Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir sunucu ve İngiliz filolojisi eğitimi almış akademisyen Hakan Bey (veya Hakan Baba) arasında geçen akademik bir sohbet programıdır. Konuk, kitap yazmış ve Montaigne ile Beckham'ı karşılaştırmış biri olarak görünmektedir.
- Programda hümanizm kavramı, deneme yazısı türü ve bunların tarihsel gelişimi ele alınmaktadır. Sohbet, Rönesans'ın modernitenin kaynağı olduğu ve ortaçağ düşüncesiyle antik düşünceyi kıyasladığı konusundan başlayıp, deneme yazısının Montaigne'den başlayarak İngiliz ve Amerikalı yazarlar tarafından nasıl geliştirildiğini anlatmaktadır. Son bölümde ise hümanizmin Türkiye'deki gelişimi, 1890'larda klasiklerin çevrilmesi ve Batılı modelde insan inşa etme politikası üzerinden incelenmektedir.
- Konuşmacılar ayrıca deneme yazısının temel özellikleri, Türkiye'deki deneme yazarlarının (İsmet Özel, Rasim Özer, Enis Batur, Selçuk Okur, Murat Belge) örnekleri ve hümanizmin Türkiye'deki uygulaması, köylülerin ve şehirlilerin arasındaki ayrım, Grek-Roma medeniyetinin Türkiye'deki kabul edilmesi gibi konuları da tartışmaktadır.
- 00:21Deneme Yazısı ve Hümanizm Arasındaki İlişki
- Konuşmacılar Montaigne ve Bakı gibi deneme yazarları üzerinden humanizm, reform, Rönesans ve aydınlanma konularını ele almayı planlıyorlar.
- Deneme yazı türünün merkezinde deneme yazarı bulunur ve bu yazar rol modeli olarak görüşlerini ileri sürer, yaşam tarzını anlatır ve edasını okuyucuya sunar.
- Hümanizmle doğrudan ilişkili olan deneme yazısında, yazarın kimliği açıkça belirtilir ve okuyucuyla özdeşim kurulur.
- 01:33Ortaçağ'da Yazı Tarzı ve Hümanizm
- Ortaçağ'da risaleler ve kitaplar evrensel hakikati bulmak amacıyla yazılır ve yazarın kimliği yazıda açıkça belirtilmez.
- Batı ve İslam dünyasında esas olan herkes için geçerli olan ifadeyi bulmaktır, öznellik yazıda gizli olabilir ancak açıkça öne sürülmez.
- Hümanizm sadece deneme yazılımı değil, insan düşünme biçimi, kitlelerin düşünme biçimi, filozofların ve ilahiyatçıların düşünme biçimini de kapsar.
- 04:21Hümanizmin Temel İddiaları
- Hümanizmin temelinde insanın doğru bir yöntemle her şeyi bilebileceği inancı yatar.
- Hümanist olmak için doğru düşünmeyi öğrenmek gerekir.
- Montaigne, hümanist bakış açısının ilk ciddi ürünlerinden biridir.
- 05:18Montaigne'nin Eğitimi ve Hümanizmin Tutarsızlıkları
- Montaigne, zengin bir Fransız soylusu ailesi tarafından klasik anlayışla yetiştirilmiştir.
- Altı yaşına kadar Latince'den başka bir dille konuşulmamış ve oyunlarını Grekçe oynamıştır.
- Montaigne'nin eğitimi, hümanizmin doğallık iddiasını tutarsız hale getirir çünkü insan doğası sosyal olarak bozulmuş ve sürekli klasik müzikle çevrilmiştir.
- 07:14Klasik Bilgi ve Hümanizm
- Hümanistin anlamlarından biri klasik bilgisine sahip olan kişidir.
- Batı'da klasik bilgisi seçkin bir alandır ve bu alanlarda ciddi uzmanlar vardır.
- Rönesans çağında felsefesinden edebiyatına, retorik, şiir ve etik alanlarını bilen insanlara "mani" veya "manita" denmiştir.
- 09:10Rönesans ve Modernite
- Rönesans, hümanizmin doğduğu çağ olup modernitenin kaynağı olan bir dönemdir ve kendini var etmek için ortaçağlar arasına mesafe koyar.
- Rönesans döneminde Avrupa bütün dünyayı fethetmeye başlamış, imalat sanayi gelişmeye ve şehirleşme başlamıştır.
- Katolik-Protestan kavgası, insanların kiliseye bağlılığından uzaklaşmasına ve dine soğukluk oluşmasına yol açmıştır.
- 11:25Montaigne ve Deneme Türü
- Montaigne bugün bile okunabilen ve Türkiye'de bile okullarda önerilen önemli bir yazardır.
- Montaigne'nin deneme tarzı, görüşlerini ileri sürmesi, kişisel bilgiler vermesi ve bilgi ile kanaatin iç içe geçtiği zengin bir anlatım türüdür.
- Deneme, bilgi, kanaat ve zevk üçünü yansıtan bir türdür ve modern dönemde özgün hissetme arzusunu yansıtmaktadır.
- 13:02Deneme Türünün Gelişimi
- Deneme okullarda öğretilen, özellikle Amerika ve İngiltere'de küçük yaşta bile iyi yazılabilen bir türdür.
- Deneme yazabilmek için herhangi bir insan olmak yeterlidir, klasik eğitimi olması zorunlu değildir.
- Montaigne, kanaat ileri sürerek, anı anlatarak ve kanıtlarla kendini öne sürerek deneme yazmıştır.
- 15:49Türkiye'de Deneme Türü
- Marksistler denemeye çok önem vermiş, Lokaç ve Adana'dan sonra burjuva sınıfının hayat teklifi olan denemeyi ele geçirip kendi insan modelini teklif etmiştir.
- Türkiye'de deneme türünde genellikle solcu yazarlar öndeydi, Selçuk gibi yazarlar deneme yazmıştır.
- Murat Belge gibi yazarlar, Montaigne tarzı denemede akıllı, bilgili ve zevk sahibi olmakla birlikte sorumlulukla konuşan bir modeldir.
- 18:35Montenin Özellikleri ve Bilim Anlayışı
- Montenin en keyifli taraflarından biri tutarlı olmak zorunda hissetmek, kararsızlık bir şımarıklık olarak görülür.
- Montenin ortak tarafı bilgi insandan çıkabilir, empirik gözlemlerle de olsa birikimseldir ve tutarlı olmaya çalışır.
- Batı'nın bilim anlayışında birikime ciddi anlamda inanılır, ancak Türk bilim adamlarının çalışmaları kabul görmemektedir.
- 21:06Hümanizmin Türkiye'deki Etkisi
- Cumhuriyetle beraber bir kültür politikası var ve 1890'larda klasiklerin çevrilmesi gerektiği ve batılı modelde insan inşa edilmesi gerektiği ilk defa netleştirilmiştir.
- Hümanizm, insanın üstünlüğü, şerefi ve saygınlığı anlamına gelir, ancak Türkiye'de bu anlayış farklı şekillerde yorumlanmaktadır.
- Hümanizmin Türkiye girişi tercüme yoluyla olup, İttihat ve Terakki döneminde bazı okullarda Yunanca, Latince ve Fransızca eğitimi verilmiştir.
- 25:12Medeniyet Anlayışı ve Batı Hakimiyeti
- Hümanizm, medeniyetin çok eski atası olarak Grek medeniyetini kabul etmeyi içerir.
- Batı hakim ve güçlü olduğu için bu düşüncenin yaygın olması ve insanların onu denemesi olmuştur.
- Medeniyet devletin olduğu yerde olur, ancak üçyüz yıl sürmüş bir medeniyetin on bin yıllık medeniyet tarihi içerisinde her şeyin üstüne koymamak gerekir.