Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Yaşar Nuri Öztürk ve Ali Bey (İslam fıkhını iyi bilen bir alim) gibi konuşmacıların yer aldığı bir sohbet programıdır. Program, İslam anlayışı, mezhepler ve tasavvuf konularını ele almaktadır.
- Video, İslam tarihi boyunca akılcılık ve nakilcilik kavramlarını, mezheplerin (özellikle Hanefi mezhebi) gelişimini ve Emevi dönemi etkilerini tartışmaktadır. Konuşmacılar, İslam'da içtihatlar, hile-i şer'iyye kavramı, tarikatlar ve tasavvuf gibi konuları ele alırken, İslam anlayışının Arap kültürü etkisine maruz kaldığı iddiasını da savunmaktadırlar.
- Program boyunca izleyicilerden gelen sorular yanıtlanmakta ve anket sonuçları paylaşılmaktadır. Özellikle "İslam anlayışımız Arap kültürü etkili mi?" sorusuna %93,78 oranında evet cevabı verilmiştir. Program, İslam dünyasının 1220 yılına kadar içtihat kapısının açık olduğunu, sonrasında ise kapandığını belirten bir sonla tamamlanmaktadır.
- 00:15İslam Anlayışı ve İmam-ı Azam
- Konuşmacı, İslam adına düşünen ve ilim üreten insanlar için söylenen eleştirilerin, İmam-ı Azam'a yöneltilen eleştirilerle aynı olduğunu belirtiyor.
- Konuşmacı, geçmişte farklı düşündüğü konularda değiştiğini, örneğin ilk zamanlarda tarikatlarla tasavvufu eşitlediğini ancak araştırmaları sonunda bunun yanlış olduğunu anladığını ifade ediyor.
- Konuşmacı, İmam-ı Azam'a karşı olmadığını ve İmam-ı Azam'ın anlaşılmış olduğu şekliyle değil, gerçek kimliğiyle tanınmasını istediğini belirtiyor.
- 04:31İslam Anlayışında Arap Kültürü
- Türkiye'de İslam algısında Arap kültürü etkili mi sorusuna verilen oyların %91,88'i "evet" cevabını vermiş, %8,12'si ise "hayır" cevabını vermiş.
- Konuşmacı, İslam anlayışını tartışırlarken Ali Bey'in Türkiye'de İslam fıkhını ve kaynaklarını en iyi bilen insanlardan biri olduğunu kabul ediyor.
- 06:14İslam Tarihi ve Mezhep İmamları
- İslam tarihinde ilk önce asar (eser) yazan alimler ortaya çıkmış, Peygamber Efendimizin hadisleri, sahabilerin ve tabiilerin sözleri ve fetvaları toplanıp bir araya getirilmiş.
- İlk mezhep imamları arasında Ebu Hanife (767'de vefat etmiş), Şam'da Abdurrahman Evzai, Mısır'da Les bin Sad ve Horasan'da İshak Bey yer almış.
- Bu dönemde Peygamber Efendimizin hadisleri henüz tamamıyla tedvin edilmemiş, müctehid imamlar bir takım içtihatlarda bulunmuş.
- 09:08Mezhep İçihtatlarının Üç Kategorisi
- Mezhep imamlarının içtihatları üç kısma ayrılabilir: bir kısmı o gün de yanlıştı ve bugün de yanlıştır.
- İkinci kısım o gün için geçerliydi ancak zamanın, şartların ve toplumun değişmesiyle gerekçesini kaybetti (örneğin Şafii'ye göre baş açık gezen erkek şahit olamaz).
- Üçüncü kısım o gün için de geçerliydi ve bugün için de isabetli iştihatlar.
- 11:25Mezheplerin Oluşumu
- Peygamberimiz zamanında mezhepler yoktu, o zamanlar peygamberin nasıl hareket ettiği tespit edilmeye çalışılıyordu.
- Muaviye döneminde Ehl-i Beyte zulmet etmekten vazgeçilmedi çünkü peygamberin adı günde beş vakit ezanda okunduğu müddetçe kalacak.
- Mezhepler dini tamamıyla unutturma gayreti içine giriyor, hadislerin yazılmasına başlanan 717 yılında asrı olmayan ve uydurulmuş hadisler de karışmıştır.
- 13:36Mezhep İhtilafı ve Kur'an
- Müctehid imamlar İslam'ı tespit etmek için gayret sarf etmişlerdir ancak herkes kendine göre algılamıştır.
- Mezhepler arasında basit meselelerde bile ihtilaf olmuştur (örneğin namazda el kaldırıp kaldırılmaması, besmele okunması gibi).
- Kur'an'ı mezarlığa hapsetmek ve herkesin kendi ana dilinde okumasına ve ibadetlerinde kullanmasına izin vermemek iki zulmüdür.
- 16:15Emevi Dönemi ve Camiler
- Enes bin Malik, en son ölen sahabilerden biri ve imam-ı azam'ın görüştüğü sahabilerden biridir.
- Emevi döneminde camiler beyin yıkama ocağı olarak kullanılmış ve İslam'ın mabedleri tahrip edilmiştir.
- Enes bin Malik camilere namaz kılmaya gitmiyor, çünkü peygamberden öğrendiği namazı bu camilerde kılamadığını söylüyor.
- 18:36İslam'ın Zulme Uğradığı Tarihsel Gerçekler
- Konuşmacı, İslam'ın tarihsel zulmünü anlatırken, firavuna bile yumuşak sözle hitap edilmesi gerektiğini ancak Firavun'un Firavunluğunu yok sayamayacağını vurguluyor.
- Emevi hanedanının İslam'a zulmettiğini, camileri tahrip ettiğini ve Müslümanları namaz kılmayacak hale getirdiğini belirtiyor.
- İslam'ın bozulmaya, kırıldığını ve yozlaştığını tespit etmeden, Müslümanların yaşadığı kötülüklerden kurtulamayacaklarını söylüyor.
- 22:48İslam'ın Kaynağı ve Tarihsel Fitneler
- Kur'an'ın 604 sayfalık, ilk indiği günden beri bir harfine dokunulmamış bir kitap olduğu ve İslam'ın bu kitaptan öğrenilmesi gerektiği vurgulanıyor.
- Emevi hanedanının İslam'a zulmettiğini, İslam'ın akidesine kabul edilmeyecek şeyleri soktuğunu belirtiyor.
- Muaviye'nin veziri Mansur bin Secundu'nun Hıristiyan olduğunu ve Kerbela olayının planının onun tarafından yapıldığını iddia ediyor.
- 26:15Emevi Hanedanının Fitneleri
- Mansur bin Secundu'nun dedesi Şamlı Yuhanna'nın Müslümanlar arasında fitne soktuğunu, Ehl-i Sünnet ve Mutezile ayrışmasını yarattığını söylüyor.
- Yuhanna'nın İslam alimlerine Hz. İsa'nın yaratılmış bir varlık olmadığını, Kur'an'daki "ve kelimetullahi alkaha ile Meryem" ayetiyle İsa'nın Allah'ın kelamı olduğunu savunduğunu belirtiyor.
- Bu fitnenin Müslümanları asırlar boyu ikiye ayırdığını ve birbirleriyle mücadele ettirdiğini vurguluyor.
- 28:33Emevi Hanedanının Arap Milliyetçiliği
- Emevi hanedanının Arap milliyetçiliği (Arap ırkçılığı) yaptığını, fıkıh kitaplarına "bir Arap, Arap olmayana denk değildir" gibi kuralları soktuğunu iddia ediyor.
- İslam'ın "İnni ekremum indallahi etkakum" (Allah en üstünü takvada olanı seçer) prensibine ters düşen bu görüşlerin Emevi hanedanının mirası olduğunu söylüyor.
- Emevi hanedanının "imamlık, hilafet devamlı Kureyş'te olacak" ve "Allah ilk önce Arapları seçti, sonra Kureyş'i seçti" gibi iftira hadislerini uydurduğunu iddia ediyor.
- 30:33İmam-ı Azam'ın İçihtatları Hakkında Şüpheler
- İmam-ı Azam'ın akılcılık ilkesi ile mürte olmak için aklın ermesi yeterli olduğu fetvası arasında çelişki olduğu iddia ediliyor.
- İmam-ı Azam'ın içtihatlarının ve fetvalarının uydurma olabileceği şüphesi dile getiriliyor.
- İmam-ı Azam'ın içtihatlarını günümüze intikal ettiren İmam Muhammed'in, Ebu Hanife'nin yanına 14 yaşındayken gelip 4 yılda bunları yazdığı belirtiliyor.
- 31:29İmam-ı Azam'ın İçihtatlarının Uydurma Olması
- Fıkıh kitaplarında İmam-ı Azam'a göre bir kadınla evlenmek isteyen kişinin, kadının rızası olmadan yalancı şahitler bulup hakime götürerek evliliği tescil ettirme şeklindeki fetvanın uydurma olduğu iddia ediliyor.
- Evli bir kadınla evlenmek isteyen kişinin, kadını zorla boşatıp kendisiyle evlenmesinin geçerli olduğu fetvanın da uydurma olduğu belirtiliyor.
- Ameli fıkhın çoğu fıkıh fantezisinden ibaret ve İmam-ı Azam'a sonradan isnad edilmiş uydurmalarla tanımaya kalkıldığında hiçbir yere varamayacağımız vurgulanıyor.
- 33:37İmam-ı Azam'ın Öğrencilerinin Hıyaneti
- İmam-ı Azam'ın öğrencileri, başta Ebu Yusuf olmak üzere ona hıyanet etmiş adamlar olarak nitelendiriliyor.
- İmam-ı Azam'ın tarih önünde esas dirayeti, ihtişamı, büyüklüğü, dehası ve mücadelesi ifade eden hiçbir tarafına bir cümlelik yer verilmemiş.
- Zahir rivaye dedilen sekiz tane kitapta İmam-ı Azam'ın bu tarafı ile ilgili hiçbir satır bulunmuyor.
- 35:07Türkiye'deki Mezhep Dağılımı ve Arapçılık
- Türkiye'de Hanefilik kesinlikle en fazla mensubu olan mezhep ve İslam dünyasında da yaklaşık %40 civarında Hanefi olduğu söyleniyor.
- Türkiye'de Müslümanların %51'den fazlası Hanefi olduğu belirtiliyor.
- Arapçılık kavramı sadece Araplarla ilgili değil, Emevi'nin bozduğu akımlarla ilgili olduğu vurgulanıyor.
- 37:30İmam-ı Azam'ın Mücadelesi ve Osmanlı'nın İlişkisi
- İmam-ı Azam'ın verdiği mücadelenin karşı olduğu yozlaşmalar ve sakatlıklar, İslam'ın akaid kitaplarına girdiği belirtiliyor.
- Müslüman dünya, İmam-ı Azam'a samimiyetle bağlı kalmadı, onun ilminden yararlandı ancak dinini ondan öğrenmedi.
- Osmanlı'nın büyük kısmıyla Hanefi olduğu ancak fikir ve icraat olarak bakıldığında tamamen Hanefi olmadığı vurgulanıyor.
- 39:04Hile-i Şer'iyye ve İslam'ın Hukukları
- Hile-i şer'iyye, dini mükellefiyetlerden kurtulmak için şeklen dine uydurduğun zaman mesuliyetten kurtulma prensibi olarak tanımlanıyor.
- Zekat mükellefi olmamak için eşine malını bağışlama veya zekat vermek yerine fakire para verme gibi hilelerin uygulanabileceği belirtiliyor.
- İslam'ın getirdiği hükümlerin asas gayesini tamamıyla kaldırdığı ve şekle uyduktan sonra mesuliyetin kalktığı iddia ediliyor.
- 41:38Osmanlı'da Hile-i Şer'iyye Uygulamaları
- Osmanlı'nın Meclisi Ahkami Adliye ve Şer'i Haydar Efendi'nin bile hile-i şeriyeyi açıkladığı belirtiliyor.
- Osmanlı'nın son döneminde ilk banka olan Ziraat Bankası'nda faizin hile-i şeriye ile meşru ulaştırıldığı anlatılıyor.
- Hatunların el değiştirmesi, hatun pazarlama, fasit nikahlarla kadınlar üzerinde egemenlik kurma, hulle oyunlarının hepsinin hile-i şeriyenin tezahürleri olduğu vurgulanıyor.
- 44:03İslam İlimlerinde Hile-i Şeriyeler
- İslam ilimlerinin otoritelerinden İbnu'l-Kayyım el-Cevziyye, hile-i şeriyeleri anlatan üç ciltlik bir eser yazmıştır.
- Muhammed'e de ihraç edilen bir kitap vardır ve Ahmet Hassaf da bu konuda kitap yazmıştır.
- 44:41Anket Sorusu
- Seyircilerden "İslam anlayışımızda Arap kültürü etkili midir?" sorusuna 21'e SMS göndererek evet veya hayır cevabı verme çağrısı yapılmıştır.
- Anket sonucunda gelen mesajların %93,7'si "evet" cevabını vermiş, Türkiye'de İslam anlayışında Arap kültürünün etkisinin derin olduğu belirtilmiştir.
- 45:50Programın Konusu
- Program, İslam anlayışında Arap kültürü ve Emevi kültürü etkisinin olup olmadığı konusunu İmami Azam üzerinden tartışmaktadır.
- İslam'da akılcılık ve İslam'da akılcılığın öncülerini, ayrıca İslam'da akılcılığa karşı tutucu bir tez olup olmadığı konuları ele almaktadır.
- Önceki programlarda da bu konular ele alınmış ve seyircilerden "İslam anlayışımızda Arap kültürü etkili mi?" sorusuna cevap verme çağrısı tekrar edilmiştir.
- 46:38Akılcılık ve Nakilcilik Anlayışları
- Akılcılık, her asra ve toplumun içinde bulunduğu şartlara göre içtihatta bulunmak ve sorunlara çözümler üretmektir.
- Nakilcilik ise eski içtihatların kıyamete kadar geçerli olacağını, değişiklik kabul etmeyip eskilerin içtihatlarıyla idare etmeyi savunur.
- Meclisi, nakilci anlayışla hazırlandığı için ticareti felç eden kurallar getirmiştir.
- 49:38Akılcılığın Tarihi
- Akılcı anlayış 1220 yılına kadar devam etmiştir, bu tarihe kadar içtihat kapısı açıktı.
- Mezhep imamları zamanında olmayan meseleler hakkında içtihatta bulunmak mümkündü.
- Burhali ve Zahira isimli kitapların sahibinin 1220'de ölümüyle mesele müctehidi devri sona ermiş ve artık içtihat kapısı kapanmıştır.
- 53:24İslam Dünyasının Durumu
- 57 İslam ülkesinin toplam üretimi sadece 2 trilyon dolardır, bu da İtalya'nın tek başına üretimi 10'dan fazla olduğuyla karşılaştırıldığında yetersizdir.
- İslam dünyasının üretiminin büyük kısmı emeksiz, alınteri olmadan gelen petrolden oluşmaktadır.
- İslam dünyasının ekseriyetinde Muaviye'ye rahmet okunmakta ve tarih kitaplarında Emevilerle ilgili olumlu cümleler bulunmaktadır.
- 55:59İslam Dünyasının Sorunları
- İslam dünyasında ibadetlerde bereketli bir akılcılık yoktur.
- İslam dünyası şirke batmıştır ve Kur'an'ın getirdiği inancı bırakmıştır.
- İslam dünyasında Kur'an'ın ve sahih hadislerin dışında müctehidlerin yaptığı yanlış içtihatlar tatbik edilmektedir.
- 58:01Tarikatlar ve Tasavvuf Hakkında Görüşler
- Konuşmacı, tarikatlar hakkında eleştirel bir bakış açısıyla yaklaşmakta ve tarikatların putperestlikle karıştırılmamasını vurguluyor.
- Tarikat silsilesindeki ilim ve irfan sahibi kişileri kabul etmekle birlikte, tarikat sistemi ve tezgahını eleştirmekte.
- Kendisinin tekkede yetişmiş biri olduğunu, dedesinin Nakşibendi şeyhi olduğunu ve ailesinin tasavvuf tarihinde önemli kişilerle bağlantılı olduğunu belirtiyor.
- 1:00:04Tarikatların Doğası ve Eleştirisi
- Konuşmacı, tarikatların İslam'ın getirmediğini, sonradan ortaya çıktığını ve siyaset, vakıf ve hurafe üçlüsünün kurduğu bir tezgah olduğunu savunuyor.
- Kur'an'dan feyz almak mümkün olsa da, bir tarikata mensup birinden feyz almak doğru olmadığını, Kur'an'ı öğreten kişinin alim olması gerektiğini vurguluyor.
- İmam-ı Azam'ın "Eğer Allah'ın velileri varsa bunlar ilim adamlarıdır, ilim adamları Allah'ın velileri değilse Allah'ın velisi yok demektir" sözünü aktarıyor.
- 1:01:46Mevlana ve Yunus Emre
- Mevlana'nın bir tarikata bağlı olmadığını, eserleriyle tanındığını ve tarihin sonucu olarak ortaya çıktığını belirtiyor.
- Yunus Emre'nin de bir tarikata bağlı olmadığını, şiir ustası olduğunu ve şairi kendi vadisinde değerlendirmenin gerektiğini vurguluyor.
- Konuşmacı, kendisinin tasavvuf felsefesi profesörü olduğunu, tasavvuf tarihi içinde saygı duyduğu birçok insan olduğunu ancak hiçbir tasavvuf tarikatına mensup olmadığını ifade ediyor.
- 1:05:24Aydınların Görevi ve Türkiye'nin Durumu
- Aydınların görevini yapmadığında halkın perişan olduğunu, akılcılık gibi tartışılmayan konuları tartışmaya çıkardıklarını belirtiyor.
- Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren din gerçeği ve cumhuriyet gerçeğinin çelişmediğini, laikliğin İslam'ın taleplerinden biri olduğunu anlatmanın Türkiye'nin durumunu değiştirebileceğini savunuyor.
- Atatürk'ün büyük dehasından yararlanan ancak içlerinde ona layık olan az sayıda adam olduğunu vurguluyor.
- 1:07:24Tarikatların Hayat Tarzı ve İnançları
- Konuşmacı, tarikatların hayat tarzı olarak İslam'dan uzak ve inanç olarak da tevhid inancına sahip olmadığını savunuyor.
- Ebu'l-Kasım el-Kuseyri'nin "İman Kuşeyri" adlı eserinde, İbrahim bin Ethem'in bitlenmeyi sevdiğini ve bu durumu fazilet saydığını aktarıyor.
- İslam'ın temizlik ve yıkanmayı vurguladığını, tarikatların ise kişinin kirli ve pislik içinde olması gerektiğini iddia ettiğini eleştiriyor.
- 1:10:39Tasavvuf ve Tarikat Hakkında Tartışma
- Konuşmacı, tasavvuf ve tarikatlar hakkında eleştirel bir bakış açısıyla konuşmaktadır.
- Hıristiyanlık'tan alınan tasavvufî geleneklerin İslam'a nasıl entegre edildiği eleştirilmektedir.
- Peygamberimizin hadislerinde "benim ümmetim için rahmaniyet, ruhbaniyet yoktur" ifadesiyle dünya işlerini bırakıp tamamıyla ibadete vermekten kaçınılması gerektiği vurgulanmaktadır.
- 1:13:43İlim ve Akademik Sertifikalar
- Konuşmacı, ilmin sadece akademik sertifikalarla değil, aklı ve gönlü aydınlanmış insanların da sahibi olabileceği görüşünü savunmaktadır.
- Üniversite eğitiminden bağımsız olarak ilim elde edilebileceği, ilmin zihniyet işi olduğu belirtilmektedir.
- Akademik disiplin veren üniversite olabilir ancak ilim akademik sertifikalara mahkum değildir.
- 1:15:36Aydınlanmış İnsanlar ve İlim
- Türkiye'de belediye işçisi emekli olmasına rağmen devletin üst düzey bürokratlarının onu ziyaret ettiği örnek verilmektedir.
- İlimden nasibi olmayanların irşat ehliyeti Kur'an tarafından kabul edilmediği belirtilmektedir.
- Hint gurularının peygamber gibi karşılandığı ve onlara servetlerinin ayaklarının önüne atıldığı durumlar eleştirilmektedir.
- 1:17:47İslam'da Şirk ve Ruhban Sınıfı
- İslam dünyasının şirk eylemlerine sapladığı, Mekke müşriklerinin Kur'an vahiy karşısında yaptıklarının aynısını İstanbul'da yaptıkları iddia edilmektedir.
- İslam'da Allah ile insan arasında aracı ve şefaatçi kabul eden zihniyetin şirk olduğu vurgulanmaktadır.
- İslam'da ilimden ve ilim adamından yararlanma kavramının varlığı, Kur'an'ın bunu teşvik ettiği belirtilmektedir.
- 1:21:46Zikir ve Akılcılık
- Sadece rasyonalite ile Allah'ı bulmanın mümkün olup olmadığı sorgulanmaktadır.
- Zikrin kaynağı ve hali Kur'an'dan geldiği, tasavvuf tarihindeki Kuşadalı İbrahim Halveti'nin Kur'an dışında zikir arayışlarını kaldırdığı belirtilmektedir.
- Kur'an'ın anladığı manada zikrin akılcı bir yöntem olduğu ve temel ibadet olan okumayı devam ettirmek olduğu vurgulanmaktadır.
- 1:23:18İslam Anlayışında Modernite ve Zulme Karşıtlık
- Yaşar Nuri Öztürk kendisinin modernite kavramını kullanmadığını, Kur'an mümin olmaya çalıştığını ve Kur'an'ın akla gönderdiğini belirtiyor.
- Kur'an'ın tek düşmanı zulüm ve zalim olduğu, zulme karşı olmadan mümin olunamayacağı vurgulanıyor.
- İmam-ı Azam'ı akılcılığın İslam tarihinde ilk mürevvitlerinden biri olarak, Mustafa Kemal'i ise akılcılığın emperyalizme karşı şahlanışının ifadesi olarak tanımlıyor.
- 1:26:13Tasavvuf ve Tarikatlar Hakkında Görüşler
- Yaşar Nuri Öztürk, tasavvufun tarikatların altyapısı olduğunu ve ilk mutasavvıfların Davud-i Tayi, İbrahim bin Ethem, Rabiatül Adeviye gibi kişiler olduğunu belirtiyor.
- Tarikatların müritlerin adabı kitaplarında ihlas, teslim ve muhabbet gibi kriterlerin anlatıldığı, bunların putperestlik ve şirk olduğu iddia ediliyor.
- Tarikatlar konusunda zaman harcamak istemediğini, akılcılık, zulme karşıtlık ve Türk halkının aydınlanması konularında konuşmak istediğini ifade ediyor.
- 1:34:24Anket Sonuçları
- Programda yapılan "İslam anlayışımız Arap kültürü etkili mi?" anket sorusuna verilen cevaplarda %93,78 oranında "Evet etkili" cevabı verilmiş.
- Anket sonuçlarına göre Türk halkının %93,78'i İslam anlayışında Arap kültürünün etkili olduğunu düşünüyor.
- 1:34:53Akılcılık Programının Sonucu
- İki program süresince İslam'da akılcılık konusu detaylı şekilde ele alındı.
- Programın Türkiye açısından önemli olduğu ve tartışılmayan bir konuyu gündeme taşıdığı belirtiliyor.
- Katılmak isteyenler ve karşı görüşü aktarmak isteyenler için programın devam edeceği söyleniyor.
- 1:35:22Bayram Kutlamaları
- Ramazan Bayramı kutlanıyor ve herkese mübarek olsun dilekleri iletiliyor.
- Konuşmacı bu sene deliksiz bir oruç tuttuğunu belirtiyor.
- Programın sonunda "oruç baba" zihniyetini tartışmak için zamanı olmadığını ifade ediyor.
- 1:36:02Programın Devamı
- Akılcılık konusu tartışmaya devam edileceği tekrar vurgulanıyor.
- Kitabın içine girileceği ancak akılcılık tartışmalarının devam edeceği belirtiliyor.
- Programın ardından Özge Özsan'ın günün detaylarını aktaracağı söyleniyor.