Buradasın
Homeros'un Eski Yunan Kültüründeki Yeri ve Platon'un Eleştirisi
youtube.com/watch?v=ZPYnBIRun9AYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan akademik bir ders formatında olup, Homeros'un Eski Yunan kültüründeki önemini ve Platon'un ona yönelik eleştirisini incelemektedir.
- Video, Homeros'un Eski Yunan'da hakikatin efendilerinden biri olarak kabul edildiği, tanrılarla insanlar arasında aracılık yapan bir şair olarak gördüğü konumunu ele alıyor. Daha sonra Platon'un Homeros'u eleştirmesinin sadece bir şairi değil, sözlü kültür ve Eski Yunan'ın temel değerlerini eleştirmesi olduğu açıklanıyor. Homeros'un trajedilere miras bıraktığı temel kavramlar, kozmos anlayışı, tanrılarla ilişkiler, hukuk ve ceza anlayışı, ruh ve beden ilişkisi gibi konular detaylı olarak inceleniyor.
- Video ayrıca Homeros'un dünyasındaki siyasi yapıları, aristokratik bir dünya, krallıklar ve polis kavramını ele alıyor. Agamemnon ve Tersites karakterlerinin analizi üzerinden demokratik polis kavramı ve demosun kıpırdanması üzerine odaklanılıyor. Homeros'un eposunda siyasi düşünce temaları, iktidar temsilcilerinin demosu yönetme yöntemleri ve bu konunun siyasi düşünce tarihindeki yeri inceleniyor.
- Homeros ve Tragödi
- Tragödi, kaynaklarından biri olarak Troya Savaşı'ndan gelir ve tragediyi anlamak aynı zamanda Platon'u anlamak demektir.
- Platon, Homeros'a karşı çıkarak aslında Antik Yunan kültürünün bir kanunuyla çatışmıştır.
- Homeros sözlü kültürün bir üyesi ve taşıyıcısıdır, bu da onun ve tragedya şairlerinin sözlü kültürle yazılı kültür arasındaki çatışmada önemli bir yere sahip olduğunu gösterir.
- 02:01Hakikatin Efendileri
- Eski Yunan'da hakikatin efendileri üçtür: kahin (mantis), adil kral ve şair.
- Homeros, bir dine bağlı olmayan çok tanrılı Yunan dini içinde peygamber konumundadır.
- Modern ayrımlar (siyaset, dini ve dinsiz) o dönemde yoktur, bunlar bütünsel ve organik bir dünyada bir arada bulunur.
- 03:30Şairin Otoritesi
- Yunan panteonunun düzenlenmesinde öncü rolü Homeros ve Hesiodos'a atfedilir.
- Şair, musalar (ilham perileri) ve tanrısal mercileri çağırarak, destanların başında "söyle" diyerek tanrısal ilhamla konuşmak iddiasını kurar.
- O dünyada hakikat (aletheia) unutmamakla özdeşdir ve hakikat hafızayla paraleldir.
- 04:44Şairin İşlevi
- Şair, tanrılarla insanlar arasında aracılık yapan bir pozisyonda bulunur.
- Şairin otoritesi, tanrısal olanla ayrıcalıklı bir bağlantı kuran adil kralınkine benzer.
- Şairin özel yetenekleri sayesinde tanrıların dünyasına erişimi vardır ve bu dünyayı tasvir etme yeteneğine sahiptir.
- 07:34Tanrılar ve Dünyevilik
- Tanrılar dünyevilik içerir ve dünyevi olanlarda da tanrısallık vardır.
- Politika alanı seküler bir alan değildir, yurttaş aynı zamanda dini bir zatiyetle kurgulanır.
- Zeus, İbrahim'i dinlerdeki mutlak kadir tanrı anlayışından farklı bir zatiyet sergiler; kurnazlıkla insanları kandırabilir ancak Hera tarafından da aldatılabilir.
- 09:54Platon'un Eleştirisi
- Platon, Homeros'un tanrı anlayışını eleştirir ve teolojik bir eleştiri yapar.
- Platon'a göre tanrı iyidir ve sadece iyilikten iyilik türeyebilir.
- Platon, Homeros'un ideal iyiliği karşılamayan tanrı yaklaşımını reddeder ve bu konuda onu dinlemememiz gerektiğini belirtir.
- 11:49Homeros'tan Gelen Tragedi Temelleri
- Tragedyada kahraman belirli bir nedenden dolayı gaflete düşer ve bu gaflet nedeniyle soyunun günahının yükünü üzerine alır.
- Gaflet ilkesi Homeros'tan kaynaklanır ve Sofokles'in Antigone'sinde "Tanrı mahvedeceği insanın önce aklını alır" şeklinde ele alınır.
- Homeros'un dünyasında tanrıların kıskançlığı öğretisi önemli bir yer tutar ve insan sadece tanrıların ellerinde bir oyuncak olarak görülür.
- 14:03Homerik Dünyadaki Adalet ve Dengeler
- Homerik Yunanlılar dünyanın, kozmosun bir adaletle dengeye geldiğini düşünürler ve Odysseus adaletin nihayetinde günahı yendiğini söyler.
- Hibris (kibir), bireysel bir hatanın çok daha ötesinde, evrenin dengesini bozabilecek ölçüde bütün dengeleri altüst eden bir kibirdir.
- Homeros'un dünyası hiyerarşik olarak sıralanmış bir dünyadır; varlıkların her birinin bir sınırı vardır ve bu sınırları aşmak büyük bir kaosta yol açar.
- 17:21Platon'un Homerosçu Din Anlayışına Eleştirileri
- Platon, eski tür dindarlık olan Homerosçu din anlayışı yerine yeni bir dini anlayışın temsilciliğine soyunur.
- Platon, tanrı ile insan arasında ruhani bir ilişki olmadığını ve tanrı'nın kötü bir tefeci gibi hediyelerle ayartılamayacağını savunur.
- Homeros'ta kişiyle tanrı arasında ruhani bir ilişki yokken, Platon'un "Püske" (ruh) anlayışıyla kişinin yaşam amacının ruhun iyileştirilmesi üzerine kurulması sağlanır.
- 21:37Homerik Dünyadaki Günah Kavramı
- Homerik dünyada günah, sınırların aşılması olarak görülür; kibirden ziyade sınır ihlali daha büyük bir günah olarak değerlendirilir.
- Pleonexia (kendi çıkarını gözetme veya kendini öne çıkarma) ve Hibris genellikle beraber tezahür eden iki günahdır.
- Günah aynı zamanda itidalin (sofrosyne) ihlali anlamına gelir ve kozmosun dengesini sağlayacak ölçülü bir davranış gerektirir.
- 25:54Klasik Siyasi Düşünce ve Modern Siyasi Düşünce Arasındaki Farklar
- Klasik siyasi düşünce, davranışların kozmosla uyumlu olup olmadığı anlayışına dayanırken, modern siyasi düşünce insanı özne ve doğayı nesne olarak ayırmıştır.
- Homerik dünyada günah, evrenin ahlaki dengesini bozan şey olarak görülür ve tanrılar cezalandırıcı pozisyonda, dengeyi yeniden kurarak adaleti sağlarlar.
- Platonik adalette ise ceza, günahkarı tedavi etmeyi amaçlayan düzeltici bir araçtır, bu Homerik dünyanın hukuk öğretisindeki intikamın merkeziliğiyle karşılaştırılabilir.
- 29:26Ruh ve Beden İlişkisi
- Homerik dünyada ruh ve bedenden hangisinin kişilik veya benliğin kaynağı olduğu kesin değil; ruh bedende görünmez bir konuk gibi mevcuttur.
- Homerik dünyada beden daha üstün konuma sahiptir, ruh bedenin gölgesi olarak düşünülmektedir.
- Platon'un ruh öğretisinde ruh üç kısımdır: en üstte akılcı taraf olan logistikon, altında duyguları içeren tüm os ve en altta şehvetleri içeren epituma.
- 36:32Ahiret Anlayışı ve İnsanın Durumu
- Homerik dünyada Hades denilen bir yer vardır ancak bu öteki dünyayı simgeleyen tam anlamıyla bir ahiret yaşamı değildir.
- Öbür dünya yaşamın soluk ve etkisiz bir gölgesinden ibaret görünür ve çok dünyevi karakterlidir.
- Bu dünyada bir genel melankoli havası vardır; tanrıların elinde oyuncak olan, eylem alanı tamamıyla sınırlanmış bir insandır.
- 39:13Homeros'un Tanrısal Anlayışı
- Homeros'un teolog kimliği önemli çünkü Platon'da tanrıya öykünme ve benzeme anlayışı hakim olacak, bu da Hristiyan ve İslam düşüncesinde de karşımıza çıkacak.
- Homerik dünyada ahlakın baş etkeni arasında tanrıya benzeme ilkesi yok çünkü tanrılarla insanlar arasında kat'i sınırlar var.
- Homeros'ta değişken bir tanrı tasavvuru var; tanrılar kötülüğü cezalandırabilirler ama erdem'i nadiren ödüllendirirler, bu da o dönemdeki insanları Orpheusculuğa ve Pitagorasçılığa çeken etkenlerden biri.
- 41:45Homerik Kahramanlar ve Ahlak
- James Adam Homerik dinin karanlık özellikleri olarak tanımlarken, Homerik insanın yine de ahlaki bir ihtişamı olduğunu belirtiyor.
- Homerik dünyada kahramanlar, tanrılarla insanlar arasında aracılık eden, üstün insani özellikler gösteren bir ara kategoriyi oluşturuyorlar.
- Kahramanların eylemleri müthiş bir ahlaki ihtişamla sergiliyor, bu Homeros'un yüzyıllar boyunca yeniden okunduğunu gösteren unsurlardan biri.
- 43:32Homerik Siyasi Düşünce
- Homeros'un dünyası sekizinci yüzyılda yaşanmış olayları temsil eder ve bu dünyada "vanax" denilen krallar var, bu aristokratik bir dünya.
- Homeros'un metinlerinde "polis" (kent devleti) çok sıkça geçer, ancak Truva'da ve Akanlar'da yurttaş (polites) kavramı yok.
- Beşinci yüzyılda demokratik yurttaşlık ortaya çıkacak, Homeros'un dünyasında ise aristokratik bir polis var, ancak bu demokratik polis değil.
- 46:32Meclis ve Siyasi Yapı
- İki destanın (İlyada ve Odessa) meclislerinde tam anlamıyla karar alma gücü olan meclisler değil, kralın yakın çevresinden danışmanlarından oluşan heyetler var.
- Tüm ciddi siyasi kararlar krallar ve temsilcileri tarafından alınır, her iki tarafta da bu durum söz konusu.
- Agamemnon, Akhalıların başkomutanı ve başkralı olarak iktidara sahipken, Akhilleus otoriteye sahiptir ve öfkesi bu iktidar-otorite ilişkisinden kaynaklanır.
- 49:07Demos ve Yunan Polisinin Gelişimi
- Homerik dünyada polis var, polites (yurttaş) yok, ancak demosu temsil ettiği düşünülebilecek bir takım kişilikler var.
- Tersites karakteri, inatçı, küstah ve demosun temsilcisi olarak gösterilir, bu demosun kıpırdanma halinde olduğunu gösterir.
- Troya Savaşı'ndan sonra Yunan dünyası parçalanmaya girdi ve "Yunan Karanlık Çağı"na gitti, bu dönemde Helen dünyasında çeşitli polisler kuruldu ve polislerin gelişiminin başladığı yönünde güçlü bir inanç var.
- 51:10Homeros'ta Demos ve İktidar
- Homeros'un eserlerinde demokratik polis olmadığı ancak demosun bir kıpırdanması görülebiliyor.
- Agamemnon, iktidarın temsilcisi olarak demosu dize getirmeye çalışan bir figür olarak ortaya çıkıyor.
- Burada sonradan tragedyada da önemli bir izlek olan ikna yerine kaba güce başvurmak görülebiliyor.
- 52:02Kaba Güç ve İkna Arasındaki Ayrım
- Agamemnon, ikna edici sözlerle hareket etmek yerine asasıyla demosu dize getirmeye çalışan bir figür olarak tasvir ediliyor.
- Kaba güçle ikna arasındaki ayrım, siyasi düşünce için temel ikiliklerden biri olarak vurgulanıyor.
- Bu ayrım, Machiavelli'nin aslanla tilkisi, Gramsci'nin sivil toplumla politik toplum ayrımı gibi pek çok siyasi düşünce temelinde görülebiliyor.
- 52:39Agamemnon'un Siyasi Felsefesi
- Agamemnon "Her kafadan bir ses çıkarsa iyi olmaz, bir tek baş olmalı, bir tek kral" diyerek monarşiyi savunuyor.
- Odysseus'un Homeros'un dünyasında temsil ettiği geleneksel bir krallık tipi olarak Agamemnon, demokrasi karşıtı bir felsefe benimsemiş.
- Tersites'in ya da demosun çoklu egemenlik tehdidine karşı, spoidan gelen monarşiyi savunması siyasi düşünce açısından önemli bir portföy oluşturuyor.