Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan ders formatında hazırlanmıştır. Konuşmacı, eski Türk dili alanındaki bilgiyi paylaşmaktadır.
- Video, Harezm ve Kıpçak Türkçeleri arasındaki farkları ele almaktadır. Konuşmacı, bu iki dönem Türkçesinin Karahanlı ve Çağatay Türkçeleri arasında bir geçiş dönemi olarak nitelendirildiğini ve yaklaşık 13-15. yüzyıllar arasında ortaya çıktığını belirtmektedir. Yanoş Ekman tarafından tespit edilen sekiz önemli dilbilgisel farkı (ayrılma hali, birinci çoğul şahıs ekleri, tamlama ekleri, iyelik üzerine yönelme, olumsuzluk eki, soru edatı, sıfat fiili ve g düşmesi) detaylı olarak açıklamaktadır. Konuşmacı, bu özelliklerin metin tespitinde nasıl kullanılabileceğini ve sınavlarda çıkabilecek soru tiplerini de paylaşmaktadır.
- 00:02Harezm ve Kıpçak Türkçeleri Hakkında Giriş
- Videoda Harezm ve Kıpçak Türkçeleri, Karahanlı ve Çağatay Türkçeleri arasında bir geçiş dönemi olarak tanımlanacaktır.
- Harezm Türkçesi 13. ve 15. yüzyıllar arasında, Kıpçak Türkçesi ise 15. ve 20. yüzyıllar arasında kullanılmıştır.
- İki dönem, farklı coğrafyada (Kıpçaklar daha kuzeyde) devam etmiş olmasına rağmen, genel dil özellikleri birbirine çok benzerdir.
- 01:42Harezm ve Kıpçak Türkçelerinin Karşılaştırılması
- Harezm Türkçesi Karahanlı'ya, Kıpçak Türkçesi ise Çağatay Türkçesine daha yakın özelliklere sahiptir.
- Her iki dönemde de metinler Standart Orta Asya Türkçesi ile yazılmıştır, sadece "Ettu Fetü Zekiye" adlı eserde Kıpçak Türkçesi kullanılmıştır.
- Yanoş Ekman, Harezm ve Kıpçak Türkçeleri arasındaki farkları sekiz maddede ortaya koymuştur.
- 04:28Harezm ve Kıpçak Türkçeleri Arasındaki Farklar
- Ayrılma hali: Harezm'de "din" olarak, Kıpçak'ta "dan" olarak görülür.
- Birinci çoğul şahıs eki: Harezm'de "-ler", Kıpçak'ta "-lar" şeklinde kullanılır.
- Birinci şahıslara gelen tamlama eki: Harezm'de "mek" veya "bizim", Kıpçak'ta "menim" veya "bizim" şeklinde kullanılır.
- Üçüncü tekil şahıs iyelik üzerine yönelme: Harezm'de nazal "-na", Kıpçak'ta düz "-ne" şeklinde kullanılır.
- Olumsuzluk eki: Harezm'de "ermes", Kıpçak'ta "del" veya "değil" şeklinde kullanılır.
- Soru edatı: Harezm'de daha yuvarlak, Kıpçak'ta daha düz bir şekilde kullanılır.
- Sıfat fiili kullanımı: Harezm'de nadir, Kıpçak'ta daha yaygın olarak kullanılır.
- G düşmesi: Harezm'de nadir, Kıpçak'ta daha yaygın olarak görülür.