Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan Farsça ve Türkçe dilbilgisi derslerini içermektedir. Eğitmen, Farsça ve Türkçe'deki çeşitli dilbilgisi konularını detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, Farsça dilbilgisinde ismi alet ve ismi tasgir yapısı, üstünlük sıfatları, isim tamlamaları, isim meçhul (ellezi) ve çoğul yapıları gibi konuları ele almaktadır. Ayrıca Türkçe'deki çoğul yapıları, zaman isimleri, canlı ve cansız isimlerin çoğulları, çift uzuvların çoğulları ve Arapça at takısı ile çoğalan kelimeler gibi konular da incelenmektedir.
- Derslerde her bir konu için örnekler verilmekte, Türkçe karşılıkları açıklanmakta ve kullanım kuralları detaylı şekilde anlatılmaktadır. "Otuz Kuş" hikayesi ve "Mualla Gavs-i Subhani" şiirinden örnekler de videoda kullanılmaktadır.
- 00:01Farsça İsmi Alet
- Farsça gramer dersinin yedinci derse devam ediliyor ve sayfa 16'daki "ismi alet" konusu ele alınıyor.
- Farsçada ismi alet yapmak için isimlerin sonuna "-dan" eki eklenir, örneğin "şem" (mum) kelimesine "-dan" eklendiğinde "şamdan" (mum koyma aleti) olur.
- İsmi alet ayrıca fiillerin hal köklerinin sonuna kapalı "-h" eklendiği şekilde de yapılabilir, örneğin "mali'den" sıvamak fiilinin köküne "-h" eklendiğinde "mala" (sıvama aleti) olur.
- 03:02İsmi Tasgir (Küçültme)
- İsmi tasgir (küçültme) yapmak için isimlerin sonuna "-kef" eki eklenir ve bu ekleme küçük, acıma veya kınama anlamına gelebilir.
- "Morg" (kuş) kelimesine "-kef" eklendiğinde "mor gek" (küçük kuş veya zavallı kuş) olur.
- "Zavallı kuş" anlamında kullanıldığında acıma, "küçük kuş" anlamında kullanıldığında ise küçültme anlamlarını taşır.
- 04:37"Uç Otuz Kuş" Hikayesi
- "Uç Otuz Kuş" hikayesi, Feridüddin Attar'ın "Mantık-ı Teyr" isimli eserinde anlatılan tasavvufi bir hikayedir.
- Hikayede otuz kuş, kuşların padişahı Simurg (Anka) için yolculuğa çıkar ve yolda zorluklarla karşılaşarak birçoğu yoldan döner.
- Kalan otuz kuş, Simurg'u görürken kendilerini bulurlar ve vahdet-i vücudu (birliği) keşfederler.
- 06:54İsmi Tasgir Çeşitleri
- İsmi tasgir, küçültme için kullanılan "-kef" ekinin tahkir (hakaret) anlamında kullanıldığında sonuna kapalı "-h" eklenebilir.
- "Zen" (kadın) kelimesine "-kef" eklendiğinde "zennek" (küçük kadın) olurken, "-h" eklendiğinde "zeneke" (fahişe, kötü kadın) anlamına gelir.
- İsimlerin sonuna "-il" eki eklenerek de küçültme yapılabilir, örneğin "dad" (hakim) kelimesine "-il" eklendiğinde "dadil" (küçük hakim) olur.
- 12:30Diğer İsmi Tasgir Çeşitleri
- İsmi tasgir için isimlerin sonuna "-vav" eki eklenerek sevgi ve acıma anlamları verilebilir, örneğin "mader" (anne) kelimesine "-vav" eklendiğinde "madeu" (annecik) olur.
- İsimlerin sonuna kapalı "-h" eki eklenerek küçültme yapılabilir, örneğin "han" (saray) kelimesine "-h" eklendiğinde "hane" (ev) olur.
- "Mualla Gavs-i Subhani" adlı şiir, Kadir dergahlarında okunan ve Bahaeddin Nakşibend tarafından yazıldığı belirtilen bir eserdir.
- 15:16İsmi Tafdil (Büyüütme)
- İsmi tafdil (büyüütme) yapmak için isimlerin sonuna "-ter" eki eklenir, örneğin "bet" (kötü) kelimesine "-ter" eklendiğinde "better" (daha kötü) olur.
- "Bih" (iyi) kelimesine "-ter" eklendiğinde "bihter" (daha iyi) olur.
- "Suud" (faydalı) kelimesine "-ter" eklendiğinde "soudmenter" (daha faydalı) olur.
- 16:54Farsça'da Üstünlük Sıfatları
- Farsça'da üstünlük sıfatları oluşturmak için "ter" eki kullanılır, örneğin "buzuter" (daha büyük), "ter" (daha küçük).
- "Ter" eki eklenince "ber" (daha üstün), "beter" (daha kötü) gibi anlamlar kazanır.
- "Müfit" (faydalı) kelimesine "ter" eki eklendiğinde "müfitler" (daha faydalı) olur.
- 18:15Üstünlük Sıfatlarının Kullanımı
- "Tedbiri endek" (birazcık tedbir), "leşkeri misyar" (çok asker) gibi sıfat tamlamaları vardır.
- "Ter" takısı bazen "ki" ile kullanılır, örneğin "bihter ki" (daha iyi ki).
- Eski metinlerde "dendan" takısı kullanılırken, günümüz Farsça'sında "ez" kullanılır.
- 20:45En Üstünlük Sıfatları
- En üstünlük elde etmek için "ter" ekinin sonuna "in" eklenir, örneğin "buzterin" (en büyük).
- Zincirleme isim tamlaması örneği: "Iran'in şairlerinin en büyüğü firdevsi'dir".
- "Tevana" (güçlü) kelimesine "terin" eki eklendiğinde "tevana terin" (en güçlü) olur.
- 22:41Terin Kalıbının Kullanımı
- "Terin" kalıbından sonra çoğul kelime gelirse "esra" ile bağlanır, örneğin "zibaterini zenan" (kadınların en güzeli).
- Tekil kelime gelirse "cezm" ile bitirilir, örneğin "tevana terin mert" (en güçlü adam).
- "Tewa" (güçlü ve zengin) kelimesi de "terin" ekiyle "tewaterin" (en güçlü) olur.
- 25:26Üstünlük Sıfatlarına Örnek Cümleler
- "Şiirin daha tatlı" (şiirin daha tatlısı), "karpuz buzuter togg" (karpuz yumurtadan daha büyüktür).
- "Kudamhane bir işler utak da sahibidir" (hangi evde daha fazla oda vardır).
- "Hindivane karpuz ez- drak" (karpuz ağaçtan daha küçüktür).
- 29:00En Üstünlük Örnekleri
- "Zibaterini zenha" (kadınların en güzeli), "cevanterini mert ha" (erkeklerin en genci).
- "Tabistan gerterin fas" (yaz en sıcak mevsimdir), "zem fas lest" (kış en soğuk mevsimdir).
- "Meydan-ı firdevsi, kuçe terini, meydanhayı Tehran" (Tehran'ın meydanlarının en küçüğü).
- 35:00Tehran Hakkında Bilgiler
- Tehran büyük bir şehir olup kuzey tarafları daha yüksek ve serindir.
- Varlıklı insanlar dağ eteklerine veya kuzeye giderken, daha az varlıklı kişiler güney taraflarda yaşarlar.
- Tehran'da kitap basılır ve her sene Mart sonu veya Nisan ayında kitap fuarı düzenlenir.
- 36:18İsim Meçhul Kavramı
- İsim meçhul, kendisinden sonrasını sıfat yapan bir isim türüdür ve akıllı ve akılsızlar için kullanılır.
- İsim meçhul, Arapça'da ellezi, İngilizce'de who gibi bir anlam taşır.
- İsim meçhul, kendisinden sonra gelen fiili sıfat gibi yapar, örneğin "gelen adam" veya "koşan çocuk" gibi.
- 37:38İsim Meçhul Örnekleri
- İngilizce'de "the man who came yesterday" cümlesinde "who" ismi meçhuldir ve canlılar için kullanılır.
- Cansızlar için İngilizce'de "which" veya "that" kullanılır, örneğin "the book which I bought yesterday".
- İsim meçhul anlamına gelen "ki" ve "çü" isimleri Farsça'da kullanılır.
- 39:58İsim Meçhul Örnek Cümlesi
- "Her an kes ki an o kes kişi, rah yezdan yezdan'nın yolunu, cüs aradı beyza ittir" cümlesinde "ki" ismi meçhuldir.
- Cümlede "ki" kelimesi "ellezi" anlamına gelir ve "her o kişi" ifadesini sıfatlaştırır.
- Farsça'da fiillerin başına "be" veya "ze" gibi ekler gelir ve "baab" bağ anlamında kullanılır.
- 42:00İsim Meçhul Kullanımı
- İsim meçhul, akıllı olmayanlar için genellikle "ki" kelimesi kullanılır.
- "An o ki" ifadesi "bildiğim şey" anlamına gelir ve "ki" ismi meçhuldir.
- İsim meçhulden önce "ki", "mi", "guyem", "bu" gibi kelimeler gelir.
- 47:16Çoğul Yapılar
- Farsça'da bugün tüm isimler "ha" ile çoğul yapılır, eskiden canlılar "an", cansızlar "ha" ile çoğul yapılmıştı.
- Çift uzuvlar (el, ayak, göz gibi) canlı gibi sayılıp hem "ha" hem "an" ile çoğul yapılabilir.
- Kapalı "h" ile biten isimler (hoca, efendi gibi) "an" ile çoğul yapılır.
- 54:08Zaman İsimlerinin Çoğul Yapısı
- Zaman isimleri canlı gibi sayılıyor ve hem "an" hem "ha" ile çoğul yapılabiliyor.
- "Mah" (ay) kelimesi "maan" veya "maha" şeklinde çoğul yapılıyor.
- Kapalı "h" biten kelimelerde, okunmayan "h"lerde kaynaştırma harfi geliyor, ancak "mah" gibi okunan "h"lere "ha" ile çoğul yapılıyor.
- 56:59Çoğul Yapım Kuralları
- Akıllı ve canlılar "an" ve "ha" ile çoğul yapılıyor, cansızlar sadece "ha" ile çoğul yapılıyor.
- Büyüyen canlılar hem "an" hem "ha" ile çoğul yapılıyor.
- Cisimdeki çift azalar hem "an" hem "ha" ile çoğul yapılıyor.
- 57:54Çift Uzunlar ve Çoğul Yapımı
- Cisimdeki çift uzunlar (kaş, göz, yanak, kirpik, ayak, dudak, el) hem "an" hem "ha" ile çoğul yapılıyor.
- "Des" (el) kelimesi "desha" veya "destan" şeklinde çoğul yapılıyor.
- "Abdest" kelimesi "abdest el suyu" anlamına geliyor.
- 1:01:48Çoğul Yapım Kuralları ve Özel Durumlar
- Zaman isimleri hem "an" hem "ha" ile çoğul yapılıyor.
- Kapalı "h" ile biten kelimelerde (hafte) "ha" ile çoğul yapılıyor.
- İsimlerin sonunda "vav" veya "var" varsa, çoğul yaparken "ilafi" (izafet) eklenecek.
- 1:04:48Çoğul Yapım Kurallarının Özel Durumları
- Ha ile çoğul yapılacak ismin sonunda okunmayan "h" varsa düşer ve çoğul yapılıyor.
- Karışma ihtimali varsa, çoğul yaparken "h" düşürülmez.
- Mana isimleri hem "an" hem "ha" ile çoğul yapılıyor.
- Bazı yer bildiren kelimeler Arapçadaki "at" takısı ile çoğul yapılıyor.