Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Ankara'daki Hocam Yayıncılık Stüdyolarından bir eğitimci tarafından sunulan eğitim psikolojisi dersi formatındadır. Eğitimci, tahtada notlar alarak konuyu anlatmaktadır.
- Video, Gagne'nin öğretim durumları modelini detaylı şekilde ele almaktadır. İlk olarak Gagne'nin öğrenme sürecinin içsel ve dışsal, aşamalı ve birikimli olarak tanımlanması, ardından öğrenme ürünlerinin beş basamağa ayrılması (sözel bilgiler, zihinsel beceriler, bilişsel stratejiler, tutumlar ve psiko-motor öğrenmeler) anlatılmaktadır. Daha sonra Gagne'nin dokuz basamaklı öğretim süreci (dikkat çekme, hedeften haberdar etme, ön koşul öğrenmeleri hatırlatma, uyarıcı materyali sunma, yönlendirme, performansın ortaya çıkarılması, dönüt verme, performansı değerlendirme ve bilginin kalıcılığını ve transferini sağlama) detaylı şekilde açıklanmaktadır.
- Video, Gagne'nin öğretim durumları modelinin hem bilişsel hem davranışçı bir öğrenme kuramı olduğunu vurgulamakta ve bu modelin Bloom taksonomisiyle nasıl ilişkili olduğunu açıklamaktadır. Eğitimci, konuyu Neşet Ertaş'ın hayatını anlatan bir ders örneği üzerinden somutlaştırmaktadır.
- 00:07Gagne'nin Öğretim Durumları Modeli Tanıtımı
- Gagne'nin öğretim durumları modeli, hem bilişsel hem davranışçı bir öğrenme kuramıdır ve geleneksel öğrenme kuramı olarak tanımlanabilir.
- ÖSYM, Gagne'nin öğrenme ürünlerini veya öğrenme basamakları ile ilgili soruları sıklıkla sormaktadır.
- Gagne, öğrenme sürecini hem içsel hem dışsal bir süreç olarak tanımlamaktadır; zihinde gerçekleşen öğrenme içsel, davranışlarla gözlemlenen öğrenme ise dışsal bir süreçtir.
- 03:31Öğrenme Sürecinin Özellikleri
- Gagne'ye göre öğrenme aşamalı ve birikimli bir süreçtir; aşamalı ifadesi öğrenmenin ön koşul öğrenmeler ile ilişkili olduğunu, birikimli olması ise öğrenme süreçlerinin birbirini etkilediğini gösterir.
- Gagne'nin öğretim durumları modeli, Bloom taksonomisinden etkilenmiştir ve bu nedenle sorularda Bloom taksonomisinden etkilenen modeller arasında Gagne ve Nanney'nin basamaklı öğrenme modeli yer alır.
- Gagne'nin kuramında en önemli nokta, zihinde gerçekleşen fakat davranışlarla gözlemlenen öğrenme ürünleridir.
- 06:14Öğrenme Ürünlerinin Sınıflandırılması
- Gagne'nin öğrenme ürünleri beş basamağa ayrılır: sözel bilgiler, zihinsel (entelektüel) beceriler, bilişsel stratejiler, tutumlar ve psiko-motor öğrenmeler.
- Psiko-motor öğrenmeler, Bloom taksonomisinde psiko-motor hedefler olarak tanımlanır.
- Tutum öğrenmeler, Bloom taksonomisinde duyuşsal hedefler olarak tanımlanır.
- Sözel bilgiler, Bloom taksonomisinin bilgi düzeyindeki öğrenme hedeflerine; zihinsel beceriler, kavrama, uygulama ve analiz düzeyine; bilişsel stratejiler ise sentez ve değerlendirme düzeyine karşılık gelir.
- 10:45Tutum Öğrenme ve Bilişsel Beceriler
- Çocuğun basketbol veya futbol oynamayı tercih etmesi, duygular devreye girdiği için tutum öğrenme olarak adlandırılır.
- Sözel bilgi, zihinsel beceri ve bilişsel strateji bilişsel becerilerdir; en basit düzeydeki öğrenmeler sözel bilgidir ve ezber öğrenme olarak geçer.
- Sözel bilgi örnekleri: Atatürk'ün doğum ve ölüm tarihleri, maddenin dört hali, Türkiye'nin coğrafi bölgeleri ve renkler.
- 13:14Zihinsel Beceriler ve Bilişsel Stratejiler
- Zihinsel beceriler, örnek verme, uygulama yapma, poster hazırlama, karşılaştırma yapma gibi entelektüel becerileri içerir ve taksonomide kavrama, uygulama ve analiz düzeyi olarak tanımlanır.
- Bilişsel strateji, meta biliş (üst biliş) kullanarak kendi bilişsel süreçlerini yönetmeyi ifade eder.
- Bilişsel strateji örnekleri: özgün fikir ortaya çıkarma, ölçüt odaklı sorgulama, değerlendirme yapma, özgün kompozisyon yazma ve politikaları değerlendirme.
- 16:21Gagne'nin Zihinsel Becerilerin Sınıflandırılması
- Gagne, zihinsel becerileri basitten karmaşık olana doğru sınıflandırmış ve kavrama, uygulama, analiz düzeyinde olan becerileri sekiz'e ayırarak incelemiştir.
- Zihinsel becerilerin basitten karmaşığa doğru sıralaması: işaret öğrenme, uyarıcı tepki bağını öğrenme, basit zincirlemeyi öğrenme, sözel ilişkilendirme, ayırt etmeyi öğrenme, kavram öğrenme, ilke kural öğrenme ve problem çözme.
- İlk dördü davranışçı öğrenme yaklaşımlarından etkilenmiş, yukarıdaki dördü ise bilişsel öğrenme yaklaşımlarından etkilenmiştir.
- 20:45Öğrenme Yaklaşımları
- İşaret öğrenme klasik koşullanma yoluyla öğrenmeye örnektir ve duyusal ve fizyolojik tepkilerin öğrenilmesinde kullanılır.
- Uyarıcı tepki bağını öğrenme edimsel (operant) koşullanmanın bir örneğidir ve ödül ve ceza pekiştirme ile ilgilidir.
- Basit zincirlemeyi öğrenme, iş ve işlem gerektiren ve belli bir sıraya göre gerçekleşen davranışların öğrenilmesidir (yemek yapma, araba kullanma).
- Sözel ilişkilendirme, dil ve dile dair becerileri öğrenmek için kullanılan bir kavramdır (dil öğrenme, şiir ezberleme).
- 25:13Çocukların Öğrenme Süreci
- Çocukların ilk öğrenme araçları eylemlerdir; evde dolaşırken masaya elini vurarak, sobaya dokunarak ve yanarak ayırt etme becerisini öğrenirler.
- Çocuk, sobayı evin diğer nesnelerinden ayırt ederek "bu nesneye dokunmamalıyım" kavramını öğrenir.
- Çocuk, ayırt etme becerisinden sonra kavram öğrenmeye geçer; sobanın sıcak olduğunu, buzdolabının soğuk olduğunu, insanın uzun veya kısa olduğunu öğrenir.
- 27:31Kavram ve Kural Öğrenmesi
- Kavram öğrenme, dilde kullanılan nitelemeye dair özelliklerin tamamıdır: uzun, kısa, şişman, zayıf, sıcak, içinde, altında, üstünde, dışında, yanında, kenarında.
- Birden fazla kavram birleşip bilimsel bir doğru oluşturursa, bu kurallı öğrenmedir; örneğin "yol eşittir hız çarpı zaman" formülü veya "her yüz metrede bir yükseğe doğru çıkarsam sıcaklık on beş santigrat derece düşer" kuralı.
- Kurallar kavramların birleşimiyle oluşur ve okullarda öğrendiğimiz tüm bilimsel doğrular, bilim insanlarının ortaya koyduğu tüm kurallar ilke ya da kural öğrenmedir.
- 31:12Aşamalı ve Birikimli Öğrenme
- Öğrenme süreci aşamalı ve birikimli olarak tanımlanır; ayırt etmeden kavram öğrenmeyi, öğrenmeden ilki öğrenmeyi, ilki öğrenmeden problem çözmeyi öğrenmek mümkün değildir.
- Örneğin, arabanın otobüsten farklı olduğunu bilmek ayırt etmedir, arabanın rengini bilmek kavram öğrenmedir, sıcak ve soğuk renkleri bilmek kural öğrenmedir, renklerle ilgili matematik sorusunu çözmek problem çözme öğrenmedir.
- Bu süreç, öğrenmenin aşamalı ve birikimli olduğunun göstergesidir.
- 32:53Gagne'nin Öğretim Basamakları
- Gagne'nin öğretim basamakları, öğretmenlerin bir dersin kırk dakikası içerisinde girişte, gelişmede ve sonuçta neler yapması gerektiğini ve bunun bilgi işleme kuramındaki karşılığına dönük açıklamalar yapar.
- Gagne'ye göre dokuz basamaklı bir öğretim süreci kullanılır: dikkat çekme, hedeften haberdar etme, ön koşul öğrenmeleri hatırlatma, uyarıcı materyali sunma, öğrenciye rehberlik etme, performansı ortaya çıkarma.
- Dikkat çekme basamağı, öğrenciye aykırı bir uyarıcı sunarak derse odaklanmasını sağlamaktır; hedeften haberdar etme basamağı, çocuğa derste ne öğreneceğini söylemektir; ön koşul öğrenmeleri hatırlatma basamağı, öğretmenin derse başlamadan önce çocukların hazır bulunuşluk düzeylerini ortaya çıkarmasıdır.
- 41:21Öğretim Basamakları
- Öğretmen materyali sunduktan ve öğrenciyi yönlendirdikten sonra, öğrenciden konuya ilişkin etkinliklerde bulunmasını, soru sorduğunda cevap vermesini ve fikrini beyan etmesini istemektedir.
- Dönüt verme, öğrencinin verdiği cevabın doğru mu yanlış mı olduğuna dair geri bildirim verme becerisidir ve dönüt olmazsa öğrencinin yanlış öğrenme ihtimali son derece yüksektir.
- Performansı değerlendirme, öğrencinin belirlenen kazanıma ya da öğrenmeye ilişkin ne kadar öğrendiğini belirleme işlemidir ve ölçme değerlendirme işlemini gerçekleştirmektedir.
- 44:05Bilginin Kalıcılığı ve Transferi
- Bilginin kalıcılığını ve transferini sağlama, bilgiyi geri getirme, kullanma, ilişkilendirme ve transfer etme işlemidir.
- Bilginin kalıcılığını ve transferini sağlamak, bilgiyi kullanarak üst düzey düşünme ve öğrenmeyi gerçekleştirmektir.
- 44:38Gagne'nin Öğretim Basamakları Modeli
- Öğretmen derse başlarken dikkat çekme, hedeften haberdar etme ve ön koşul öğrenmeleri hatırlatma basamaklarını kullanır.
- Öğretmen uyarıcı materyali sunduktan sonra öğrencileri yönlendirir, öğretimi sağlar, performanslarını değerlendirir ve dönüt verir.
- Dersin son iki basamağı performansı değerlendirme ve kalıcılığı sağlama uygulamalarıdır, bu da sonuç olarak tanımlanır.
- 51:14Gagne'nin Öğretim Durumları Modeli
- Bilgi işleme kuramında bilginin alınması, işlenmesi, kodlanması, depolanması ve geri getirilmesi süreçleri Gagne'nin öğretim durumları ya da öğretim basamakları modelinde etkin biçimde görülür.
- Gagne'nin temel özellikleri: öğrenme ürünleri, entelektüel becerileri, öğretim basamakları, bilgi işleme kuramı ile ilişkisi ve ayrıntılı örneklerdir.
- Sonraki videolarda beyin temelli öğrenme ve kuantum öğrenme modelleri karşılaştırılacak ve modeller konusunun iki videosu tamamlanacaktır.