Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Funda Keser tarafından sunulan bir eğitim dersidir. Yeni sınav sistemine göre ortak alanda felsefe derslerini anlatan bir içeriktir.
- Video, felsefenin tanımı ve özellikleri ile başlayıp, bilgi kavramı ve bilgi türlerini (dinsel, gündelik, sanat, teknik ve bilimsel bilgi) detaylı şekilde ele almaktadır. Ardından felsefe ile bilim arasındaki ilişki incelenmekte, her iki bilginin ortak ve ayrılan yönleri açıklanmaktadır. Son bölümde ise felsefenin günlük hayattaki önemi ve felsefe ile din arasındaki farklar anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca bilimlerin sınıflandırılması (formel, doğa ve sosyal bilimler), felsefi bilginin pratik faydaları ve felsefe bilgisinin bilgi üretme süreci de ele alınmaktadır. Video, soru-cevap formatında ilerleyerek konuları pekiştirmekte ve bir sonraki derste epistemoloji konusunun işleneceği belirtilmektedir.
- Felsefe Nedir?
- Felsefe, varlık, evren ve insanla ilgili en geniş, kapsayıcı ve eleştirel bir bakış açısıyla evrene, insana ve var olanlara yönelen tutarlı, sistemli ve düzenli bilgidir.
- Felsefenin doğuşuna yol açan temel nedenlerden biri, antik Yunan'da demokrasinin var olması ve farklı düşüncelere özgürlük tanımasıdır.
- Felsefe, "ben neyim, kimim, evren nereden geliyor" gibi sorulara yanıt arayan insanlar için geçerli bir bilimdir.
- 03:01Felsefe Bilgisinin Özellikleri
- Felsefe olanı parça parça değil, bütünsel olarak algılamaya çalışır ve var olanlara tümel bir bakış açısıyla yönelir.
- Felsefe eleştirel (sorgulayıcı)dir, kendisine verilenleri olduğu gibi kabul etmez ve dogmatik bir yaklaşımı yoktur.
- Felsefe kendi içinde tutarlıdır, mantıksaldır ve akıl ve mantık ilkelerine dayanır.
- 04:16Bilgi Nedir?
- Bilgi, suje (insan algılayan kavrayan) ile obje (nesne algılanan-kavranan) arasında kurulan zihinsel bir bağdır.
- Kavram, bir nesnenin zihindeki tasarımıdır ve bir yönüyle nesneye, diğer yönüyle anlama işaret eder.
- Bilgi, insanla obje arasında kurulan zihinsel bağın kuruluş biçimleriyle ortaya çıkar.
- 06:10Bilgi Türleri
- Dinsel bilgi, insanla obje arasındaki bağı kuran inançtır, dogmatiktir ve sorgulanamaz.
- Gündelik bilgi (empirik bilgi), insanla nesne arasında bağı kuran sezgiler ve algılardır, yöntemli ve kesin değildir.
- Sanat bilgisinde suje ile obje arasında bağı kuran yaratıcı hayal gücüdür, sanatçı evreni kendine göre görür ve yansıtır.
- 09:18Teknik Bilgi ve Bilimsel Bilgi
- Teknik bilgi, günlük hayatımızı kolaylaştırmak amacıyla kullanılan araç, gereç ve ekipmanları içeren bilgidir.
- Teknik bilginin ortaya çıkması için bilimsel bilginin teorik sonuçlarının pratiğe uygulanması gerekir.
- Bilimsel bilgi, deney ve gözleme dayanan, geçerli yöntemlerle elde edilmiş, nesnel, kendi içinde tutarlı, genellenebilen, birikimli olarak ilerleyen, kesin ve öngörüye yer veren bilgiler bütünüdür.
- 11:36Felsefe ve Bilim Arasındaki İlişki
- Felsefede düşünülen şeyler bilim tarafından gözlem ve deney yoluyla sınanabilir hale gelir, ispatlanırsa bilimsel nitelik kazanır.
- Bilim deneyi kullanan düşünme, felsefe ise deneysiz düşünmenin bilimidir; felsefe somut ve soyut olanlarla ilgilenirken, bilim sadece somut olgulara odaklanır.
- Felsefe bilgisi kümülatif ve yanısaldır, her dönemde aynı sorunla ilgili bilgiler üst üste yığılırken, bilimsel bilgide veriler hem yığılır hem de birbirine eklenerek ilerler.
- 13:44Felsefe ve Bilimin Farklılıkları
- Felsefe varlığı tümel olarak incelerken, bilime konu olan varlık sadece somut ve deneysel gözlenebilir olan şeylerdir.
- Felsefe sorgulamayı amaçlar, neyin neden, niçin, nasıl olduğunu düşünmeyi içerirken, bilim elde ettiği sonuçların kesinliğiyle ilgilenir.
- Bilimin nesnelliğine karşı filozoflar bazında düşünceleri ileri sürüldüğü için felsefenin öznelliği söz konusudur.
- 15:00Felsefe ve Bilimin Ortak Yönleri
- Her ikisi de hayret, merak ve öğrenme amaçlıdır, gerçeği anlamaya eğilimlidir.
- Elde edilenlerin sistemli, düzenli olması, akıl ve mantık kurallarına uyması ve eleştiriye açık olması gerekir.
- Bilimsel buluş yapan kişi elde ettiği sonucu tüm zamanlar için geçerli, eleştirilemez şeklinde ileri süremez.
- 15:47Bilgi Türleri
- Bilgi, insanla obje arasında kurulan zihinsel bir bağdır; bu bağın kuruluş biçimi bilgi türlerini oluşturur.
- İnançla kurulan bağ dinsel bilgi, duygularla kurulan bağ sanat bilgisi, algılara ve gündelik deneyimlere bağlı olan bağ ise gündelik, empirik veya düzensiz bilgidir.
- İnsan hayatına kolaylık sağlamak amacıyla kurulan bağ teknik bilgi, var olanları neden-sonuç ilişkisi içinde açıklayıp deneysel anlamda ortaya koymak amacıyla yapılan bağ bilimsel bilgi, bilmek için bilmek amacıyla yapılan bağ ise felsefi bilgidir.
- 17:33Felsefenin Özellikleri
- Felsefede önemli olan herkes, her koşul ve her zaman için geçerli olan sonuçlara ulaşmak değil, apaçık olmayan sorunlar üzerinde sürekli düşünmek ve arayış içinde olmaktır.
- Felsefi bilinç ne mutlak bir bilgiye sahip olduğundan dolayı mutlu ne de şüpheciliğin pençesinde kıvrandığı için mutsuz bir bilinçtir, sahip olduğu şeyle yetinmeyen, ulaşma imkanına sahip olduğuna inandığı şeyi araştıran kaygılı bir bilinçtir.
- Felsefe sorgulayıcı bir tavırla bilgi arama etkinliğidir, var olan bilgiye kuşkuyla bakmak ve onunla yetinmemek böyle bir tavrı kaçınılmaz kılar.
- 20:33Felsefenin Yaşamla İlişkisi
- İnsanların çoğu yaşamın anlamı, ölümün bir son olup olmadığı, neyin doğru neyin yanlış olduğu gibi sorunlar üzerinde düşünürler.
- Felsefenin işlenmemiş malzemesi doğrudan yaşamdan ve yaşadığımız ilişkilerden edinilir, bu türden sorunların insanlar hakkında hiçbir şey okumamış olsalar da zihninde hep yeniden ortaya çıkması da bundandır.
- Felsefenin temel niteliği, tartışılan problemlerin genel sınırları bakımından pek değişmemesi, ancak bu problemlere üretilen yanıtların değişmesidir.
- 22:33Felsefe Bilgisinin Özellikleri
- Felsefe bilgisi, bilimlerde olduğu gibi önermelerin deneylerle doğrulanma ölçütüne değil, oluşturduğu düşünsel yapının mantıkça tutarlı ve sağlam olmasına dayanır.
- Felsefi bilginin mantıksal tutarlılığa sahip olması, rasyonel (akla dayanan) ve sağlam bir bilgi olarak değerlendirilmesini sağlar.
- Filozoflar görüşlerini oluştururken görüşleri arasında içsel tutarlılığın ve bağıntıların kurulmasına dikkat ederler, böylece düşünceleri birbiriyle çelişmediği için ikna edici bulunur.
- 24:32Bilim ve Felsefenin Ortak Özellikleri
- İnsanın doğal eğilimlerinden biri bilmek arzusudur ve Aristoteles bu durumu "insan doğal olarak bilmek ister" şeklinde ifade eder.
- Bilim adamı ve filozofun ortak özelliği, her türlü pratik beklentiden (yarar, çıkar veya fayda) uzak olmalarıdır.
- Bilim adamı ve filozof, araştırmalarını gerçekleştirirken veya tartışma konularına katkıda bulunurken, bir işe yarayıp yaramayacağını sorma gereği bile duymazlar.
- 26:25Bilimsel ve Felsefi Bilgi Türleri
- Bilimsel bilgi, var olan şeyleri çeşitli parçalara bölerek ve bir iş bölümü yaparak araştırmaya çalışır.
- Felsefi bilgi ise var olan şeyleri bir bütün olarak ele alır ve var olan hakkında genel yargılara ulaşmaya çalışır.
- Sıralı olarak bilimsel bilgi ve felsefi bilgi ele alınmıştır.
- 27:54Gündelik Bilgi ve Bilimsel Bilgi Arasındaki Farklar
- Gündelik bilgi bireysel deneyimlere, algılarımıza ve sezgilerimize dayanır, yöntemli ve sistemli değildir.
- Gündelik bilgi, tek tek olay ve olguların öznel algı ve sezgileri olması nedeniyle bilimsel bilgi değildir.
- Gündelik bilgiyi bilimsel bilgiden ayıran temel özellik, nesnel ölçütlerden yoksun olmasıdır.
- 29:30Felsefenin Öznelliği
- Rasyonalist filozoflar genel olarak bilginin kaynağının akıl olduğunu savunurlar, ancak Sokrates, Aristo, Descartes ve Hegel gibi filozoflar arasında bilginin kaynağı konusunda farklı görüşler vardır.
- Aynı akımın savunucuları olmasına rağmen filozofların farklı açıklamalar yapabilmeleri felsefenin öznelliğinden kaynaklanmaktadır.
- Öznel olması, kesin ve genel geçer yargıların olmaması, kişilere göre farklı yanıtların verebilmesi demektir.
- 30:49Bilgi Türleri ve Özellikleri
- Felsefe, varlığı ve ona ilişkin sorunları eleştirel, sistemli, kendi içinde tutarlı ve tümel olarak tanımlayıp açıklama etkinliğidir.
- Gündelik bilgi, duyularımıza ve sezgilerimize dayanır, yöntemsiz ve sistemsiz olarak elde edilir, genel geçer değildir.
- Bilimsel bilgi, deney ve gözleme dayanır, sistemli, tutarlı, kesin, genel geçer ve evrenseldir.
- 31:58Diğer Bilgi Türleri
- Dinsel bilgi, inanca dayanır, eleştirilemiyor, sorgulanamıyor ve üzerinde herhangi bir yorumlama yapılamıyor.
- Sanat bilgisi, yaratıcı hayal gücüyle alımlayıcının estetik objeye karşılaşması sonucunda duyduğu estetik hazzı ve duyguyu dile getirir.
- Teknik bilgi (teknoloji), bilimsel bilgiyi insanın hayatına fayda sağlamak amacıyla gündelik hayatımıza uygulamaya başladığımızda elde edilen bilgi türüdür.
- 33:28Bilimlerin Türleri
- Formel bilimler (biçimsel bilimler), matematik ve mantık gibi konuları dış dünya değil, akıl formlarına ve bu formlara dayanan yargılar ve kavramlardır.
- Doğa bilimleri (fizik, kimya, biyoloji, fizyoloji), doğrudan doğaya, doğada var olan somut oluşumlara dayanan bilimlerdir ve çoğunlukla deney, gözlem yoluyla elde edilirler.
- Sosyal bilimler (psikoloji, sosyoloji, ekonomi, tarih, hukuk, siyaset bilimi), insan davranışları ve insanlar arası etkileşimlerden doğan olay ve olgulardır.
- 35:25Felsefe Bilgisinin Faydaları
- Felsefe bilgisi insana olaylara değişik açılardan bakabilme alışkanlığı kazandırır.
- Felsefe bilgisi, olayları doğru olarak kavramayı ve önyargılardan kurtulmayı sağlar.
- Felsefe bilgisi, henüz bilimlerin ele almadığı konuların tartışılmasına olanak sağlar.
- 35:56Felsefenin Bilimsel Etkisi
- Cep telefonları gibi teknolojik gelişmeler felsefi düşüncelerle başlayıp, bilim adamları tarafından deney ve gözlem yoluyla ispatlanarak bilimsel noktaya gelmiştir.
- Önemli olan bir şeyi yapmaktan çok düşünmektir çünkü düşünen kişinin görüşünü yapabilecek çok sayıda insan vardır.
- Felsefe, varlığı ve yaşamı bütünsel olarak kavratarak hayata karşı bilinçli bir tavır alınmasını sağlar ve önemli-olmayan olayların ayırt edilmesini kazandırır.
- 37:18Felsefenin Pratik Faydaları
- Felsefe kişilere ve düşüncelere karşı hoşgörülü olmayı sağlar, farklı bakış açılarından dolayı daha demokrat, çağdaş ve insancıl yaklaşımlar içinde olmayı sağlar.
- Felsefe düşünce gücüyle üretir, bilim adamları ise bu düşünceleri deney ve gözlem yoluyla kanıtlamaya çalışır.
- Felsefenin işi olmaktan çıkıp bilimin işi noktasına gelmesi, deney sonucunda kanıtlanabilmesiyle gerçekleşir.
- 38:10Felsefe ve Din Arasındaki Farklar
- Hem felsefe hem de dinlerin amacı yaşamı ve varlığı araştırmaktır, ancak ele alıştaki yöntem farklıdır.
- Felsefe ele aldığı konuyu derinlemesine sorguluyor, eleştiriyor ve irdeliyor, buna karşılık dinsel bilgide dogmatik yapıdan dolayı hiçbir şekilde kuşkuya yer yoktur.
- Felsefede ileri sürülen bilgiler eleştiriye açıkken, dinsel bilgi eleştiriye açık değildir.