Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir konuşmacının felsefe konusunda derin bilgiye sahip olduğunu belirten ve izleyicilerden gelen soruları yanıtladığı bir sohbet formatındadır. Konuşmacı, Hegel, Nietzsche ve diğer filozofların fikirlerini ele alarak kendi düşüncelerini paylaşıyor.
- Video, felsefe yapma isteği, Hegel hakkındaki okumalar, pandemi dönemindeki sosyal izolasyonun etkileri, Apollo ve Dionysus mitolojik dualizmi, Nietzsche'nin "üst insan" kavramı ve Doğu-Batı ilişkileri gibi konuları ele alıyor. Konuşmacı, Batı felsefesinin doğadan kopukluğunu, emperyalizm ve kolonyalizm gibi sonuçlarını ve modern toplumun pragmatik yaklaşımını eleştirerek, alternatif bir insan modeli sunuyor.
- Videoda ayrıca "Sadece Aşıklar Yaşar" adlı filmin vampir karakterleri üzerinden Nietzsche'nin felsefesi açıklanıyor ve Edward Said'in "Orientalism" kitabındaki Batı'nın Doğu'yu sömürgeleştirme stratejileri analiz ediliyor. Konuşmacı, Nietzsche'nin kitaplarının doğru sırayla okunması gerektiğini vurgulayarak, filmin izlenmesinden sonra edindiği düşünceleri paylaşıyor.
- 00:02Video Amacı
- Konuşmacı, normalde bu sıralar video yapmayacağını ancak biriktirdiği soruları cevaplamak ve son izlediği bir filmi incelemek için video çektiğini belirtiyor.
- Soruların biri "felsefe yapma isteği nereden geliyor" konusuyla ilgili.
- Konuşmacı, soruların kapsamlı olduğunu ve uzun bir video olabileceğini düşündüğünü ifade ediyor.
- 01:27Felsefe Yapma İstekleri
- Konuşmacı, felsefe yapma isteğinin dört cevap üzerinden açıklanabileceğini belirtiyor.
- Lise çağından beri felsefeye ilgi duyduğunu ancak en önemli ilgisi üniversite yıllarında oluştuğunu söylüyor.
- Bilim felsefesi konusunda eksikliğini gidermek için ilgilenmeye başladığını ve felsefe tarihine yöneldikçe filozofları okumaya devam ettiğini anlatıyor.
- 02:42Felsefe ve Diğer Bilimlerin İlişkisi
- Sosyoloji teorilerini anlamak için felsefeye başvurduğunu, bilimde ontoloji, epistemoloji ve metodoloji gibi felsefi temaların olduğunu belirtiyor.
- Felsefeden din felsefesinden değil, bilgi ve varlık felsefesinden başladığını, sonra akl felsefesine ve son iki yılda felsefe tarihine yöneldiğini söylüyor.
- Dışarıdan derslere, konferanslara ve sempozyumlara katılarak felsefe tarihine ilerleme kaydettiğini ifade ediyor.
- 04:43Felsefe Yapmanın Önemi
- Felsefe okumaları yaparken, farklı düşünceleri ve anlama biçimlerini kavrayabilmek için tartışma ve diyalog kurduğunu belirtiyor.
- Felsefe yapmanın kendi düşünce sistemini inşa etmek olduğunu, felsefe tartışmalarının sorularla desteklenerek bir düşünce sistemi oluşturduğunu söylüyor.
- Felsefenin kendini tanımaya ve çevreyi anlamaya yardımcı olduğunu, terapi niteliğinde olduğunu ifade ediyor.
- 07:09Felsefe ve Diğer Alanların İlişkisi
- Felsefeyi okudukça tarih bilgisini de geliştirdiğini, felsefenin tarihe bağlı olduğunu belirtiyor.
- Aydınlanma döneminde Alman idealizminin ortaya çıkışı ve potivizm gibi felsefi akımların tarihe etkisi olduğunu söylüyor.
- Felsefenin insan konusunu açıklamakta zorlandığı yerlerde edebiyatın yardımı olduğunu, filozofların sistemlerini eleştirmek için edebiyata yöneldiğini ifade ediyor.
- 09:41Hegel Hakkında Soru
- Konuşmacı, neden Hegel hakkında bu kadar çok okumalar ve paylaşım yaptığını sorduğu bir soruya cevap veriyor.
- Kant'ı okuduktan sonra Hegel hakkında okuma gereksinimi duymuş olduğunu belirtiyor.
- Kant'ın özne ve nesne konusunu eleştiren bir sistemi varken, Hegel'in özne ve nesneyi birleştiren ve öznenin kendi kendini eleştiren bir sistemi olduğunu söylüyor.
- 11:31Hegel'in Felsefesi
- Hegel'i okumadan önce önce Hegel hakkında küçük okumalar yaptığını, Hegel konusunda araştırmalar yapan yazarların kitaplarını okuduğunu belirtiyor.
- Hegel'in evrensel tinin düzenlemesi altında olduğumuzu, küreselleşen günümüz dünyasını açıklayan bir sistem ortaya koyduğunu söylüyor.
- Hegel'in özneyi bir kenara bırakmadığını, öznenin evrensel tini doğru kendi kendini aktaran bir süreç içerisinde olduğunu ifade ediyor.
- 14:29Hegel ve Kant Karşılaştırması
- Kant'ın toplumsal ve tarihsel sistem hakkında bir düşüncesi olmadığını, özneye ve etik kabul sistemini gösterdiğini belirtiyor.
- Hegel'in aksine, tarihsel ve toplumsal sistemin dizginin özneyi kapsadığını ve değiştirdiğini söylüyor.
- Pandemi döneminde evlerde kaldığımızda farklı insanlarla etkileşime geçemeyişimizden dolayı varlığımızı ve bilgimizi eksik hissettiğimizi, bir bireyin kendisini başka bir birey sayesinde varlık kurduğunu ifade ediyor.
- 16:25Hegel'in Felsefesi ve Olumsuzlama Kavramı
- Hegel'in felsefesinde mevzusu ve bireylerin evrenselliğe doğru dönüşümlü olarak değişmesi en etkileyici yönlerden biridir.
- Hegel'e göre özne kendi kendini nesne haline getirdiğinde (refleksiyon) kendi kendini olumsuzlar ve başka bir insanla etkileşime geçtiğinde hem kendini hem karşısındaki kişiyi olumsuzlar.
- Hegel'in "savaş" kavramı, kişinin kendini olumsuzlayarak özbilinç alanını oluşturması ve diğer insanlarla etkileşime geçerek kendini yeniden olumlu hale getirmesi şeklinde anlaşılmalıdır, bu bir çatışmadır.
- 22:18İstenç ve Tasarım Dünyası
- İnsanlar bireyselleştiğinde istenç ve tasarım dünyasında köle haline gelirler, çünkü her kavram ve model bedensel arzulara yönelik üretilir.
- Aydınlanma, modernizm ve sanayileşme sürecinde insanlar doğadan koparak istençlerini merkeze koyarak doğayı şekillendirmeye başlamışlardır.
- İnsanlar doyumsuz bir istençle donatılmıştır, sürekli isteyen ve istedikçe kendilerine, çevresine ve doğaya zarar veren canlılardır.
- 27:30İstençlerden Kurtulma Yolları
- İstençlerimizin kölesi olmaktan kurtulmanın yolları sanat, edebiyat ve müzik gibi alanlara yönelmektir.
- Empati, acı çeken bir insanın durumunu anlayarak istençlerimizi devre dışı bırakmamızı sağlar.
- Nietzsche, Hint felsefesine dayanan bir yaklaşım benimsemiştir çünkü Hint felsefesi doğayla barışık olurken, Batı felsefesi doğadan kopuk ve sürekli doğayı şekillendirmek isteyen bir profildir.
- 30:51Nietzsche'nin Felsefi Yaklaşımı
- Nietzsche, Apollon ve Dionysus dualizmi üzerinden felsefi düşüncelerini geliştirir.
- Dionysus, doğu kökenli bir tanrı olarak doğadan kopuk olmayan insan modelinin bireyselleşmiş halini temsil eder.
- Apollon ise doğadan kopuk, kültürü oluşturan bir sistemdir ve Nietzsche, Sokrates ve Platon'a karşı presokratiklere hayranlığını gösterir.
- 32:37Presokratikler ve Sokrates'in Felsefi Yönü
- Presokratikler doğa hakkında bilgi ve varlık düşüncesi üzerine yoğunlaşıyor, insan hakkında da düşünüyorlar ancak Platon ve Sokrates gibi değil.
- Sokrates felsefenin yönünü varlık ve bilgi alanından ahlak alanına doğru kaydırıyor.
- Platon mitolojide Apollon'u simgeliyor, Apollon ise Dionysus'un karşıtıdır.
- 33:34Apollon ve Dionysus'un Karşılaştırılması
- Dionysus somut olanı temsil eder, ne kadar içki içse de somut gerçekliği korur.
- Apollon ise sonsuz mutluluk yolunda akıl ile doğanın şekillendirici sistemini amaç edinir.
- Apollon resimlerde güneş gibi parıldayan, sarı saçlı, mavi gözlü, yakışıklı bir tanrı olarak gösterilir.
- 34:31Apollon'un Özellikleri ve Simgesi
- Apollon çok ciddi, kendinden emin ve narsist bir tanrıdır.
- İnsanlık yerleşik topluma geçtiğinde, doğa modelli astral yaşam biçimini bırakarak Apollon yerleşik toplumu simgeler.
- Dionysus insan bedenini temsil ederken, Apollon insan aklını temsil eder.
- 36:25Apollon'un Tanrısal Özellikleri
- Apollon çok kibirli bir tanrıdır ve istediklerini öldürebilir.
- Apollo yerleşik sistemi simgeleyen, çoban bir tanrıdır.
- Apollon sözünü dinleyenleri ödüllendirir, dinlemeyenleri öldürebilir.
- 37:13Apollon'un Efsaneleri
- Andromeda kazandıktan sonra onu öldürür.
- Hecuba'ya kehanetin gücünü verir ancak onun yüz vermemesi üzerine lanet atar.
- Defne olayında, Defne ondan kaçarak ağaca dönüşür ve Apollon defne yapraklarını kullanmaya başlar.
- 39:10Platon ve Apollonik Dünyaview
- Platon iddialar ve kavramlar dünyasını kurmuş, bu dünyayı illüzyon olarak görür.
- Hristiyanlıkta da bu dünya bir geçiş sistemi ve sınav mekanı olarak görülür.
- Dionysus bedeni, cinselliği ve insani özelliklerimizi temsil eder.
- 41:11Batı Dünyasının Felsefi Yapısı
- Batı dünyası insanın insanı katletmesi, doğaya karşı hınç ve birbirlerinden nefret içindedir.
- Nietzsche üst insan modelini sunarak insanın doğadan soyutlanması fikrini eleştirir.
- Kilisede papazların evlenmemelerinin sebebi, toprakların bölüşülmemesi ve özel mülkiyetin parçalanmamasıdır.
- 43:14Aydınlanma ve Modern Dönem
- Aydınlanma ve modernizm ile birlikte aklı öne çıkaran, insanları tek tip modele indirgeyen bir kültürel model ortaya çıkar.
- Aydınlanma döneminde çevresel determinist ve sosyal darwinist modellerde Avrupa dışında yaşayanları aptal olarak nitelendirme yapılır.
- Batı dünyası emperyalizm ve kolonyalizm ile yeni dünyadaki hammaddeye ulaşır, oradaki insanları köleleştirir.
- 45:57Doğu ve Batı İlişkileri
- Doğu toplumları Batıyı işgal etmemiş, sadece Pers Savaşları gibi sınırlı hakimiyetler olmuştur.
- Batı, Doğu'ya sadece işgal etmekle kalmayıp fikirlerini de yaymıştır.
- Marx'a göre kapitalizm ve sanayileşme herhangi bir ulus devletin içerisine girdiğinde sömürge ve sömürü oluşturur.
- 48:33Nietzsche'nin Üst İnsan Modeli
- Nietzsche'nin üst insan modeli ve eserleri çok yanlış anlaşılıyor, bu nedenle Nietzsche okuyanlar önce "Böyle Buyurdu Zerdüşt" kitabından başlamamalı, "Müziğin Ruhu" ve "Trajedinin Doğuşu" kitaplarından başlamalı.
- Üst insan, kendisiyle barışık, ölümü hatırlayan ve yüceleştiren, doğaya ters bir şekilde yaşayan bir insan değil, insan hümanisttir.
- Üst insan, Apolloncu değil, diyonya ile barışık bir modeldir ve Sokratesçi düşünceden farklı olarak pre-Sokratikleri temsil eden bir modeldir.
- 51:07Üst İnsanın Özellikleri
- Üst insan acı çeken, ancak bu acı çekme bedensel acılar değil, başkasının acısını empati duyarak çekmektir.
- Rahata erişmek isteyen insan tipi sürü insandır, rahata erişebilmek için emperyalizm yapar ve diğer insanlar ve doğa umrunda değildir.
- Üst insan doğayı ve diğer insanları umursar, cehalete karşı kibirlidir.
- 52:36Film İncelemesi
- Filmde Tilda Swinton ve Tom Hiddleston oynayan vampirler, "Adam" ve "Havva" adında yüzyıllardır yaşayan ve birbirlerine aşıklar.
- Vampirler insanları "zombi" olarak adlandırır ve onları hakaret ederler, çünkü insanlar istençlerinin kölesi olmuş, doğayı kirleten ve birbirlerini öldüren zombiler gibidir.
- Vampirler edebiyat, sanat ve müzikle ilgilenir, yaratıcı olmak isterler ve para kazanma arzusuna yönelik yaşayan bir insan modeli değildir.
- 57:27Batı ve Doğu İlişkileri
- Batı dünyası, Apolloncu ve Platonik sistemde aklı öne çıkaran, pragmatik ve pratik yaşayan bir sistemdir.
- Edward Said'ın "Get Rid Said" kitabında, batının doğuyu nasıl sömürgeleştirme ve işgal etme programı anlatılmaktadır.
- Tüketim toplumunda ihtiyaci olmaksızın yaşayan, ihtiyacı olmaksızın bir şeyler alma ihtiyacında olan insanların dünyaya verdiği zarar vurgulanmaktadır.