Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan FMEA (Hata Türleri ve Etkileri Analizi) ve EFEMI (Risk Değerlendirme Tekniği) tekniklerini anlatan eğitim serisinin ikinci bölümüdür.
- Video, FMEA tekniğinin yedi adımlı uygulama sürecini detaylı olarak ele almaktadır: kapsam, yapı analizi, fonksiyon analizi, hata analizi, risk analizi, optimizasyon ve sonuç dökümantasyonu. Fren diski tornalama prosesi örneği üzerinden FMEA formunun nasıl doldurulacağı, özellik matrisinin kullanımı ve sebep-sonuç ilişkilerinin nasıl belirleneceği gösterilmektedir.
- Videoda ayrıca EFEMI tekniğinin FMEA'dan farkları, faaliyetlerin tamamlanması, şiddet, olasılık ve hesaplanabilirlik değerlerinin değerlendirilmesi ve faaliyet öncelik seviyesinin belirlenmesi süreci de örneklerle açıklanmaktadır. Özellikle otomotiv sektöründe çalışanlar için faydalı bilgiler içeren bu eğitim, risk analizi tekniklerini pratik uygulamalarla desteklemektedir.
- 00:13FMEA Tekniği ve Uygulama Adımları
- FMEA (Hata Türleri ve Etkileri Analizi) tekniği, ürünün üretileceği prosesleri tasarlama aşamasında seri imalat aşamasında oluşabilecek hataları öngören, etkilerini ve nedenlerini analiz ederek riski seviyelendiren bir tekniktir.
- FMEA tekniği proaktif bir yaklaşımla hata oluşmadan önce tecrübe ve bilgi birikiminden yola çıkarak gelecekte olabilecek hataları tahmin eder ve önleyici yaklaşım ile çözümler üretmeyi amaçlar.
- FMEA tekniğinin uygulama adımları yedi adım olarak standardize edilmiştir: kapsam, yapı analizi, fonksiyon analizi, hata analizi, risk analizi, optimizasyon ve sonuç dökümantasyonu.
- 02:17FMEA Formunun Adımları
- Birinci adım kapsam adımıdır ve formun üst bilgisi niteliğindeki bilgileri kapsar, FMEA projesi ve ürünle ilgili temel bilgileri içerir.
- İkinci adım yapı analizi adımıdır ve ürünün, analiz edilen bileşenin yapısı veya ürünün üretileceği prosesin bileşenleri analiz edilir.
- Üçüncü adım fonksiyon analizi adımıdır ve ürünün odaklanan bileşeninin veya proses parametrelerin fonksiyonları tanımlanır.
- Dördüncü adım hata analizi adımıdır ve belirlenen fonksiyonların yerine getirilememesi durumu ile ifade edilen hata türü, hata nedeni ve hata etkisi tanımlanır.
- Beşinci adım risk analizi adımıdır ve hata nedeninin olasılığı ve mevcut kontrol önlemleri ile hata riski belirlenerek önlem alma gerekliliği değerlendirilir.
- Altıncı adım optimizasyon adımıdır ve hata için bir faaliyet yapılması kararı verilmiş ise hayata geçirildiği ve hayata geçirilen önlemlerle birlikte riskin azalıp azalmadığının takip edildiği adımdır.
- Yedinci adım dokümantasyon adımıdır ve hayata geçirilen FMEA projesinin dokümante edilmesini amaçlayan adımdır, özellikle şirket hafızasını güçlendirmek ve öğrenilmiş dersler vasıtası ile kuruluşun no avını geliştirmeye katkı sağlamaktadır.
- 04:14FMEA Formunun Yapısı
- FMEA formu soldan sağa doğru yatay olarak tanımlanabilir ve iki, üç ve dördüncü adımların üst üste yer aldığı form yapılarında kullanmak mümkündür.
- Formun üst tarafında ürün, müşteri, proje ve çalışmayı yapan ekip ile ilgili bilgilerin yer aldığı bölüm yer alır.
- Kapsam bölümünde kuruluş, tesis, müşteri, model yılı/platform, proje ismi, başlangıç tarihi, revizyon tarihi, ekip üyelerinin isimleri, proje numarası, proje sorumlusu ve gizlilik sınıfı bilgileri kaydedilir.
- 07:10Fren Diski Örneği ve FMEA Uygulaması
- Fren diski üretiminde dik olarak dönen bir kafaya takılan fren diski yere paralel olarak dönerken, solda görünen katerler üstten ve alttan aynı anda diskin yüzeyini tornalar.
- Yapı analizi adımında tornalama prosesinin yapısı analiz edilir: proses elemanı, işlem adımı, proses bileşeni ve proses bileşeni insan, makine, malzeme, çevre gibi bilgiler kaydedilir.
- Fonksiyon analizi adımında proses elemanının işlevi, proses sonucu elde edilen özellikler ve proses bileşenin fonksiyonu ile proses karakteristiği sütunları doldurulur.
- Proses matrisi, ürün tasarımcısının isteklerini sol tarafa, bunu sağlayan prosesi tasarlayan proses tasarımcısının yönettiği proses parametrelerini yukarıya yazarak hazırlanır.
- Balık kılçığı (sebep-sonuç ilişkisi) yardımıyla proses sonucu elde edilen ürünün özelliği (diz kalınlığı) ve bu özelliğe etki eden proses parametreleri (makine, insan, malzeme, ölçme ve yöntem) gösterilir.
- 12:25Disk Tornalama Prosesinde Parametreler
- Disk tornalama prosesinde disk kalınlığına etki eden makine parametreleri katerler arası mesafe, kater tipi ve kater ilerleme hızıdır.
- Operatör ana kolunda ise operatörün torna alacağı fren diskini konumlandırdığı koordinat yazılabilir.
- Sebep-sonuç ilişkisi içinde olan ve buna etki eden proses parametrelerine proses matrisinde yer verilmiştir.
- 12:58Hata Analizi Adımları
- Hata analizi adımında, üçüncü adımda belirlenen fonksiyonların yerine getirilememesi hata anlamına gelir.
- Fonksiyonel analizin doğru yapılması durumunda hataları analiz etmek çok kolay olacaktır.
- Hata analizi sonucunda hata sonucu, hata türü ve hata nedeni olarak tanımlanan hata zinciri oluşturulur.
- 13:17Hata Analizi Örneği
- Bir numaralı hatanın sonucu sütuna hatanın neden olduğu fonksiyonellik kaybı (disk ömrünün kısalması) yazılır.
- İki numaralı hata türü sütuna teknik resimde istenilen özelliğin sağlanamama durumu (disk kalınlığının ince olması) yazılır.
- Üç numaralı hata nedeni ise proses parametresinin istenilen fonksiyonunu yerine getirmeme hatası (torna katerler arası mesafenin küçük olması) olarak tanımlanır.
- 14:07Hata Şiddetinin Belirlenmesi
- Hatanın risk seviyesini belirleyebilmek için hata sonucunun neden olacağı etkilerin şiddetini "s" ile gösteririz.
- Disk ömrünün kısalması, nihai kullanıcının diski çabuk değiştirmesine neden olacağı için maliyetini etkileyecektir.
- Araç üreticisinin belirlemiş olduğu standarda aykırı bir durum oluşacaktır ve bu doğrultuda şiddet tablosu değerlendirildiğinde disk ömrünün kısalmasını dokuz seviyesindeki bir şiddet ile derecelendirebiliriz.
- 14:49FMEA Formunda Hata Zinciri
- FMEA formunda üreticiden kullanıcıya kadar uzanan zincir boyunca matrislerle ifade edilen sebep-sonuç ilişkisine paralel olarak hata sonucu, hata türü, hata nedeni olarak tanımlanan hata zinciri açıklanır.
- Nihai kullanıcı fren diskinin uzun ömürlü olmasını beklerken, sistem tasarımcısı disk kullanım ömrü ile bu isteği karşılamaktaydı.
- Disk kullanım ömrünün sağlanabilmesi için ürün tasarımcısı disk kalınlığı ölçüsünü belirlemişti.
- 15:54Matrisler Üzerinde Hata Zinciri
- Proses matrisinde proses parametresi olarak tanımlanan katerler arası mesafe disk kalınlığına, ürün matrisinde disk kalınlığı olarak belirlediğimiz dizayn parametresi disk kullanım ömrüne etki etmektedir.
- Performans matrisi üzerinde tanımlanan disk kullanım ömrü fonksiyonel parametresi ise nihai kullanıcı istekleri arasında yer alan diskin ömrünün uzun olması isteğine etki etmektedir.
- FMEA'nın yeni versiyonda kurgulanan analizi, fonksiyon analizi, hata analizi gibi adımlar form üzerinde yan yana gösterildiği gibi üst üste de yerleştirilebilir.
- 17:32Risk Analizi Adımları
- Risk analizi adımı, yeni ürünün devreye alındığı andaki mevcut durum düşünülerek hata nedeni için mevcut önleyici kontroller varsa yazılır.
- Hata nedeninin oluşma olasılığını olasılık tablosundan okuyabiliriz.
- Olasılık tablosunda parça veya araçta hata olma oranı, hata oluşma tahmini, zamana dayalı hatanın nedeninin oluşma olasılığı ve kontrol tipi olmak üzere farklı bakış açıları ile değerlendirme yapılabilir.
- 19:17Saptanabilirlik ve Faaliyet Önceliği
- Hata türü veya hata nedeni için mevcut keşfedici kontrol olarak belirlediğimiz operasyon sırasında yüzde yüz kontrolün hatayı saptayabilme derecesini saptanabilirlik tablosundan okuyabiliriz.
- Hatanın etkisinin şiddeti, hata nedeninin olasılığı ve hata nedeni veya hatanın saptanabilme kabiliyetini bir arada değerlendirerek faaliyet önceliğini tespit edebiliriz.
- Öncelik tablosunda şiddet dokuz, olasılık beş, saptanabilirlik altı kombinasyonunun yerini buluyor ve faaliyet veya aksiyon öncelik sütununda karşı gelen harfi okuyoruz.
- 20:29Faaliyet Önceliği Değerlendirmesi
- Tablodaki harfler yüksek ve orta ve düşük anlamlarına gelmektedir.
- H ise faaliyet yapılarak hata nedeninin olasılığı ve hata nedeni veya türünün saptanabilme kabiliyetini geliştirme önceliği yüksektir.
- EM ise faaliyet yapılarak hatanın nedeninin olasılığı ve hata nedeni veya türünün saptanabilme kabiliyetini geliştirme önceliği orta seviyededir.
- L ise faaliyet yapılarak hata nedeninin olasılığı ve hata nedeni veya türünün saptanabilme kabiliyetini geliştirme önceliği düşüktür.
- 21:29Optimizasyon Adımı
- Altıncı adım, risk analizi sonucu belirlenen faaliyet önceliğine göre hata nedenini önleyerek oluşma sıklığını azaltmaya veya hata nedenini veya türünü saptama kabiliyetini iyileştirmeye yönelik faaliyetlerin planlanması ve görevlendirilmesini kapsayan optimizasyon adımıdır.
- Hata nedenini azaltan veya ortadan kaldıran önlemler düşünerek katerler arası mesafenin cam sistemi ile otomatize edilmesini planlıyoruz.
- Aynı zamanda tornalama operasyonu sırasında otomatik olarak yüzdeyüz kalınlık kontrolü yapan bir sistem entegre etmeyi planlıyoruz.
- 22:23Optimizasyon Sonuçları
- Catcam sistemi, hata nedeninin yani katerler arası mesafenin küçük olması hatasını engelleyeceği için olasılık azalacaktır.
- Makine tabanlı otomatik tespit etme metodu, hata türünü ilgili istasyonda yakalar ve sistemin hatalı işleyişini önler veya sistem hatalı ürünü tanımlar ve otomatik olarak tanımlanmış red alanına gitmesini sağlar.
- Planlanan faaliyetlerin tamamlanması durumunda faaliyet önceliğinin yüksek seviyeden orta ya da düşük seviyeye kadar indirilmesi hedeflenmektedir.
- 24:28Faaliyet Planlaması
- Belirlenen önlemlerle olasılık da saptanabilirlik de üç seviyesine inebilmektedir.
- Hatanın şiddeti ise dokuz seviyesindeydi, bu durumda yine faaliyet öncelik tablosundan şiddetin dokuz, olasılığın üç ve saptanabilirliğin üç olduğu risk kombinasyonunun karşılığındaki faaliyet öncelik seviyesi L yani düşük seviyede olduğu görülmektedir.
- Ekip kendi arasında görev dağılımı yaparak bu faaliyetlerin tamamlanacağı tarihi belirler ve faaliyet henüz planlama aşamasında olduğu için faaliyetin durumu "planlandı" yazılıyor.
- 25:12Faaliyet Tamamlama ve Değerlendirme
- Faaliyetler tamamlandığında, tamamlanan faaliyetlerle ilgili bilgiler FMA formuna kaydedilir ve şiddet, olasılık ve hesaplanabilirlik değerlendirmesi sonucu faaliyet öncelik seviyesi forma kaydedilir.
- Örnekte ekip üyeleri, katerler arası mesafenin CATCAM sistemi ile optimize edildiğini, işlemin tamamlanma tarihini 25,5 olarak ve sistemin kontrol edildiğini ve sorunsuz çalıştığını belirtiyorlar.
- Faaliyetlerin tamamlanması sonucu şiddeti 9 olan disk kalınlık hatası için planlandığı gibi olasılık ve saptanabilirlik değerlerinin 3 seviyesine düştüğü, böylece faaliyet öncelik seviyesinin yüksek seviyeden düşük seviyeye düştüğü belirlenmiştir.
- 26:02EFEMI Tekniğinin Değişimi
- EFEMI uygulaması prensip olarak bugüne kadar alışık olduğumuz EFEMI tekniğine paralellik arz etse de, tekniğin etkin olarak uygulanması için bileşen, fonksiyon ve hata analizi keskin sınırları ile birbirinden ayrıştırılmıştır.
- En bariz değişikliklerden birisi, şiddet, olasılık ve hesaplanabilirlik değerlerinin çarpılarak tespit edildiği, risk öncelik sayısı yerine çarpmaksızın oluşturulan bir tablo yardımı ile alınması gereken aksiyonların önceliklendirildiği bir zihniyete geçiş yapılmıştır.