Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Kayıt Dışı Tarih" adlı programda sunucu ve çeşitli tarih uzmanları (Feridun Hoca, Mustafa Armağan, Dr. Seyfi Şahin) arasında geçen bu tarih anlatımı programı, İkinci Abdülhamid Han'ın tarihsel önemini ve 31 Mart vakasının Türkiye'nin gelişimine etkisini ele almaktadır.
- Video, Sultan Abdülhamid'in dış politikası, Almanya ile kurduğu ilişkiler, 1908 Meşrutiyet ilanı süreci ve 1909'da tahttan indirilmesi olaylarını kronolojik olarak anlatmaktadır. Program, 31 Mart ayaklanmasının bir komplo olduğunu iddia ederek, Sultan Abdülhamid'in tahttan indirilmesi için kullanılan gerekçelerin iftira olduğunu, İttihatçıların sultanı devirmek için kullandıkları yöntemleri ve idare-i şer'iye devretme sürecini detaylı şekilde inceliyor.
- Programda ayrıca Sultan Abdülhamid'in bilgi sahibi ve hesaplı bir yöneticilik yapması, İttihatçıların stratejik hataları, masonlukla İttihatçılar arasındaki bağlantılar ve 1876 Anayasası'ndaki hukuki yetersizlikler gibi konular da ele alınmaktadır. Video boyunca tarihçilerin görüşleri, resimler ve tarihsel detaylar paylaşılırken, izleyici soruları da yanıtlanmaktadır.
- 00:18Sultan Abdülhamid Han'ın Önemi
- 31 Mart senesi yaklaşıyor ve İkinci Abdülhamid Han'ın tarihi senaryo içerisinde konuşulmayan hiçbir evresi bulunmuyor.
- Yakın tarihimize girip Sultan Abdülhamid'e dokunmadan yürüyebilmek pek mümkün değil, bir Abdülhamit hayaleti Türkiye'nin üzerinde dolaşmaya devam ediyor.
- Cumhurbaşkanımız Çanakkale Köprüsü'nü açarken, Sultan Abdülhamid'in köprü projelerini hazırladığını ve onların başlattığı projeleri şimdi tamamladıklarını belirtmiş.
- 01:58Abdülhamid Han Döneminin Etkileri
- Bugün hemen hemen bütün temel meseleler Sultan Abdülaziz ve Sultan Abdülhamid döneminde tespit edilmiş, düzeltilmesi için adımlar atılmış.
- 1909'dan sonra, 31 Mart'tan sonra Osmanlı Devleti iktidar değişikliği ve can harbi yaşamış, tüm atılan adımların %90'ı akamete uğramış.
- Sultan Abdülhamit devrinde yapılan yatırımlar, düşünülen projeler ve geliştirilen fikirler, 1910'larda, 20'lerde, 30'lar, 40'lar ve 50'lerde yapılamayanlar ertelenip bugüne kadar bırakılmış.
- 03:06Kalkınma Fırsatları
- Sultan Abdülhamit devrinde bir köprü projesi yapılmış, o dönemdeki hızla bir kalkınma ve projelendirme safhası ilerlemiş olsaydı belki Boğaz Köprüsü 1953 veya 1943'te olabilirdi.
- Nuri Demirağ, 1930'ların sonunda Boğaz Köprüsü'nü yapmak istediğini ve devletin sadece izin vermesini isteyen bir talepte bulunmuş, ancak bu izin verilmemiş.
- Türkiye'de hizmetlere düşman anlayış, hizmet yapanın kolundan tutup geri çekme, çelme takma, tuzak kurma ve hizmetlerin köküne kibrit suyu dökme anlayışı günümüzde de devam ediyor.
- 05:20Türkiye'nin Kalkınma Hakkı
- Türkiye'de yükseltilmek istemeyen bir burjuvazi var, iş yapacak ve Türkiye'nin kalkınmasına yardımcı olacak kitleler var.
- Selahattin Adil Paşa, Cumhuriyet döneminde askeriyeden istifa edip sanayi alanına girmiş, kablo fabrikası kurmak için mücadele etmiş.
- Türkiye'de dışa bağımlı yapı tercih edilmiş, Karabük Demir Çelik'i İngilizler, İskenderun Demir Çelik'i Ruslar yapmış.
- 08:29Patatesin Türkiye'ye Girişi
- Patates, zamanında getirilen gıdalardan biri olup, Türkiye'de 1778 yılında büyük bir kıtlık yaşanmış.
- Kış çok sert geçince bütün rekolteler düşmüş ve açlık tehlikesi yaşanmış.
- Sultan Abdülhamid Han, her iklim şartlarında Türkiye'de yetişebilecek bir gıda olarak patatesi akla getirmiş ve patates tarımını yaygınlaştırmış.
- 09:53Sultan Abdülhamid'in Stratejik Yaklaşımı
- Sultan Abdülhamit, devletin ayağına çelme takanlara karşı bir oyun yaparak gemisini kayalıkların arasından geçirip devleti yönetmeyi başarıyor.
- Sultan Abdülhamit, Amerika'nın İzmir'i bombalamaya gelen gemisini Yıldız Sarayı'na davet ederek, harp olmadan o işin içinden sıyrıldı.
- Sultan Abdülhamit, Almanya ile denge politikası oynayarak İngiltere-Fransa ittifakına karşı bir dengeli yaklaşım benimsemişti.
- 11:48Almanya ile İlişkiler
- Sultan Abdülhamit, Almanya'ya demiryolu imtiyazı verirken karşılığında Ermeni meselesinde Almanya'nın Osmanlı tarafında olduğunu göstermesini istemişti.
- Alman İmparatoru II. Wilhelm ziyaretinde ittifak teklif ettiğinde, Sultan Abdülhamit "her türlü iyi ilişkiye varım ama ittifaka yokum" diyerek reddetti.
- Bu rafine yaklaşım, Türkiye'nin günümüzde de benimsediği stratejiyle benzerlik gösteriyor.
- 17:11Modern Savaşların Sebepleri
- 1909-1910 yıllarında Almanya'nın büyümesiyle birlikte Avrupa'da bir savaşın çıkacağı belli olmuştu.
- Almanya, sanayisini geliştirmek için sömürge bölgelerine ve maden kaynaklarına ihtiyacı vardı.
- Modern savaşlar, kısa veya uzun vadeli çıkarlar üzerinden rasyonel sebepleri olan savaşlardır.
- 20:29Sultan Abdülhamid'in Tahttan İndirilmesi
- Almanya, Osmanlı'yı yanına çekmeye çalışırken Sultan Abdülhamid'in ittifak reddi onu Almanya açısından kötü adam pozisyonuna düşürdü.
- İngiltere ve Fransa açısından da Sultan Abdülhamid ekarte edilmesi gereken bir lider durumundaydı.
- 1908'de meşrutiyet hareketi hızlandı ve Sultan Abdülhamid'in devrilmesi esas maksat haline geldi.
- 23:01Meşrutiyet İlanı ve Sultan Abdülhamid'in Stratejisi
- Avcı taburları gönüllülerden oluşan birlikler olarak İstanbul'a doğru yola çıktılar.
- Sultan Abdülhamid, meşrutiyet taleplerini karşılayarak ilan etti ve bu haber İstanbul'a gelen askerlerin elindeki gazetelerde yayınlandı.
- Sultan Abdülhamid, meşrutiyet ilanıyla bazı hatalara engel olmayı ve sürecin akıcı bir şekilde ilerlemesini hedefledi.
- 25:16İngiliz Elçisi ile İlişkiler
- Rıza Tevfik, İngiliz elçisiyle konuşurken "Sultan Abdülhamid'i tahttan indirmek için yardım ettik" dediği ifade edildi.
- 1908'de meşrutiyet ilanının ardından İngiliz büyükelçisi Londra'dan dönerken Sirkeci istasyonunda, Jön Türkler büyükelçinin arabasını kendileri çekerek İngilizlerle olan ilişkilerini vurguladılar.
- 1908'de dış güçlerin amacı gerçekleşmedi çünkü Osmanlı sistemi devam etti ve Abdülhamit tahttan indirilemedi.
- 28:30Sultan Abdülhamid'in Bilgi Sistemi
- Sultan Abdülhamid'in tahttan indirilmesi için bir gerekçe arandı ancak bulunamadı.
- Sultan Abdülhamid, kafasında herkesin fişlenmiş olduğu bir "kara kutu" gibiydi ve herkesin iç yüzünü biliyordu.
- Sultan, İttihatçıların kendilerini milletvekili yapmak için sundukları listedeki kişilerin geçmişini biliyordu ve bunları göstererek onları etkisi altına alabiliyordu.
- 31:52Meşrutiyet Dönemindeki Hatalar
- Meşrutiyet döneminde yapılan hatalar arasında genç insanların devlet yönetmeyi bilmediği ve bazı acemilikler olduğu vardı.
- Sultan Abdülhamid'in Selanik'e gönderilmesi bir hata olarak görüldü, özellikle Yahudilerin çoğunlukta olduğu bir yere.
- 1912 yılında Yunanlılar Selanik'e girmek üzereyken Sultan'ın da ellerine düşmesi tehlikeli bir durum yarattı.
- 33:3431 Mart Olayının Önemi
- İngiliz, Alman, Fransız, Ermeniler ve Siyonistler için bir engel olan durumun bertaraf edilmesi gerekiyordu.
- 31 Mart (Rumi takvimle 13 Nisan 1909) tarihinde "İrtica" söylemi resmi olarak ortaya çıktı.
- Bu olay bugün bile konuşulmaya devam ediyor ve 1909'dan 2022'ye kadar yaklaşık 113 sene boyunca etkisi sürdürülmüştür.
- 35:3031 Mart Olayının Günümüze Etkileri
- Günümüzde Bursa'da bir öğretmenin velilerin isteği doğrultusunda kız ve erkek öğrencilerin yan yana oturmasını yasaklamasıyla ilgili bir olay yaşanmıştır.
- Japonya'da kadınlar ve erkeklerin ayrı ayrı bindiği otobüsler bulunmakta ve bazı ülkelerde erkeklerin giremeyeceği yerler vardır.
- 31 Mart'taki irtica söylemi bugün hala devam etmekte ve söndürülemeyen bir kin üzerinden sürdürülmektedir.
- 38:4331 Mart Olayının Detayları
- 31 Mart'ta İstanbul'da bir ayaklanma benzeri olay gerçekleşmiştir.
- Hocalar ve medrese talebeleri "Şeriat isteriz" diyerek Ayasofya ile Topkapı Sarayı arasındaki meclis binasına doğru yola çıkmışlardır.
- 1909 yılında "Şeriat isteriz" demek, kanunların uygulanmasını istemek anlamına geliyordu, çünkü şeriat hala geçerliydi.
- 46:14Olayın Sonuçları
- Olayın bir gün sonra, Hüseyin Cahit zannettiği Emir Aslan'ı vurularak ve birkaç matbaayı tahrip ederek sona erdi.
- İttihatçılar şehri terk etti ve bir gün sonra hareket ordusu Selanik'ten İstanbul'a geldi.
- Bitmiş olan isyana karşı hücum edildi ve Taksim kışlasındaki askerlere ateş açıldı.
- 48:1531 Mart Ayaklanması ve Sonuçları
- 31 Mart ayaklanmasının ardından isyancılar Taksim'de gerçekleşen çatışmalarda askeri birlikleri ele geçirdiler.
- Gezi Parkı'nın arka tarafında, eski Ermeni mezarlığında büyük bir katliam gerçekleşti ve bu olayda öldürülen kişi sayısı tam olarak tespit edilemedi.
- 31 Mart ayaklanması, Sultan Abdülhamid'i tahttan indirmek için tezgahlanmış bir komplo olarak nitelendirildi.
- 50:33Türkiye'nin Arabuluculuk Rolü
- Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında telefon görüşmesi gerçekleşti.
- Türkiye, Ukrayna ve Rusya arasındaki müzakerelerin İstanbul'da gerçekleşeceği konusunda mutabık kaldı.
- Türkiye'nin üstlendiği arabuluculuk rolü, bölgedeki savaşın büyümesini engelleyecek ve belki de sulh olacak bir süreçte önemli bir etki yaratacak.
- 53:3331 Mart Ayaklanmasının Gerçekleri
- Sultan Abdülhamid'in tahttan indirilmesi için gerekçe olarak 31 Mart ayaklanması sunuldu.
- Ayaklananlar "şeriat isteriz" diyerek aslında "kanun isteriz" demek istemişlerdi, meşrutiyetin kanunlarının uygulanmasını talep etmişlerdi.
- 31 Mart ayaklanması, Sultan Abdülhamid'in meşrutiyeti kaldırıp mutlak hükümdar olmak için düzenlediği bir ayaklanma olarak ortaya atıldı.
- 55:26Sultan Abdülhamid'in Tahttan İndirilmesi
- Sultan Abdülhamid'in tahttan indirilmesine giden beş kişilik heyetin resmi gösterildi.
- 13 Nisan'da başlayan ayaklanma 14-15 gün sürdü ve bu süre zarfında hareket ordusu İstanbul'a girdi.
- Yeşilköy'de yapılan Meclisi Milli toplantısında Abdülhamid'in tahttan indirilmesi kararlaştırıldı ve beş kişilik heyet gönderildi.
- 56:37Tahttan İndirme Heyetinin Üyeleri
- Sultan Abdülhamid, ellerinde tabanca olan heyet karşısında tek başına duruyordu.
- Heyette yer alan Emanuel Karasu, Yahudi milletvekili ve Mason üstadı olarak tanımlanıyor.
- Karasu, Sultan Abdülhamid'i "memleketi parçalıyorsun, kardeş kavgasına düşürüyorsun" diye eleştiren grup tarafından seçilmiş, ancak aslında İtalyan vatandaşı ve çifte vatandaş olduğu ortaya çıktı.
- 1:00:07Sultan Abdülhamid ve Masonlar
- Sultan Abdülhamid döneminde masonlar takip ediliyor, toplantılarında ne konuşulduğunu öğreniliyor ve mason locasına giren kişiler matül defterlerini çalıyor.
- Masonlar İstanbul'da rahat çalışamadıkları için Makedonya'ya gidip orada örgütleniyorlar, ancak hafiyeler tarafından yakalanıyorlar.
- Masonlar, İttihatcılar ve Jön Türkler bir araya gelerek entegre bir şekilde çalışmaya başlıyorlar.
- 1:02:15Jön Türklerin Masonlukla İlişkisi
- 1908 yılında meşrutiyetten sonra Adalet Bakanı Manyas Hizade Refik Bey, Tan gazetesinde masonlarla birlikte çalıştıklarını ve meşrutiyetin gelmesi için birlikte hareket ettiklerini açıkladı.
- 2018 yılında açılan mason büyük locasında "Bu meşrutiyet ihtilalini biz yaptık" şeklinde bir haber yayınlandı.
- Emel Karasu, sadece Yahudi değil aynı zamanda mason ve çifte vatandaş olan biri olarak, padişahın tahttan indirilmesi için görevlendirildiğini belirtiyor.
- 1:04:05Esat Toptani ve İskodra Olayı
- Esat Toptani, Arnavut kökenli bir milliyetçi olarak Hadsizlik fetvasını tebliğ edenlerden biri olarak gönderildi.
- Balkan Savaşı'nda direnen İskodra kale komutanı Hasan Rıza Paşa'yı öldürttü ve kalenin kapılarını açarak Karadağ'a teslim etti.
- Sultan Abdülhamid'in karşısına çıkarılan kişilerin hiçbiri yerli ve milli değil, hainler olduğu vurgulanıyor.
- 1:06:44Fetva ve Sultan Abdülhamid'in Suçlamaları
- Şeyhülislam'ın fetvası, silah zoruyla alınmış ve gerekçeleri "kardeşi kardeşe düşürmek, dini kitapları menü irak yani yasaklamak ve yakmak, hazineyi beytülmali israf etmek" olarak belirtiliyor.
- Kardeşi kardeşe düşürmek, 31 Mart ayaklanmasını kastediyor; dini kitapların yakılması ise hatalı basılan Kur'an-ı Kerim'leri yakma kararını ifade ediyor.
- Sultan Abdülhamid'in 200 milyon sterlin borç aldığı ve bunları ödüyor olduğu, bu durumun Avrupa çevrelerini rahatsız ettiği belirtiliyor.
- 1:12:25Fetvanın Alınışı
- Osman Nuri Efendi, fetvanın gerekçelerini doğru olmadığını, iftira olduğunu söyleyerek imzalamayı reddediyor.
- Talat Paşa, Osman Nuri Efendi'yi ziyaret ederek tehdit ediyor ve onun ailesinin başına gelebileceklerden garanti edemeyeceğini belirtiyor.
- Sonunda Elmalı Hamdi yazır, fetvanın müsveddesini yazıp Şeyhülislamlığa sunuyor ve onaylıyor, böylece fetva hainlerin eline geçiyor.
- 1:14:44Sultan Abdülhamid'in Yalnızlığı
- Sultan Abdülhamid'in yaveri Arif Hikmet Paşa, 15 Temmuz'da kılıçla karşısına çıktığı pozisyonda yer almış.
- Tabloda Sultan Abdülhamid'in yeğeni Arif Hikmet Paşa ve sağda Galip Paşa bulunuyor.
- Galip Paşa, Yahudi dönmesi (avdeti) olarak bilinen bir Sabetaist'tir.
- 1:17:12Tarihın Dönüm Noktası
- 27 Nisan 1909, Türkiye'nin tarihinde dönüm noktası olarak vurgulanıyor.
- Tabloda Sultan Abdülhamid'in yalnızlığı belirgin, yanında kimse yok, muhafızlar ve harem paravanın arkasında.
- 27 Nisan 1909 ile 30 Ekim 1918 arasında geçen 9,5 yılın analiz edilmesi gerektiği belirtiliyor.
- 1:18:14Sultan Abdülhamid'in Son Sözleri
- Sultan Abdülhamid, heyete "Osmanlı Devleti'ni yönetmek kolay bir mesele değil" diyerek 33 yıl boyunca mücadele verdiğini belirtiyor.
- "Benden sonra on sene idare etsinler, yüz sene idare etmiş sayacağım" diyen Abdülhamid'in sözleri 9,5 yıl sonra gerçekleşiyor.
- 9,5 yıl sonra İstanbul işgal altına giriyor, padişah, parlamento ve bakanlar kurulu esir oluyor.
- 1:19:46İttihatçıların Durumu
- 31 Mart ayaklanması sonrası İttihatçılar (Jön Türkler) İstanbul'dan kaçıyor veya saklanıyor.
- Hareket ordusu Mahmut Şevket Paşa komutasında İstanbul'a geliyor.
- Bu ordu içinde Mustafa Kemal, Kazım Karabekir, Halis Turgut ve Şevket Turgut Paşa bulunuyor.
- 1:20:39Sultan Abdülhamid'in Tahttan İndirilmesi
- Selanik'teki üçüncü ordu birliklerinden bazıları İstanbul'a doğru hareket etti ve bu geliş sırasında İttihatçılar ortaya çıktı.
- Yüz kadar milletvekili toplanarak Yeşilköy civarında "Meclis-i Milli" adı verilen uyduruk bir meclis kuruldu.
- Bu uyduruk Meclis-i Milli, Sultan Abdülhamid'in tahttan indirilmesine karar verdi, ancak bu karar almakta yetkisi yoktu.
- 1:21:49Anayasal Hukukun İhlali
- 1876 Anayasası 1908'de yürürlüğe girdi ve bu anayasada meclisin padişahı tahttan indirebileceğine dair bir madde yoktu.
- Meclis-i Milli, padişahı tahttan indirebileceğine dair bir yetkisi olmadığı halde, şeyh'a silah zoruyla fetvayı imzalatarak bu işi yaptı.
- Bu olay gayri kanuni bir iştir ve Osmanlı sisteminde bir padişahın nasıl tahttan indirileceği belirtilmiş olmasına rağmen hukukla alakası yoktu.
- 1:24:30Hukukun Dışına Çıkış
- İttihatçılar olağanüstü bir dönem yaratarak sanki "milletin adamları" gibi davranarak yetkilerini aştılar.
- 27 Mayıs ihtilali sonrası Menderes ve diğerlerinin anayasayı ihlal etmekle suçlanıp idam edilmesi, hukukun dışına çıkışı göstermektedir.
- Menderes'in savunmasında, yargılanan anayasanın artık geçerli olmadığını ve darbecilerin anayasayı lağvedip yenisini getirdiğini belirtmiştir.
- 1:30:39İttihat ve Terakki'nin Kuruluşu
- İttihat ve Terakki, 1889'da Tıp Fakültesi'nde İbrahim Temo ve arkadaşları tarafından ilk kuruldu.
- Bu örgütler hücre şeklinde örgütlendi, böylece bir hücre çökertilse bile diğer hücrelerle bağlantısı olmadığı için tüm örgüt çökmezdi.
- Bu hücreli örgütlendirme, İtalya'daki Karbona örgütünün (kömürcüler) modelinden esinlenilerek yapılmıştır.
- 1:33:47Sultan Abdülhamid ve Jön Türkler Arasındaki Mücadele
- Sultan Abdülhamid'in hafiye teşkilatının başında bulunan Zürih ve İsmail Paşa, Jön Türk örgütünü çözmeye çalışıyordu.
- Jön Türkler, kendilerinin yakalanacağı ve Sultan Abdülhamid'in onları çözeceğini anlayınca, harekete geçtiler.
- Jön Türkler, Sultan Abdülhamid'in en güvendiği Arnavut Şemsi Paşa'yı Manastır Postanesi'nin kapısında vurarak isyan ettiler.
- 1:37:48İtihatçıların Stratejisi
- İtihatçıların içindeki Nazım Bey, Enver Paşa'nın eniştesi olmasına rağmen, örgütün onu öldürme kararı alması üzerine Enver Bey'e görev verildi.
- Enver Bey, kendi eniştesini öldürmek yerine, kendisinin orada olmayacağını söyleyerek, keskin nişancının ateş etmesini sağladı.
- Nazım Bey yaralandı ve askerlerin içeri girmesiyle plan bozuldu, yaralı olarak kurtuldu.
- 1:42:39İtihatçıların Anlayışı ve Hareketleri
- İtihatçılar, "her şey mübah ilkesine göre" çalışarak Sultan Abdülhamid'in devrilmesini hedeflediler.
- İtihatçılar, Sultan Abdülhamid'in devrilmesinin devletin bekası olarak gördüler ve yeni bir sayfa açılacağını hayal ettiler.
- İtihatçıların içindeki Resneli Niyazi Bey'in hatıratında, Makedonya'daki Avusturya elçisinin onları elçiliğe davet ettiğini ve memleketin parçalanacağı konusunda uyarıldığını anlattığı belirtiliyor.
- 1:45:39İtihatçıların Hareketi ve Silah Alma
- İtihatçılar, Cuma namazına gitmeyip tabur kasasını kırarak ikiyüz altın ve silahları alarak dağa çıktılar.
- İtihatçılar, Avusturyalıların memleketlerini daha fazla düşündüğünü ve onların bu durumu gaza getirdiğini iddia ediyorlar.
- İtihatçılar, her türlü vurmayı, kırmayı ve cinayeti kahramanlık olarak görüyordu ve Sultan Abdülhamid'in onlarla mücadelesi kolay olmadı.
- 1:46:50Yazar Mustafa Armağan'ın Programı
- Programda seyircilerin sorularına cevap veriliyor ve Mustafa Armağan'ın gerçekleri doğru ve güzel anlattığı belirtiliyor.
- Samsun'dan Sebahattin Demirtaş'in sorusu cevaplanıyor ve yarın Samsun'da olunacağı söyleniyor.
- Malatya'dan Orhan Yumlu'nun Yıldız Sarayı'nın yağmalanması konusundaki sorusu da cevaplanıyor.
- 1:48:05Yıldız Sarayı'nın Yağmalanması
- Yıldız Sarayı'nın kütüphanesi de yağmalanmak istenmiş ve değerli eşyalar çalınmış.
- Çalınan eşyaların kimlerin eline geçtiği gazetelerde yayınlanmış ancak takibi ve mahkeme süreci başarılı olmamış.
- 31 Mart'tan sonra iktidara gelen kişiler birbirini korumuş ve bu olaylarda bir şey yapılmamış.
- 1:49:01Sarayın Cümleleri ve Hafiye Teşkilatı
- Sarayın cümleleri (mektuplar) ortaya dökülmeye çalışılmış ancak İttihat Terakki yöneticileri kendi mektuplarını kurtarmak istemişler.
- Cümlelerin çoğu Beyazıt Meydanı'nda yakılmış, sadece küçük bir kısmı Asaf Tugay ve Çamlıca Yayınları tarafından yayınlanmış.
- Cümlelerin özet defteri kalmış ve bu defterden kimlerden neler geldiğini öğrenebiliyoruz.
- 1:50:36Devlet ve İstihbarat Teşkilatı
- Devlet her şeyi bilmek zorunda, ancak her yazılanı inanmaya kalkmaz.
- Sultan Abdülhamid'in hafiye teşkilatı, bir devletin yönetimi için önemli bir konu.
- İmparatorlukta Ermeni, Bulgar, Yunan gibi farklı etnik gruplar varken yabancı casuslara karşı bir takip sistemi olması gerekiyordu.
- 1:51:51Futbol ve İstihbarat
- Casuslar futbol maçlarını bahane ederek insanlara karışıyor ve padişah hakkında fitneye teşvik ediyorlardı.
- Sultan Abdülhamid futbola karşı değil, 1908-1909 liginde Galatasaray şampiyon olmuştu.
- Futbol maçlarında polis varlığı normal bir durum, devlet devlet bu konuda seyirci kalamaz.
- 1:54:09İstihbarat Teşkilatının Önemi
- Bir devlet istihbarat teşkilatının kuvvetli olmasından dolayı suçlanamaz, zayıf olması için suçlanabilir.
- İstihbarat kuvvetlerinin güçlü olması bir devlet için iyi bir şeydir.
- Melih Şabanoğlu'nun Galatasaray tarihi kitapları, Osmanlı zamanında futbolun nasıl başladığını ve Sultan Abdülhamid'in futbola düşman olmadığını ortaya koymuştur.
- 1:56:12Sultan Abdülhamid ve Spor
- Sultan Abdülhamid futbola düşman değil, tamamen İttihatçılık ve Jön Türk faaliyetleri ile dışarıdan kullanılma riskine karşı denetim uygulandığını gösteriyor.
- Sultan Abdülhamid, Türkiye'ye eskrim sporunu getiren kişidir.
- Sultan Abdülhamid ve o dönemi konuşurken sürenin yetmeyeceği kadar çok konu var.