Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, İslam dünyasında geçen bir dramatik film veya dizi serisidir. Ana karakterler arasında İngiltere'den gelen Yahudi hekim Dr. Coll (Benyamin oğlu Yese), İbn-i Sina, Şah, Karim Mirdin ve çeşitli hastalar bulunmaktadır.
- Video, Ortacağ'da ve İslam dünyasında gelişen tıp ilmi etrafında şekillenmektedir. Hikaye, Roma döneminde geliştirilen tedavi sanatının Avrupa'da unutulmuş halde, İslam dünyasında İbn-i Sina gibi önemli tıp bilim insanlarının çalışmaları ve İsfahan'da yaşanan veba salgını etrafında gelişir. Dr. Coll'un hastaları tedavi etme çabaları, Şah'ın yönetimi altında şehirdeki siyasi ve dini çatışmalar ve Selçuklu ordusunun İsfahan'a yaklaşması hikayenin ana hatlarını oluşturur.
- Videoda ayrıca İslam dünyasındaki bilimsel gelişmeler, medrese ortamı, farklı inançlar arasındaki ilişkiler ve veba salgını sırasında insanların yaşadığı zorluklar da ele alınmaktadır. Dr. Coll'un halkı için bir hastane inşa etmesi ve hastaları tedavi etmesiyle hikaye, halk tarafından sevilmesiyle sona erer.
- 00:05Ortaçağda Avrupa'da Sağlık Durumu
- Ortaçağda Roma döneminde geliştirilen tedavi sanatı Avrupa'da neredeyse unutulmuştu.
- Doktor ya da hastaneler yoktu, sadece kıt bilgileriyle dolaşan gezgin berberler vardı.
- Aynı dönemde dünyanın diğer ucunda tıp ilmi gelişiyordu.
- 02:54Raf Dowder Köyü ve Şifacı
- Raf Dowder köyünde gezgin berber, kasabanın dışında hiçbir yerde bu kadar çok güzel kızın olduğu bir kalabalığı görme zevkini tatmadığını söylüyor.
- Şifacı, kırık kemiklerden, çürük dişlerden, işe yaramaz uzuvlardan sırttaki çıbanlara, akciğer iltihaplarına kadar her türlü hastalığı tedavi edebileceğini iddia ediyor.
- Şifacı, kutsal yağla günahkar kalpleri temizlediğini ve cennetteki babamız, oğul ve kutsal ruh adını kullanarak dua ettiğini söylüyor.
- 04:55Bir Aile Tragedisi
- Bir anne, üç çocuğuna yardım etmesi için şifacıya başvuruyor.
- Şifacı, anne için tedavi yapamayacağını söylüyor ve onu terk ediyor.
- Anne, doğururken ölüyor ve üç çocuk, en küçüklerini alarak evden ayrılıyor.
- 09:20Şifacı ve Çırak
- Şifacı, bir kuyunun dibinde bulduğu okkabazla birlikte köyde dolaşıyor.
- Şifacı, böbrek tozu, kurutulmuş ibibik dil ve özel iksirler gibi çeşitli tedavi yöntemleri sunuyor.
- Şifacı, çırak olarak çalışan genç bir adamı eğitiyor ve ona tedavi yöntemlerini öğretiyor.
- 15:15Şifacı ve Kilise
- Şifacı, kilise büyücülere ne yaptığını soruyor ve kilisenin büyücüleri kazığa bağlayıp yakardığını öğreniyor.
- Şifacı, bir çiftçinin ağrıyan dişinin tedavisi için gelip akşam son nefesini verdiğini öğreniyor.
- Şifacı, kilisenin kendisini cadılıkla suçladığını ve kız kardeşine borçlu olduğunu söylüyor.
- 18:39Şifacı ve Çırakın İlişkisi
- Şifacı, çırakına kaçması gerektiğini söylüyor ve ona çatıya başlayacağını belirtiyor.
- Çırak, açlıktan ölmeyeceklerini ve gitmesi gerektiğini söylüyor.
- Şifacı, çırakına bir dis kerpetini tutmasını istiyor ve onu yıllardır izlediğini söylüyor.
- 20:14Şifacı ve Hastalar
- Şifacı, bir hastanın karısının dünyaya daha fazla çocuk getirmesini durduracak bir iksir sunuyor.
- Şifacı, bir hastanın parmaklarını kesmek için kemik testeresi kullanıyor.
- Şifacı, çırakına ameliyat yapmayı öğretiyor ve ona pratik yapmasını istiyor.
- 24:59Şifacı ve Çırakın Yolculuğu
- Şifacı ve çırak, bir adamın sünnet olmaması konusunda konuşuyorlar.
- Şifacı, çırakına bandaj çıkarmayı öğretiyor ve ona ustasının gözlerini nasıl tedavi edeceğini gösteriyor.
- Çırak, ustasının gözlerinin tedavi edildiğini görünce şaşırıyor.
- 27:50İbn-i Sina Hakkında Bilgi
- Şifacı, çırakına dünyanın en iyi doktoru İbn-i Sina'nın İsfahan'da ders verdiği bilgisini veriyor.
- Şifacı, İbn-i Sina'nın cüzzamı, tüberkülozu ve tifo'yu tedavi edebildiğini söylüyor.
- Şifacı, çırakına İbn-i Sina'nın iki sarayı olduğunu ve oraya gidip ders almak istediğini belirtiyor.
- 31:20Şifa Arayışı
- Bir kişi tedavi ederek yaşamak istemediğini, çürük dişleri çekmek ve at yediğini mucizevi tonik olarak satmak istemediğini belirtiyor.
- Katarakt tedavisini öğrenmek ve karın ağrısını ve diğer hastalıkları iyi etmeyi öğrenmek istediğini söylüyor.
- Tanrı'ya uzun ve tehlikeli yolculukta yardım etmesi için dua ediyor.
- 35:37İsfahan'a Yolculuk
- İsfahan'a gidecek kervan dört gün sonra kalkacak ve gitmeden önce kardeşiyle tanıştırılacak.
- İsfahan'a iki ay yol var.
- Kız kitap okumaya takılmış bir afyon içici gibi bağımlı olarak tanımlanıyor.
- 39:12Selçukluların Tanıtımı
- Selçuklular kuzeyli göçebe kabileler, acımasız atlı savaşçılar olarak tanımlanıyor.
- Bu topraklar adım adım dolaşarak gittikleri her yeri kan gölüne çeviriyorlar.
- Allah'ın onları kafirleri cezalandırmak için seçtiğine inanıyorlar ve gösterişten ve zevkten hoşlanmazlar.
- 41:51Kızın Hastalığı
- Küçük kız durumu kötüleşti, soğuktan titriyordu ama şimdi ateş gibi yanıyor.
- Ateşini düşürmek için su kullanılıyor.
- Kız İngiltere'deyken şifacı olduğunu belirtiyor.
- 42:40Alaaddin Hikayesi
- Alaaddin dumanlar içindeki lambadan ürkmeye başladı ve dumandan araba tekeri büyüklüğündeki gözleriyle dev bir yaratık belirdi.
- Cin, Alaaddin'in dileklerini yerine getirdi, onu çok zengin bir adam yaptı ve sultan'ın kızıyla evlenmesinde yardım etti.
- Kız, denizci Simbat'ın seyahatleri boyunca yamyamlarla, devlerle karşılaştığını ama hiçbirinden korkmadığını anlatıyor.
- 44:30Şifa Arayışı
- Kız evinden bu kadar uzakta ne yaptığını sorulduğunda, dünyanın en iyi doktorundan ders almaya gittiğini söylüyor.
- Geldiği yerde bütün çocuklar tüccar ya da haham olmak isterken, kendisinin insanlara yardım etmek istediğini belirtiyor.
- İsfahan'a getiren bir iş anlaşması olduğunu söylüyor.
- 51:31İbn-i Sina'ya Yolculuk
- Kız, İbn-i Sina'dan ders almaya geldiğini söylüyor.
- Bilim cemiyetlerinin entelektüel niteliğini öven tavsiye mektupları olmadığını belirtiyor.
- Sadece bir kese kumum olduğunu söylüyor ve kütüphaneye ek bina yapmaya hazır olmadığını ifade ediyor.
- 53:02İbn-i Sina'nın Laboratuvarı
- İbn-i Sina, yaralarını uyuşturmak için haşhaş tohumu merhem kullandığını söylüyor.
- Kız İngiltere'de likar kullanıldığını belirtiyor.
- İbn-i Sina, kızın tıpla daha ilgilendiğini fark ediyor.
- 54:19Kütüphane ve Öğrenciler
- Kız, İbn-i Sina'nın öğrencisi olmak için geldiğini söylüyor.
- Kütüphanede bir yer ayarlanması için hocayı kandırdığını itiraf ediyor.
- Karim Mirdin, babasının kütüphaneye otuz ansiklopedi bağışladığını ve kızın hiç birine ulaşmasını sağlayabileceğini söylüyor.
- 57:07Şah ve Yahudiler
- Şahın Allah'ın kurallarını çiğnediğine inananlar var.
- Şahın bilime ve sanata verdiği destek onların gözünde ölümcül günahlar olarak görülüyor.
- Bu insanlar başa geçerse medrese kapatılacak ve Yahudiler şehirden sürülecek.
- 58:30İbn-i Sina'nın Çalışmaları
- İbn-i Sina, kulak enfeksiyonları ile ilgili rapor istiyor.
- Hastaların ateşini düşürmek için küpler kullanılıyor.
- İbn-i Sina, gezegenlerin müziğini duyduğunu söylüyor.
- 1:00:18İngiltere ve Kızlar
- Kız İngiltere'deki kızların buradakiler kadar güzel, daha güzel olduğunu söylüyor.
- İngiltere'deki kızların vücutlarının sütun gibi, saçlarının şelale misali olduğunu belirtiyor.
- Kız İngiltere'de tanıdığı en güzel kızı bıraktığını söylüyor.
- 1:01:28Zalimlerin Zindanları
- Zalimlerin zindanlarında esir tutulan kardeşler için dua ediliyor.
- Bu kişilerin tek suçları Allah'ın kutsal kitabı Kur'an'ın kurallarına uymaktı.
- Allah'a bu adaletsizliğe daha ne kadar katlanılacağı soruluyor.
- 1:02:50Evlilik ve Tanışma
- Barka Para, İngiltere'den gelen Yahudi dostu Benyamin Oğlu Yese ve İspanyol Rebecca'yı tanıştırıyor.
- Rebecca'nın İsfahan yolunda hayatta kalması bir mucize olarak görülüyor, korkunç bir kum fırtınası kervanı dağıtmıştı.
- Barka Para, evliliğinin kutlu olmasını diliyor ve müstakbel eşiyle birlikte gitmeden önce konuşmak istiyor.
- 1:07:03Doktorun Öngörüsü
- Doktor, bir önseziyle zamanın durmuş gibi hissettiğini ve gerçeklik perdesinin kalktığını anlatıyor.
- Doktor, ölümün geldiğini hissettiğini ve bu bir lanet, bir lütuf olduğunu söylüyor.
- Doktor, yaradılışın gerçek sırrını anlamak için yıldızların ve gezegenlerin yörüngelerini hesapladığını belirtiyor.
- 1:09:38Selçuklu'nun Ölümü
- Selçuklu'nun kafası bedeninden ustaca ayrışmış durumda bulunuyor.
- Selçuklu'nun barış isteğiyle gönderildiği ancak Selçukluların sınırları ihlal ettiği için cezalandırıldığı belirtiliyor.
- Doktor, Selçukluların atlarından başka kaybedecek bir şeyleri olmadığını, oysa onların koca bir medeniyetinin olduğunu söylüyor.
- 1:14:00Veba Salgını
- İsfahan'da bedeni çıbanlarla kaplı ölüler olduğu duyuluyor ve şehir acilen tahliye edilmesi gerektiği söyleniyor.
- Doktor, veba salgınının zengini ya da fakire bakmadığını, sıradan biri de olsanız devletin başı da İsfahan'a kadar ulaştığını belirtiyor.
- Galen'e göre veba salgınının birinci nedeni sağlıksız beslenmeydi, Hipokratsa Mars, Jüpiter ve Satürn'ün farklı dizilmelerinden kaynaklanan depremlerin ardından yeraltından yükselen kötü havaya bağladı.
- 1:15:53Medrese Av Gezisi
- Doktor, medrese av gezisi sırasında şah'a eşlik etmek zorunda olduğunu öğreniyor.
- Doktor, tedavisi olmayan bir hastalıkla savaşmak için hayatını riske atmak istemediğini söylüyor.
- Doktor, gitmek isteyenlerin şimdi gitsin, kalanların yanında ölümle savaşacağını belirtiyor.
- 1:17:10Veba Salgınının Yayılması
- Veba salgını on iki saat neredeyse bitti ve belki merhametin sahibi onları bağışlayacak.
- Doktor, veba herkesi öldürmediğini, bazı insanların yaşayacağını, bazılarının ise öleceğini söylüyor.
- Doktor, saray halkının olanlarınden çıkmalarına izin verilmemesi gerektiğini belirtiyor.
- 1:20:42Veba Tedavisi
- Doktor, su ateşi düşürdüğünü ve iyi bir tedavi yöntemi olduğunu söylüyor.
- Doktor, hipokratın veba kaynağını bir ağacın köklerine benzettiğini anlatıyor.
- Doktor, denizi kovayla boşaltmaya çalıştıklarını ama her şeye rağmen boşalttıklarını belirtiyor.
- 1:26:33Veba Salgınının Sonu
- Allah'a şükürler olsun, düne göre düşük ölü sayısı azalıyor.
- Doktor, diğer hastaların onları ihmal etmenden şikayetçi olmadığını söylüyor.
- Doktor, her hastaya eşit davranacağını ve onlara da saatlerce okuyacağını belirtiyor.
- 1:28:08Doktorun Hayalleri
- Doktor, dağlardaki karları bile görebildiğini ve aşağıdaki her şeyi unutmasına yardım ettiğini söylüyor.
- Doktor, hasta zamanlarında karı ve koca olduklarını, dört çocuk ve bir şifacı karavanıyla buluştuklarını hayal ettiğini anlatıyor.
- Doktor, gideceği yerde şarap akan bir nehir ve şahın haremindeki kadınlardan daha güzel kadınlar olduğunu söylüyor.
- 1:32:48Şah'ın İçgörüşü
- Şah, dünya adil bir yer olsaydı boyun eğeceğini ama olmadığını söylüyor.
- Şah, babasının onu idamlara götürüp izlettirdiğini ve zamanla hiçbir şey hissetmez hale geldiğini anlatıyor.
- Şah, babasının ölümü bu uğurda çok çalışarak başarılı bir hale getirdiğini ve şimdi toprakların tek kralı olduğunu belirtiyor.
- 1:36:29Yese'nin Tedavi Çalışması
- Yese, bir hastayı tedavi etmek istiyor ancak hasta afyon almak istemiyor.
- Hastanın merdivenden düştüğünü öğreniyor ve onu muayene ediyor.
- Hastanın ölümünü bildiğini ve cesedini kuşlara yem etmesini istediğini öğreniyor.
- 1:38:04Zerdüştlerin Ölüm Anlayışı
- Zerdüşler ölü bedenlerini akbabalara bırakırlar çünkü onlar ruhlarını dünyevi kalıntılardan arındırır.
- Müslümanlar, Yahudiler ve Hıristiyanlar ruhun ölümsüzlüğünden şüphe duyarlar ve kemiklerini de götürmek isterler.
- Yese, hastanın cesedini kuşlara yem etmesini kabul ediyor.
- 1:41:03Şehirdeki Kaos
- Bir kadın, kocasının adet nedeniyle onunla yatmak istemediğini söylüyor.
- Şehirde mollalar sokakları ele geçirmiş ve şehir silahlanmış durumda.
- Davut, İsfahan'daki inananların yardımına ihtiyacı olduğunu belirtiyor.
- 1:44:09Selçukluların Planı
- Selçuklular, Şah'ı ve Yahudileri şehirden sürdüklerinde İsfahan'ı dinlerine geçireceklerini söylüyor.
- Selçuklular, İran'ı fethedebilir ve İsfahan'ı ilk adım olarak kullanabilirler.
- On gün içinde bir hareket planlanıyor.
- 1:45:24Yese'nin Ölümü
- Yese, bir adam tarafından yakalanıyor ve saraya götürülüyor.
- Adam, Yese'nin şanlı bir ölümü hak ettiğini söylüyor.
- Yese, "Benyamin oğlu Yese, öteki dünya çok daha güzeldir" diyerek ölüyor.
- 1:47:53Şah'ın Karısı
- Yese, Şah'ın karısını yalnız muayene etmek istiyor.
- Şah'ın karısı, kocasının onu parçalayacağını ve heyetin eline devredeceğini söylüyor.
- Yese, Şah'ın karısının kocasıyla bu gece yatmak zorunda olduğunu belirtiyor.
- 1:51:13Bebek Suçu
- Bir bebek suçlu bulunuyor ve yarın sabah ölmüş olacak.
- Bebek masum olduğu için onu buradan süremez mi diye soruluyor.
- Bebek suçlu bulundu ve yarın sabah ölmüş olacak.
- 1:53:12İbn-i Sina'nın Tutuklanması
- İbn-i Sina tutuklanıyor ve evi aranıyor.
- Çizimler bulunuyor ve İbn-i Sina suç ortağı olarak görülüyor.
- Mahkeme İbn-i Sina ve diğer kişiyi ölüme mahkum ediyor.
- 1:56:37Yese'nin Son Anları
- Yese, en iyi öğrencisi olduğunu ve Tanrı'nın ona benzersiz yetenekler verdiğini söylüyor.
- Yese, düşüncesiz davrandığını ve bunun için öleceğini belirtiyor.
- Yese, bir hastanın kalbini inceleyerek dolaşım sistemi teorilerinin yanlış olduğunu keşfediyor.
- 1:58:55Mahkeme ve Selçuklu Ordusu
- Yese, mahkeme yüzünden geciktiğini söylüyor.
- Yese, önce vaizdi, şimdi yargıç olduğunu belirtiyor.
- Selçuklu ordusu şehir surları önünde zalimin zihninden kurtarmak için bekliyor.
- 2:01:54Şahın Hastalığı ve Tedavisi
- Hekimler, şahın karın ağrılarını tedavi etmek için onu kesip açacaklarını kararlaştırdılar.
- Şah, hastalığının nedenini kendi gözlerinde gördüğünü ve tedavi edilmesi gerektiğini belirtti.
- Devletin başının bu gece gitmesi durumunda ordu Selçuklulara teslim olacak ve mollalar Yahudileri öldürmeyi planlıyorlardı.
- 2:06:24Tedavi Süreci
- Hekim, şahın yarasını açarak tedavi işlemine başladı ve kalbin yeterince güçlü olduğunu kontrol etti.
- Tedavi sırasında çok kan kaybı yaşanmasına rağmen, hekim işlemi tamamladı.
- Şah, tedavi sonrası yaşama şansını sürdürmek için dinlenmesi gerektiğini öğrendi.
- 2:11:03Şahın Ayrılışı
- Şah, ölüm meleğinin kendisini yatakta eriyen yaşlı bir adam gibi değil, savaş alanındaki kral gibi bulacağını söyledi.
- Şah, İngiliz'e bir armağan verdi ve onu doğu kapısına getirmesini istedi.
- İngiliz, şahı nasıl hatırlayacağını sorduğunda, şah "ikisi de" cevabını verdi.
- 2:13:05Şahın Ölümü ve Sonrası
- Mollalar gittikten sonra, şahın kaçış yolu güvenli olduğu için hızlı hareket edildi.
- Şahın ölümünden sonra, onun kibirinin yok edilmesi gerektiği belirtildi.
- Şahın ruhu yaşamaya devam edecek ve onu diri tutmak büyük bir hekimin ellerindeydi.
- 2:21:48Doğu'dan Gelen Hekim
- Bir grup insan, doğudan gelen bir hekimin yaptığı tedavi hakkında konuşuyordu.
- Doğu'dan gelen hekim, karısı ve bir grup Yahudi her şeyi tedavi edebiliyorlardı.
- Hekim, hastalarına yumuşak yatak, sıcak yemekler, sihirli ilaçlar veriyor ve her akşam onları görmeye geliyordu.