Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir program sunucusu ve hukuk uzmanı tarafından sunulan, iş güvenliği ve sözleşme türleri hakkında kapsamlı bilgilendirme içeren bir eğitim programıdır.
- Program iki ana bölümden oluşmaktadır: İlk bölümde güvenlik kültürünün önemi, iş kazaları ve mesleki yeterlilik belgesi ele alınırken, ikinci bölümde iş sözleşmelerinin türleri, özellikleri ve haklı nedenle fesih halleri detaylı olarak açıklanmaktadır. Video boyunca İş Kanunu'nun ilgili maddeleri, Yargıtay kararları ve uygulama örnekleri üzerinden konular yorumlanmaktadır.
- Programda belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmeleri, tam ve kısmi süreli iş sözleşmeleri, deneme süreli iş sözleşmeleri, belirli süreli iş sözleşmelerinin fesih halleri ve ihbar hakları gibi konular ele alınmaktadır. Ayrıca, işverenlerin fesih hakkını kullanırken dikkat etmeleri gereken hususlar, yazılı dökümantasyonun önemi ve fesih hakkını kullanma süreleri hakkında yasal bilgiler sunulmaktadır.
- 02:28Program İçeriği
- Programın birinci bölümünde iş kazalarını önlemede güvenlik kültüründen, ikinci bölümünde ise sözleşme türlerinden bahsedilecektir.
- Günümüzde sıkça kullanılan ancak anlamları pek bilinmeyen "kültür", "güvenlik" ve "iş güvenliği kültür" kavramları açıklanacaktır.
- 03:16Kavramların Tanımı
- Kültür sözcüğü Latinceden gelmiş olup, Türk Dil Kurumu Sözlüğü'ne göre tarihsel toplumsal gelişme süreci içinde oluşturulan maddi ve manevi değerler bütünüdür.
- Güvenlik kavramı, toplum yaşamında yasal düzenin aksamadan yürütülmesi ve kişilerin korkusuzca yaşayabilmesi durumunu ifade eder.
- Örgüt kültürü, çalışan personelin davranışlarını ve çalışılan yerin genel görüntüsünü şekillendiren, kuşaktan kuşağa aktarılan ve değişebilir nitelikteki değerler toplamıdır.
- 05:19İş Kazası Tanımı ve Önemi
- Dünya Sağlık Örgütü iş kazasını önceden planlanmamış, yaralanmalara, makine zararına veya üretim durmasına yol açan olay olarak tanımlamaktadır.
- Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) iş kazalarını beklenmedik olay olarak tarif etmekte ve her iki tanımda da iş kazasının beklenmeyen ve zarar veren bir olay olduğu belirtilmektedir.
- İş kazalarının en önemli sonucu iş kazasına uğrayan kişinin yaşamını yitirmesi veya sürekli iş göremez duruma gelmesidir.
- 07:02İş Kazalarının Etkileri ve İstatistikleri
- İş kazaları ve işçinin sağlığı ve güvenliği, işletmenin üretim sürecini doğrudan veya dolaylı olarak etkileyen gibi sonuçları bakımından toplumu da etkilemektedir.
- Türkiye'de günde ortalama 174 iş kazası meydana gelmekte, bu kazalarda 4 çalışan hayatını kaybederken 6 çalışan sürekli iş veremez raporu almaktadır.
- İş kazalarının %98'i basit hatalardan kaynaklanmakta ve iş kazaları ve meslek hastalıklarının maliyeti Türkiye'de 34 milyar Türk Lirası olarak belirlenmiştir.
- 08:26İş Kazalarını Önleme Yöntemleri
- İş kazalarının önlenebilmesi için tüm toplumun güvenlik kültürünü benimsemesi gerekmektedir.
- İş güvenliği kültürü dersi ilkokul ve ortaokul çağlarında müfredatta yer almalıdır.
- İş güvenliği eğitimleri, mesleki yeterlilik belgesi olmayan binlerce çalışan için Mesleki Yeterlilik Kurumu'nun daha aktif rol alması gerekmektedir.
- 13:36İş Güvenliği Uzmanlarının Güvenliği
- İş güvenliği uzmanlarının maaşının işverenden değil, devlet aracılığıyla oluşturulacak bir fondan alınması önerilmiştir.
- Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde yasalaşan ve kısa süre içinde resmi gazeteye yayınlanacak olan yeni düzenlemelere göre iş güvenliği uzmanları, işyerindeki eksiklikleri bildirme yetkisine sahip olacaklardır.
- İşveren, bildirilen eksiklikleri düzeltemediğinde ve hayati tehlike devam ettiği sürece, iş güvenliği uzmanı bakanlığa bildirme yetkisine sahip olacaktır.
- İşveren, iş güvenliği uzmanının bildirimlerinden dolayı onu işten çıkarmaya çalıştığında, bir yıllık sözleşme ücreti tutarından az olmamak üzere tazminat ödemek zorunda kalacaktır.
- 22:01İş Sözleşmesinin Tanımı ve Özellikleri
- İş sözleşmesi, işçinin bağımlı olarak iş görmeyi, işverenin ise ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan bir sözleşmedir.
- İş sözleşmesinde üç önemli unsur vardır: iş, ücret ve bağımlılık unsurları.
- İş sözleşmesi belirli süreli ve belirsiz süreli olmak üzere ikiye ayrılır.
- 25:32İş Sözleşmelerinin Türleri
- Tam süreli iş sözleşmesi, işçiye normal haftalık çalışma süresinin tamamında çalışacağı belirtilen sözleşmedir.
- Kısmi süreli iş sözleşmesi, normal çalışma süresinin önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumundadır ve en fazla haftada 30 saat olabilir.
- Çağrı üzerine çalışma sözleşmesi, işçinin ihtiyaç duyulduğunda çalışacağını belirten kısmi süreli bir sözleşmedir ve yazılı yapılmalıdır.
- 28:41Özel İş Sözleşmeleri
- Deneme süreli iş sözleşmeleri, sözleşme süresi en çok iki ay olup, deneme süresi içinde taraflar sözleşmeyi bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilirler.
- Takım sözleşmesi, bir takım işçinin temsilcisi işverenle yaptığı sözleşmedir ve yazılı olması zorunludur.
- Süreksiz işler, nitelik bakımından en çok 30 iş günü süren işlerdir, örneğin sınıfın boya badanası veya ufak tefek tamir işleri.
- 31:00Belirli Süreli İş Sözleşmeleri
- Belirli süreli iş sözleşmesi, belirli süreli işlerde veya belirli bir işin tamamlanması gibi objektif koşullara bağlı olarak yazılı şekilde yapılan sözleşmedir.
- Belirli süreli iş sözleşmesi esaslı bir neden olmadıkça birden fazla üst üste yapılamaz, aksi halde belirsiz süreli olarak kabul edilir.
- Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiye ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatler, çalıştığı süreye orantılı olarak verilir.
- 33:29Belirli Süreli İş Sözleşmelerinin Uygulanması
- Belirli süreli iş sözleşmesi, belirli süreli işlerde veya belirli bir işin tamamlanması gibi objektif koşullara bağlı olarak yapılan bir sözleşmedir.
- Sözleşmede belirtilen sürenin dolmasına karşın işçi çalışmaya devam eder ve işveren ses çıkarmazsa, sözleşme aynı süre fakat en çok bir yıl için yenilenmiş sayılır.
- 36:31Belirli Süreli İş Sözleşmeleri
- Belirli süreli iş sözleşmeleri için 4857 sayılı İş Kanunu'nun 17. maddesi uygulanmaya devam edecektir.
- Belirli süreli sözleşmelerde, sözleşmenin sona ermesi belli bir süre önceden belirlenmesine bağlı tutulur, bildirim olmazsa sözleşme yenilenmiş sayılır.
- Belirli süreli iş sözleşmesi süresinden önce haklı bir neden olmaksızın kesilirse, işçi kesilme tarihi ile sözleşmenin son tarihi arasındaki ücret ve eklenip borçları talep edebilir.
- 38:32Belirli Süreli Sözleşmelerde Tazminatlar
- Belirli süreli iş sözleşmesinin süre veya işin bitiminde sona ermesi halinde işçi yasal ihbar tazminatı hakkı kazanmaz.
- Belirli süreli iş sözleşmesi kendiliğinden sona ermesi halinde işçi yasal kıdem tazminatı hakkı kazanmaz.
- Belirli süreli sözleşmelerin kendiliğinden sona ermesi ile birlikte işçi çıkışının olması, toplu işçi çıkarması sayılamaz ve toplu iş çıkarma yasası hükümleri uygulanmaz.
- 41:53Zincirleme İş Sözleşmeleri
- Yasal sorumluluk nedeniyle yapılan belirli süreli iş sözleşmelerinin birden fazla yapılması durumunda zincirleme iş sözleşmesi söz konusu değildir.
- Süresi belirli olan sözleşme sürenin bitiminde kendiliğinden sona erer ve işçi ihbar ve kıdem tazminatına hak kazanmaz.
- Bu konuda yargıta yerleşik kararlar vardır.
- 45:37Haklı Nedenden Fesih
- Haklı nedenden fesih için gerekli koşul, işçi ile işveren arasında sürekli (belirsiz süreli) iş sözleşmesinin bulunmasıdır.
- İşçinin hastalanması veya sakatlanması, gebe kalması veya doğum yaptığı durumlarda, devamsızlığının daha uzun bir süre devam etmesi gerekir.
- Devamsızlık süresi işçinin işyerindeki çalışma süresine (kıdemine) göre hesaplanır ve bildirim süresi altı haftadan ibarettir.
- 47:20Fesih Hakkının Doğuş Koşulları
- İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışı, içkiye düşkünlüğü nedeniyle hastalanması veya sakatlanması sonucunda belirtilen süreler kadar devamsızlığı haklı nedenle fesih hakkının doğmasına sebep olur.
- İşçinin kastı, olayların bilerek ve isteyerek gerçekleşmesi anlamına gelir, derli toplu olmayan yaşayış örneğin gece hayatına aşırı düşkün olmasıdır.
- İşçinin hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi hallerde işverenin iş sözleşmesini bildirimsiz fesih hakkı, belirtilen hallerin işçinin işyerindeki çalışma süresine göre bildirim sürelerinin altı hafta aşmasından sonra başlar.
- 51:34İşverenin Haklı Nedenle Fesih Hakkı
- İşçinin tedavi edilemeyecek bir hastalık tutulması durumunda, sağlık kurulu tarafından hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olduğunun ve işyerinde çalışmasında sakınca bulunmadığının saptanması gerekir.
- İşçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan davranışları, iş kanununun 25/2 maddesinin 2. bendine göre haklı nedenle derhal fesih sebebidir.
- İşçinin işvereni yanıltması, sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıfların kendisinde bulunmadığı halde bunların bulunduğunu iddia etmesi haklı nedenle fesih sebebidir.
- 54:22İşçinin Şeref ve Namusuna Dokunacak Davranışları
- İşçinin işveren veya bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler söylemesi veya davranışlarda bulunması haklı nedenle fesih sebebidir.
- İşçinin şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadları da haklı fesih sebebidir, ancak ihbar ve isnadın hem şeref ve haysiyet kırıcı hem de asılsız olması gerekir.
- İşçinin işyerine sabrettiği bir söz ve davranışın işveren veya ailesi üyelerine değil kendi kendisine yönelik olması halinde işverenin haklı nedenle fesih hakkı oluşmaz.
- 56:20Cinsel Taciz ve Diğer Fesih Sebepleri
- İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması veya işverene yönelik cinsel tacizde bulunması haklı nedenle fesih sebebidir.
- Cinsel taciz eyleminin işyerinde gerçekleşmesi şart değildir, işyeri dışında yapılmış olsa bile işyerinin düzenini bozmaktadır.
- İşçinin iş sözleşmesini kendisine, vekiline veya başka bir işçisine sataşması, cinsel tacizde bulunması veya işyerinde alkollü içki içmesi, uyuşturucu madde kullanması veya sarhoş olarak gelmesi haklı nedenle fesih sebebidir.
- 59:42İş Devamsızlığı ve İş Güvenliği
- İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki iş günü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü veya bir ayda üç iş günü işine devam etmemesi haklı fesih nedenidir.
- İşçinin kendi isteği veya sapsaması yüzünden iş güvenliğini tehlikeye düşürmesi veya işyerinin malı olan veya el altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretini ödemeyecek hasarı ve kaybı uğratması haklı fesih sebebidir.
- İşçinin kusurlu davranması, yani iş güvenliğinin tehlikeye düşürülmesi, işçinin kastı veya ihmali sonucunda ortaya çıkmış olması zorunludur.
- 1:03:32Zorlayıcı Sebepler ve Tutukluluk
- İşyerinde işçinin çalışmasını engelleyen zorlayıcı sebepler bir haftalık süreden sonra işverene haklı nedenle fesih hakkı verir.
- İşçinin gözaltına alınması ve tutuklanması halinde, devamsızlığın 17/1 maddedeki bildirim süresini aşması da haklı fesih nedenidir.
- İşçinin tutukluluk süresi bildirim sürelerini aşması durumunda, bu süreler içinde askıya alınan iş akdinin askı durumu devam eder.
- 1:05:40İş Fesihlerinde Dökümantasyon ve Süreler
- İş fesihlerinde yazılı dökümantasyonun yapılması, kayıt tutulması ve tutanakların hazırlanması, ileride mahkeme kararlarında işvereni kuvvetlendiren sebeplerdir.
- İş feshi kararının tebliğ edilmesi ve mümkünse şahitlerle sabitlemesi gerekmektedir.
- İşveren, iş sözleşmesini fesih etme hakkını, olayı öğrendiği günden itibaren altı iş günü içinde ve olayın gerçekleştiği günden bir yıl geçmeden açıklamak zorundadır.