Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Farsça yapılı isim ve sıfat tamlamalarını açıklayan bir eğitim içeriğidir. Konuşmacı, bu yapıların Türkçe sözdizimindeki kullanımını detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, Farsça yapılı isim ve sıfat tamlamalarının tamlanan unsurun niteliğine göre ikiye ayrıldığını açıklamaktadır: masdar olmayan tamlamalar ve masdar olan tamlamalar. Her iki tür tamlamanın Türkçe sözdizimindeki kullanımı örneklerle gösterilmektedir. Ayrıca, birleşik isimlerin ve birleşik sıfatların tamlamalarda kullanımı, yardımcı fiillerle birleşerek yüklem oluşturabilme özellikleri de ele alınmaktadır. Video, konuyla ilgili daha ayrıntılı bilgi için "Osmanlı Türkçesi Grameri" iki ders kitabına atıfta bulunarak sonlanmaktadır.
- 00:10Farsça Yapılı Tamlamaların Genel Özellikleri
- Farsça yapılı isim ve sıfat tamlamaları, tamlanan unsurun niteliğine göre farklılıklar gösterir ve Türkçe söz dizimindeki görevleri de değişik olabilir.
- Bu konularla bağlantılı olarak kullanılacak anahtar kavramlar: isim tamlaması, sıfat tamlaması, söz dizimi, cümle öğesi, birleşik kelime, birleşik sıfat ve yardımcı fiildir.
- Program sonunda Farsça yapılı isim ve sıfat tamlamalarının tanınması, Türkçe söz dizimindeki yeri belirlenmesi ve Türkçe yardımcı fiillerle kullanımı konuları ele alınacaktır.
- 01:38Tamlanan Unsurun Masdar Olup Olmamasına Göre Tamlamaların Ayrımı
- İsim ve sıfat tamlamaları tamlanan unsurun masdar olup olmamasına göre ikiye ayrılır.
- Masdar olmayan tamlamalarda, unsurlar geriden öne doğru başlayan bir sıra içinde bağlanarak bir bütün oluşturur ve Türkçe ek veya edatları alarak herhangi bir cümle unsuru gibi kullanılabilir.
- Tamlamanın sonundaki kelimeye eklenen ekin anlamca tamlamanın bütününe ait olduğu, tamlamayı oluşturan unsur kaç kelimeden oluşursa oluşsun, bu yapıdaki tamlamalarda geçerlidir.
- 04:27Masdar Olan Tamlamalar
- Masdar olan tamlamalarda, masdarlardaki fiil anlamından dolayı tamlamayı teşkil eden kelimeler tamlanana çeşitli tamlayıcılar olarak katılırlar.
- Asli unsura bağlanan kelimeler mastara nesne, yer tamlayıcısı veya zaman tamlayıcısı olarak katılabilirler.
- Tamlanan unsurun mastar olması durumunda, unsurlar arasındaki ilişkinin anlaşılması her zaman geriden öne doğru gelen bir sıralanış içinde olmaz, küçük fiil grupları halinde anlaşılmaktadır.
- 07:59Birleşik İsimlerin ve Sıfatların Tamlamalarda Kullanımı
- Farsça birleşik kelimelerin tamlamalarda kullanışlarından iki yapı üzerinde durulur: birleşik isimler ve birleşik sıfatlar.
- Birleşik isimler (serasker, mihmanhane gibi) Osmanlı Türkçesi metinlerinde Farsça yapılı tamlamaların tamlanan veya tamlayan unsuru olabildiği gibi, tek başlarına Türkçe sözdiziminin herhangi bir unsuru olarak da kullanılabilirler.
- Birleşik sıfatlar iki isimden oluşabilir (sitare sipah, zafer rehber) veya Farsça sıfat-fiil yapılarıyla kurulabilir (bahş ferah).
- 10:07Birleşik Sıfatların Türkçe Yardımcı Fiillerle Kullanımı
- Birleşik sıfatlar Türkçe yardımcı fiillerle birleşerek ana cümlenin veya yan cümlenin yüklemini oluşturabilir.
- Bir sıfat ve bir ismin yan yana gelmesiyle kurulan birleşik sıfatlar Türkçe bir yardımcı fiille birleşebilir.
- Farsça sıfat-fiil yapılarıyla kurulan birleşik sıfatlarda, yardımcı fiille isim unsurunun birleşmesi karışık bir yolla gerçekleşir.