluluk seviyesi düşük olanlar sabah uykudan uyanamaz veya alarmı ertelemektedir.
- Dışa dönüklük, bireylerin sosyal uyaranlara verdiği tepki seviyesidir; yüksek seviyede olanlar kalabalık ortamlarda enerjik olurken, düşük seviyede olanlar sosyal ortamlardan enerji alamaz ve yalnız zaman geçirerek enerji toplamaya ihtiyaç duyarlar.
- 24:37Diğer Kişilik Özellikleri
- Uyumluluk, kişinin diğer kişilerle nasıl etkileşim kurduğunu ifade eder; yüksek seviyede olanlar başkalarına çabuk güvenir, yardımsever davranışlar gösterir ve otoriteye uyum sağlar.
- Duygusal denge, kişinin kaygı ve öfke gibi duyguları hissetmeye olan eğilimidir; yüksek seviyede olanlar sık ve hızlı duygu geçişleri yaşamazken, düşük seviyede olanlar bu durumları daha çok deneyimler.
- Kişilik özellikleri kariyer planlamasında önemlidir; dışa dönüklük özelliği yüksek olanlar sosyal ortamlarda yer alma fırsatı sunacak işlere, deneyime açıklık özelliği düşük olanlar ise rutin görevlerin ön plana çıktığı iş deneyimlerine yönelmelidir.