Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Diyanet TV'nin "Mizan" programında, Din İşleri Yüksek Kurulu üyesi Dr. Muhlis Akar ve Rıfat Oral konuk olarak yer alarak helal gıda ve modern kesim yöntemleri hakkında bilgi veren bir sohbet programıdır.
- Program, İslam'da helal ve haram gıdaların belirlenmesi, kesim yöntemleri ve modern tekniklerin dini değerlendirmesi üzerine odaklanmaktadır. Helal kesim için gerekli ölçüler, besmele çekmenin önemi, farklı kesim türleri (normal, ihtiyari, ızdırarı) ve kanatlı hayvanların kesim süreçleri detaylı olarak ele alınmaktadır.
- Programda ayrıca hayvan hakları, şoklama ve dekapitasyon gibi modern kesim tekniklerinin İslam hukukuna uygunluğu, helal belgesinin önemi ve helal gıda sertifikalarının neye dikkat ettiği gibi konular da tartışılmaktadır. Konuşmacılar, helal gıdanın ihsan yöntemiyle tüketilmesi gerektiğini vurgulayarak, hayvanların yemleri ve kesimhanedeki hijyen koşullarının önemi hakkında bilgiler vermektedir.
- 00:17Programın Tanıtımı
- Diyanet TV'de "Mizan" programının yeni bölümü "Helal Gıda ve Modern Kesim Yöntemleri" konusunu ele alacak.
- Programda helal kesimde aranan kriterler, modern kesim yöntemleri, kanatlı hayvanların kesimi ve helal gıda sertifika işlemlerinden bahsedilecek.
- Konuklar olarak Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi Dr. Muhli Sakar ve Rıfat Oral ile programda olacak.
- 01:17Helal ve Haram Gıdalar Hakkında Genel Bilgiler
- Kur'an-ı Kerim'de "tesir" ayetleriyle Allah, dünyadaki birçok şeyi insanın emrine vermiş, fıkıhta "eşyada aslolan ibahadır" kaidesi bulunuyor.
- Kur'an'da genel bir liste verilmediği halde, tayyibatın helal olduğu ve habis olanların haram olduğu bir ilke belirtiliyor.
- İslam alimleri, Peygamber Efendimizin sözleri ve uygulamalarından hangi hayvanların helal olduğu, hangilerinin haram olduğu konusunda bilgi edinmişler.
- 02:58İslam'ın Helal ve Haram Görüşü
- İslam evrensel bir dindir ve yeryüzünde adalet ve merhametin hakim olması için insanın takva bilinci (sorumluluk bilinci) oluşmasını ister.
- İslam'da helallerin dairesi daha geniş olup, Kur'an'da "Allah her şeyi sizin için yaratan O'dur" ifadesiyle her şeyin insanın hizmetine verildiği belirtiliyor.
- İslam uysal hayvanların etinin yemesini helal kılar, çirkin, kötü veya yırtıcı hayvanların etini ise yasaklar.
- 05:01Kur'an'da Belirtilen Helal ve Haram Hayvanlar
- Kur'an-ı Kerim'de Allah genel olarak temiz olan şeyleri helal kıldığını, habis olan şeyleri haram kıldığını belirtiyor.
- Domuz eti, Allah'tan başkası adına kesilenler ve kendi kendisine ölenler haram kılınmış.
- Evcil hayvanlar (koyun, keçi, sığır, deve), ot yiyen vahşi hayvanlar (geyik, ceylan) ve balık helal kılınmış.
- 07:34Necaset Yedikleri Hayvanlar
- Eti aslen helal olan ama necasetle beslenen hayvanlar "cellal" olarak adlandırılır ve klasik fıkıhta Hz. Peygamber'in nehye ettiği belirtilir.
- Mezhepler cellalın caiz görmüyor, hatta Hanbeliler haram olduğunu söylüyorlar.
- Günümüzde özellikle ABD gibi ülkelerde domuz ve çeşitli hayvanların leşlerinden, kan ürünlerinden karma yemler yapılıyor ve hayvanlar bunlarla besleniyor.
- 08:27Hayvanların Beslenmesi ve Sağlık Sorunları
- Otobur hayvanları etobur haline getirince hem onların hayatlarında değişiklik olur, fıtratları bozulur ve insanlara da hastalıklar sebebiyet verir.
- Deli dana hastalığının nedeni, büyükbaş hayvanlara kendi sakatatlarının (deri, kan, kemik) yedirilmesinden kaynaklanıyor.
- Son zamanlarda bu tespit yapıldığından büyükbaş hayvanlara sakatatların katılması yasaklandı ve kanatlı hayvanlar için de bitkisel alternatifler geliştirildi.
- 12:54Helal Kesim Yöntemleri
- Sığırlar ve koyunlar boğazdan kesilirken, deve için ise göğüste boynun birleştiği yerden kesim yöntemi kullanılır.
- Sığırlar ve koyunlarda yemek borusu, nefes borusu ve iki şah damarı kesilmesi gerekir, Hanife mezhebine göre üç damar kesilse yeterlidir.
- Hayvanı darbeyle öldürerek helal etmek yeterli değildir, kesim yönteminin doğru olması şarttır.
- 13:58Besmele ve Kesim Şartları
- Besmele (Allah'ın adını anmak) kesimde önemli bir şarttır, Allah'ın adı anılmadan kesilmiş hayvanların eti yememek gerekir.
- Hayvanı yan yatırdığınızda Allah'ın adını anarak "Bismillah Allahu ekber" diyerek kesmek gerekir.
- Allah'tan başkası adına kesilen hayvanlar kesin olarak haramdır, bu konuda mezhepler arasında içtihat farklılığı yoktur.
- 15:39Besmele ile İlgili Mezhep Farkları
- Hanefi mezhebinde unutarak besmele terk edildiğinde hayvan haram olmaz, farkında olduğu zaman mutlaka besmele çekmek gerekir.
- Şafii mezhebinde allah'tan başkası adına kesilmediği sürece besmele çekilmemiş olsa bile yenilebilir diye bir feto vardır.
- Hz. Ayşe'nin hadisine göre, besmele çekildi mi bilinmiyorsa, yiyen kişinin Allah'ın adıyla yemek yeterlidir.
- 17:32Kesimin Diğer Şartları
- Kesimin helal olması için hayvanın ölmeden önce canlı olması gerekir, ölü hayvanı kesmek onu helal hale getirmez.
- İhtiyari kesim: Hayvan vurulmuşsa veya darbe yemişse, ölmeden önce canlı olarak yetişip Allah'ın adıyla boğazdan kesmek yeterlidir.
- İzdari kesim: Hayvan kaçmışsa veya yetişilemez bir yerdeyse, vücudundan kan çıkarıp ölümünü akan kanla sağladığınızda eti helal olur.
- 19:19Modern Kesim Yöntemleri
- Kanatlı hayvanlar günümüzde insanların temel gıdalarından biridir ve kesimin islami usullere göre olması gerekir.
- Eski yöntemlerde tavuklar normal boğazlanıp kurum yolum şeklinde tüyleri yolunarak yeniyordu.
- Modern kesimde seri kesimde hayvanlar hızlıca kesiliyor ve hepsine teker teker besmele çekilme imkanı olmuyor.
- 22:09Kanatlı Hayvanların Kesimi
- Kanatlı hayvanlar bantlarda ilerlerken düşük voltajlı elektrikli suda geçerek hafif sersemliyor, böylece kesim işlemi daha kolay hale geliyor.
- Kanatlı hayvanların kesimi çok zor çünkü sürekli çırpınmaları nedeniyle, elektrikli suda geçtikten sonra mekanik kesim veya kasaplar tarafından kesim yapılabiliyor.
- Mekanik kesimde alimler düğmeye basarken "Bismillahirrahmanirrahim" demek yeterli olarak fetva veriyor, kasaplar ise kesimlerde besmele çekiyorlar.
- 23:31Elle ve Mekanik Kesim Karşılaştırması
- Elle kesim mekanik kesimden daha hızlı olabiliyor; altı-yedi kasap aynı anda kesebiliyorken mekanik kesim sadece bir tane hayvan kesiyor.
- TSE standartlarında elle kesim şart koşuluyor çünkü mekanik kesimde hayvanın başı sağa sola kaçabilir ve boğaz kesilmeden ölebilir.
- Baş kesildikten sonra hayvanlar temiz su püskürtüldüğü bantlarda yolunuyor, daha sonra etleri kesiliyor ve servis ediliyor.
- 25:48Modern Kesim Yöntemleri
- Modern kesim sadece kanatlı hayvanlarda değil, büyükbaş hayvanlarda, sığırlarda ve develerde de kullanılıyor.
- Modern kesim yöntemlerinin temel ilkesi hayvanın daha az acı çekerek kesilmesi yönünde olmasına rağmen, tüm yöntemlerin kabul edilmesi veya reddedilmesi doğru değil.
- Şoklama yöntemi, dekapitasyon, gaz yoluyla bayıltma ve öldükten sonra kesim gibi yöntemler helal değildir.
- 27:18Klasik Kesimin Önemi
- Klasik kesim, şoklamasız kesim olarak adlandırılır ve ayet-i kerimelerde normal kesimin öncelendiği belirtilir.
- Ayet-i kerimede, tabancayla vurma, yüksek yerden düşme veya hayvanlar tarafından boynuzlanma sonucu ölen hayvanların haram olduğu, ancak ölmeden önce kesilirse helal olduğu ifade edilir.
- Normal kesimde hayvana herhangi bir şok uygulamadan, beyin darbesi yapmadan veya uyuşturmadan kesilmesi gerekir.
- 28:16Şoklamasız Kesimin Faydaları
- Şoklamasız kesimde, boğaz kesildiğinde bile omurilik kesilmemeli çünkü son ana kadar beyinle kalp arasında iletişim devam eder.
- Organlardan kan boşaldığında beyne sinyal gider ve kalpten kan gönderilir, ancak boğaz kesildiğinden kan dışarı çıkar.
- Şoklamasız kesimlerde hayvandan daha fazla kan çıkması nedeniyle hayvan daha sağlıklı, hijyenik ve lezzetli olur.
- 29:05Şoklamasız Kesimin Uygulanması
- Klasik kesimin her türlü vahşet, zulüm ve eziyettan arınması gerekir.
- Bazı yerlerde (Viyana, Hollanda) modern kafes sistemleri kullanılarak hayvanlar arka üstü çevrilerek şoklama uygulamadan kesilir.
- Bazı ülkelerde şoklamasız kesim yasak olabilir ve Müslümanlar için bu konuda hukuki mücadeleler vardır.
- 30:58Şoklama Yöntemleri
- Şoklama yöntemleri arasında tabanca içerisindeki sivri demirin beyne girip çıkması, beyin felci oluşturan tabanca ve mermi atma bulunur.
- Elektroşok yöntemi daha çok kanatlarda uygulanır, hayvanın iki tarafına elektrik verilerek hafif sersemletilir.
- Elektroşok yönteminde bir sınır vardır, bu sınır aşılırsa hayvan öldükten sonra kesilmiş olabilir.
- 33:15Ayet-i Kerimede Belirtilen Durumlar
- Ayet-i kerimede vurularak, yuvarlanarak veya darbe yiyerek ölen hayvanların ölmeden önce kesilmemesi durumunda haram olduğu belirtilir.
- Domuz eti, karbondioksit gazıyla boğulan hayvanlar ve Allah'tan başkası adına kesilenler haramdır.
- Şoklamalı kesimlerde hayvan refah adına denilse de, şahsen hayvana ilave bir eziyet ve zulüm yapıldığı kanaatinde olunur.
- 35:31İhsan Kavramı ve Hayvan Kesiminde Uygulanması
- Peygamber Efendimiz "Allah her şeye ihsanı yazmıştır" buyurmuş ve "hayvanı keserken de ihsan ile kesin" demiştir.
- Şafii fakihlerinden İzz bin Abdüsselam'ın "Şeceretül-Mearif" kitabında hayvan hakları konusu ele alınmıştır.
- Modern kesim yöntemlerinin amacı ihsan olmasına rağmen, hayvanın boğazı kesildiğinde şah damarları kesilince hayvan adeta felç olur.
- 38:18İslam'da Hayvan Kesimi ve Merhamet
- İslam'da en kolay ve en az acı veren hayvan kesim yöntemi boğazının kesilmesidir.
- Resulullah, hayvanların canlıyken uzvlarının kesilmesini yasaklamıştır çünkü bu durumda kesilen uzvun leş olduğu ve yenemeyeceği belirtilmiştir.
- İslam medeniyeti adalet ve merhamet üzerine kurulmuştur ve tarihte hayvanlarla ilgili vakıflar bulunmaktadır.
- 39:38Modern Hayvan Kesim Yöntemleri ve Eleştirileri
- Batı'dan gelen modern kesim yöntemleri şoklanarak, elektrik verilerek veya beyne demir tabanca ile sıkılarak hayvanı sersemletme veya öldürme şekilleridir.
- Uzmanlar, klasik kesim yönteminin daha az acı verdiği, hayvanın boğazının kesilmesiyle bir anda felç olduğu ve bir şey hissetmediği konusunda ifade etmişlerdir.
- Modern kesim yöntemlerinde daha çok acı çekilmesi ve ekonomik nedenlerle tercih edildiği düşünülmektedir.
- 42:06Hayvan Hakları ve Merhamet
- İslam'da hayvan kesiminde merhametli olunması emredilir, yavrusunun önünde hayvan kesilmemeli veya annesinin önünde yavru kesilmemelidir.
- Hayvan hakları çalışmalarında hayvanların korkuyu kokusuyla hissettiği ve önceki hayvanın çektiği acıyı hissettiği belirtilmektedir.
- Küreselleşme ve hareketlilik nedeniyle Müslümanlar helal gıda arayışında olup, helal belgesi arayan hassasiyet sahibi kişiler vardır.
- 43:58Helal Gıda Sertifikasyonu
- Dünyada ve Türkiye'de pek çok helal gıda sertifikası veren şirketler ve kuruluşlar bulunmaktadır.
- Bu sertifika veren kuruluşların hangi kriterlere dikkat ettikleri ve bu sistemdeki eksiklikler konusu ele alınmaktadır.
- 44:24Helal Belgesi ve Önemi
- Helal belgesi önemli bir belgedir ancak hem yurtiçi hem yurtdışı kuruluşlar tarafından istismar edilmektedir.
- Devletin helal belgesi işini kendi eliyle yapması Türkiye'de çok önemlidir.
- Devletin resmi olarak Tese'nin Diyanetinde görüşünü onayını alarak kapsamlı incelemeler sonucu verdiği helal belgesi, ara kontroller ve piyasa denetimleri ile desteklenmektedir.
- 45:06Helal Kesim Standartları
- İslam İşbirliği Teşkilatı'na bağlı SİMIT standartlarında helal kesim konusunda önemli standartlar belirlenmiştir.
- SİMIT standartlarında şoklama, sersemletme ve beyne ağır darbe vurmak yasaktır.
- Şartların getirdiği zorunluluk sebebiyle, ölçülü bir elektroşok uygulanabilir ancak bu da hayvanın eziyet çekmemesi şartıyla yapılmalıdır.
- 46:52Kesim Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Kesim yaparken kasabın helal eğitimi, bilgisi, akıl ve temiz gücüne sahip olması, ehil olması önemlidir.
- Farklı helal olmayan hayvanların aynı yerde kesilmemesi gerekir, bulaşım riski nedeniyle.
- Helal belgelendirmede denetim çalışmaları önemli olup, belge verilen ürünün mutlaka denetlenmesi gerekir.
- 47:48Tüketici Dikkatli Olmalı
- Gıdalara helal olmayan, sağlıklı olmayan, zararlı maddelerin ve uyuşturucuların katıp müslümanlara helal diye pazarlayanlara karşı dikkatli olunmalıdır.
- Tüketicinin bilinçli olması, neyi tükettiğini bilmeli, ürün etiketine, kullanma tarihine ve hammaddesine bakmalıdır.
- Gıda teknolojisinin geliştiği günümüzde tek başına bir tüketicinin her şeyi kavraması mümkün olmadığı için belgelendirme çalışmalarına ihtiyaç vardır.
- 48:40Kesim Sonrası Süreçler
- Helal kesilen hayvanın etinin veteriner kontrolünden geçmesi, hijyen ve sağlık kurallarına dikkat edilmesi gerekir.
- Tüketiciye ulaşıncaya kadar "soğuk zincir" denilen koruma zırhının olması gerekmektedir.
- Piyasa denetiminde ürünün bozulup bozulmadığı, kesildiği andaki hijyenini, sağlığını ve temizliğini koruyup korumadığı kontrol edilmelidir.
- 49:46Denetim Süreci ve Helal Akreditasyon Kurumu
- Helal belgesi veren kuruluşlar için periyodik denetim, habersiz denetim ve piyasadan ürün toplanarak yapılan denetimler yapılmaktadır.
- Helal Akreditasyon Kurumu, helal belgesi veren kuruluşları denetleyecek bir kurum olarak faaliyet göstermektedir.
- Helal belgesi veren kuruluşlarda helal eğitimi verilmekte ve özellikle kurban bayramlarında kasaplara özel eğitimler verilmektedir.
- 52:07Yem Denetimi ve Sonuç
- Hayvanların yediği yemlerin helal olup olmadığı ve hayvanın fıtratına etki edecek, doğal yapısıyla uyuşmayan şeyler içerip içermediği denetlenmektedir.
- Helal ve tayyip gıdaya sadece Müslümanların değil, insan olan herkesin ihtiyacı vardır.
- Programda helal gıda ve modern kesim yöntemleri konu edilmiş, tayyip olan, güzel olan ürünleri ihsan yöntemiyle keserek tüketmenin öneminden bahsedilmiştir.