Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türkiye'de koçluğun meslek olarak kabul edilişinin sekizinci yıldönümünde düzenlenen bir sohbet formatında gerçekleşmiştir. Konuşmacılar arasında Daniş Bey (felsefe lisansı ve felsefe uzmanı) ve Arınç (felsefe lisansı) bulunmaktadır.
- Videoda etik kavramı iş yaşamı ve koçluk mesleği bağlamında incelenmektedir. Konuşmacılar ödev etiği, erdem etiği ve fayda etiği gibi üç temel etik kategorisini ele alarak, etik bilginin önemi, karakterin öğrenilebilirliği ve etik değerlerin zaman içinde nasıl değiştiği konularını tartışmaktadır. Ayrıca, etik eğitimin önemi, kurum içinde etik değerlerin nasıl yaşatılacağı ve koçların etik bilgiye sahip olması gerektiği vurgulanmaktadır.
- Sohbet sırasında Aristoteles, Kant ve Sokrates gibi felsefe tarihindeki önemli düşünürlerden örnekler verilmekte, etik ve ahlak arasındaki farklar açıklanmakta ve etik bilincinin toplumsal yaşamda ve özellikle iş ortamında nasıl uygulanabileceği tartışılmaktadır. Video, katılımcıların sorularıyla zenginleştirilmiş ve soru-cevap formatında ilerlemektedir.
- 00:29Konuşmacının Tanıtımı ve Etik Hakkında Giriş
- 29 Haziran, Türkiye'de koçluğun meslek olarak kabul edilişinin sekizinci yıldönümüdür.
- Konuşmacı, etikin çok önemli olduğunu ve etik ile iş yaşamını, etik ile yaşamı birleştirici önemli noktalara dikkat çekeceğini belirtiyor.
- İş yaşantısında üç temel kategori altında çalıştığını; erdem ettiği, ödev etiği ve fayda etiği olduğunu ifade ediyor.
- 02:33Etik ve İnsanın Tanımı
- Aristoteles, insanı insan yapan nedir sorusuna cevap verirken, insanı diğer canlılardan ayıran temel özellik olarak etik akıldır der.
- Don Kişot'un etik hakkında söylediği alıntıda, fazilet yolunun dar ve zahmetli, ahlaksızlık yolunun geniş ve ferah olduğu, ancak fazilet yolu ölümsüz hayatla son bulur.
- Sokrates'in idamını bile bile kabul etmesi ve kaçış fırsatını reddetmesi, etik değerlerin önemini gösteren bir örnektir.
- 07:04Aristoteles'in Etik Akıl Kavramı
- Aristoteles insanı arasal akıl ve etik akıl olarak ikiye ayırır; arasal akıl hayatta kalma stratejilerimizi, çıkarlarımızı koruyan aklımızdır.
- Etik akıl ise sevgi, saygı, anlam, inanç, erdem, adalet, hak, eşitlik gibi tinsel etkenleri kapsar.
- Etik aklımız vasıtasıyla diğer insanlarla, doğayla ve var olan her türlü şeyle değer ilişkisine girebiliyoruz.
- 09:04Üç Tür Etik
- Kant'ın ödev etiği, erdem etiği ve fayda etiği üç temel etik türüdür.
- Fayda etiği, çıkar etikinden farklıdır; fayda ile çıkar aynı şey değildir.
- Kant'a göre, eylemin ahlaki değerini belirleyen eylemin arkasındaki amaçtır; çıkarlardan bağımsız olarak doğru bir ilkeye bağlı olarak davrandığımızda eylemimiz etik değer taşır.
- 12:58Etik Kurumlar ve Aristoteles'in Erdem Etiği
- Kurumlar etik bir şekilde bir bildirge yayınlamasından korktukları için giderek bu etiği anayasaya çevirmeye çalışıyorlar.
- Kurumların en büyük eksiği, çalışanlarına etik bilgisini vermemeleridir; etik deyip geçmek yeterli değildir, etik bilginin ne olduğu anlatılmalıdır.
- Aristoteles'in erdem etiği, "ne yapmalıyım?" sorusuna cevap veren, doğru olanı yapan ve doğru eylemi bulan bir etiktir.
- 14:07Aristoteles'in Karakter ve Erdem Anlayışı
- Aristoteles karakter konusunu eğitim konusu haline getirir ve insanın doğuştan erdemlerle doğmadığını, karakterin öğrenilen bir şey olduğunu belirtir.
- Aristoteles'e göre erdem, orta yolculuk yapmaktır; aşırı uçlardan sakınmak gerekir ve bu erdemler yapa yapa kazanılır.
- Kurumsal hayatta işe alma aşamalarında önce karakter özelliklerine bakılmalı, mesleki yeterlilikler yüksek olsa bile karakterde eksiklikler varsa istenilen sonuçlara ulaşılamaz.
- 16:17Eylemin Etik Değeri ve Karakter
- Aristoteles'e göre eylemin derleyenden bağımsız etik bir değeri olamaz; değerli bir kişinin yaptığı eylem değerlidir.
- Tarihte lider etiketini hak etmeyen, insanlık üzerinde yıkıcı etkisi olan özneler vardır.
- Bir mesleğe ait olursanız olun, karakteriniz gerekli erdemli özellikleri taşımıyorsa, insanlık, toplum ve süreçler üzerinde ahlaki çöküntüye neden olabilecek davranışlara girebilirsiniz.
- 18:31Fayda Etiği ve Pragmatizm
- Pragmatizm, bir fikrin ancak hayatımıza yararı dokunduğu ölçüde doğrudur diye düşünür.
- Fayda, bir eylemin doğal ve zorunlu bir sonucu olarak ortaya çıkabilir, amaçsızca oluşabilir.
- Çıkar ise önceden hesaplanan, planlanmış ve hedefleri içeren bir sonuç olarak ortaya çıkar.
- 21:45Fayda ve Çıkar Arasındaki Farklar
- Çıkar daha çok etik ve ahlakla ilgili bir kavram, fayda ise her bağlamda etik ve ahlakla ilgili olmayabilir.
- Çıkar daha stratejik bir eylem, fayda ise özel çıkar gütmeyen bir eylemin sonucu olarak kendiliğinden ortaya çıkan bir sonuç.
- Makul pragmatizm, insanın hayatta kalma hakkını savunabilmek için birtakım çıkarlı eylemlere girebilmesini kabul eder, ancak bireysel menfaatler düşünerek diğer insanları sömürmeye kalkışmak ayarı kaçırır.
- 24:15Etik Sorular ve Anlam
- Erdem etiğinde temel soru "karakterin doğru mu?" sorusudur.
- Ödev etiğinde temel soru "doğru ilke nedir?" sorusudur.
- Faydacı etiğinde temel soru "eyleminden çıkan fayda ve zarar nedir?" sorusudur.
- Anlam konusu etik bir sorundur ve herkes bir anlam peşinde koşar.
- 25:28Etik Değerlerin Değişimi
- Anlam, herkes için göreceli bir konudur ve herkes kendi anlamının peşinde koşar.
- Geçmişte önce erdem etiği, sonra niyet etiği ve en son fayda etiği sıralaması vardı; ancak günümüzde bu sıralama tersine dönmüş, önce fayda etiği, sonra erdem etiği ve en son niyet etiği yer alıyor.
- Fayda etiğine bağlı çalışanlar başarı, ünvan, para, mevki gibi maddi değerler üzerinden yürüyorlar, ancak bunlar sürekli değildir ve ortadan kalkabilir.
- 28:01Etik Değerlerin Önemi
- Erdem etiğine bağlı olanlar emeğe, ilkeye, bütünlüğe, değerlere, hak, hukuk ve adalete odaklanıyorlar ve bireysel çıkarlardan feragat ederek anlam dünyalarını bunun üzerine kuruyorlar.
- Kurumsal hayatta, özellikle bireysel çıkarlara odaklı ve kısa vadeli ilkelere göre yönetilen şirketler etik nedenlerden dolayı batma riski taşıyor.
- Etik değerlerden vazgeçildiğinde karakter bozulur ve pragmatizm insanın ahlaki değer taşımayan davranışlara meyilli olmasına neden olur.
- 30:30Koçluk ve Etik
- Koçluk, bir insanın kendini gerçekleştirmesi yolunda yapılan bir yol arkadaşlığıdır ve etik bir faaliyet olarak tanımlanabilir.
- Koçlar, kendi danışanlarına hayatlarında yapmak istediklerini gerçekleştirmelerine yardımcı olur ve kendini gerçekleştirme problemiyle karşı karşıya kalırlar.
- Mezlo'ya göre, ancak ve ancak kendini gerçekleştiren kişi değerlerine ulaşabilir ve bu değerler etikle ilişkilendirilebilir.
- 34:03Etik Eğitimin Önemi
- Koçların ciddi bir etik eğitimden geçmesi ve etik konusuna çok kafa yorması gerekir.
- Koçluk, fonksiyonel, işlevsel ve aynı zamanda etik bir faaliyet olarak karşımıza çıkar.
- Etik ihlalleri yapmanın temel nedenleri birey çıkarlarından kaynaklanabilir veya bilgisizlikten kaynaklanabilir.
- 35:48Toplumsal Etik Farklılıkları
- Etik, toplumsal kültürde önemli bir konudur ve farklı toplumlarda aynı davranışlar farklı şekilde değerlendirilebilir.
- Örneğin, Amerika'da alnına reklam almanın bir fiyata karşılık verilmesi kabul edilebilirken, Türkiye'de bu davranış onur ve şeref meselesi olarak görülür.
- Etik kavramı toplumsal ve kültürel faktörlere bağlı olarak değişebilir.
- 36:50Etik Değerlerin Önemi
- Etik değerleri anlamak için felsefi bir anlayış gerekiyor, aksi takdirde etik değer taşımayan veya etik çöküntü yaratabilecek eylemlere girmek mümkün olabilir.
- İnsanlar genellikle etik bilgisine sahip değil ve bireysel çıkarlarını ön planda tuttukları için etik olmayan davranışlarda bulunuyorlar.
- "Başarıya giden her yol mübahtır" ifadesi, bireysel çıkarlara odaklanmış liberalizm döneminin söylemi olarak yorumlanabilir.
- 38:01Kurumlardaki Etik Varoluş
- Koçluk alan kurum yöneticileri, uzun süreli koçluk vesilesiyle hizmet edilen kişiler kurumlarından ayrılıp koçluk eylemlerine devam ediyorlar.
- Kurumların da etik konusunda evrilmeye ve etiğe doğru yol almaya ihtiyacı var.
- Kurumlardaki üst yönetimin etik eğitimi alması ve etik bilgiye sahip olması çok önemlidir.
- 39:37Etik Eğitimin Önemi
- İnsan hakları eğitimi ve etik eğitimi çalışanlara verildiğinde etkili sonuçlar elde edilebilir.
- İş hayatı zor bir hayat olduğundan, bazı durumlarda parayı feda etmek gerekebilir.
- Vahşi liberal kapitalizm döneminde ahlaksal çöküntü yaşanıyor ve bu durumun önüne geçmek için eğitim gereklidir.
- 40:42Liderlik ve Etik
- Kurumlara başındaki kişilerin etik eylemlerle liderlik etmesi gerekiyor.
- Çalışanlar liderlerini takip eder ve onların eylemlerini kendilerine göre yorumlayarak benzer eylemler gerçekleştirirler.
- Etik değerleri olmayan yöneticilerin etik eğitiminden geçmesi onları etik bireyler yapmaz, Aristoteles'e göre "yapa yapa" etik eylemlerle karakter oluşur.
- 42:06Sorumluluk ve Etik
- Sorumluluk etik bir kavramdır ve bir kişiye sorumluluk yüklendiği andan itibaren o kişi özneleşir.
- Sorumluluk yüklendiği andan itibaren bir kişi örgütte, bir şirkette var olur.
- Kurumlar etik vakalarla karşı karşıya kalıp bu vakaları inceleyerek, önceden belirledikleri değerlere bağlı kalarak mesajlarını iletmelidir.
- 44:10Etik Karakter Oluşumu
- Etik oluşum küçükten beri bir yolculuk olup, etik bilgi, etik ortam ve etik eylem üç koşulun bir araya geldiği takdirde etik bir karakter oluşturulabilir.
- Etik ihlalleri IQ'su düşük kişilerin yaptığı iddiası bilimsel olarak ispatlanmış bir şey olabilir.
- Etik eğitimin toplumsal düzeyde de önemlidir ve küçük yaşlardan itibaren etik eğitime girişilirse toplum daha olumlu bir görüntüye kavuşacaktır.
- 48:38Kurumlar ve Etik Değerler
- Felsefe alanlarında etik eğitimin felsefeciler tarafından verilmesi gerekir.
- Kuruma giren her kişiye önce değerler, misyon ve vizyon anlatılır, bu değerlerle uyuşmayan kişiler kurumsal olarak ayrılmaktadır.
- Şirket değerlerinin çalışanlar tarafından içselleştirilmesi ve kullanıma geçirilmesi için etik bütünlüğe ulaşılması gerekiyor.
- 49:31Kurum İçi Değerlere Dayalı Denge
- Kurum içinde değerlere bağlı çalışanlarla çalışmayanlar ve yöneticiler arasında denge, değerleri taze ve canlı tutarak sağlanabilir.
- Değerlerin bayatlamaması için günlük pratiklerde, yöneticilerin yaşatması ve aylık toplantılar, workshoplar gibi etkinliklerde etik değerlerin anlatılması gerekir.
- İşlevsel konular bile etik açıdan değerlendirilerek, "bize ne kazandırabilecek" sorusuna cevap verilebilir.
- 51:36Etik Değerlerin Önemi
- Etik değerlerin günlük hayatta yeterince vurgulanmaması, neoliberal ekonomi ve nakit kar odaklı koşuşturmaca nedeniyle azalmıştır.
- Etik kurallara uygun çalışanlar birliğinin, pragmatik açıdan bile daha başarılı olması önemlidir.
- Matematik eğitiminin yanında etik eğitimin de önemine dikkat çekilmelidir, aksi takdirde ahlaki çöküntüye uğrama riski vardır.
- 54:12Yöneticiler ve Çalışanlar Arasındaki Etik Bütünlük
- Çalışanlarla yöneticilerin etik anlayışlarında fark olmaması, etik bütünlük içinde bir yaşama gereklidir.
- Yönetici rüşvet vermeye zorlarsa ve çalışanın değerlerine aykırıysa, bu büyük bir sorun oluşturur.
- Etik anlayışlar arasında fark varsa, çalışan ya mutsuz çalışır ya da yollarını ayırır, yöneticiler ise etik anlayışlarına uygun çalışanları işe almak zorundadır.
- 56:35Değerlerin Türleri ve Önemi
- Evrensel değerler (hak, hukuk, adalet, eşitlik, şeffaflık) şirketten şirketeye değişmez ve toplum için iyi olan budur.
- İşlevsel değerler (inovasyon gibi) ancak insanlık ve toplumla ilişkilendirilebilir olduğunda değer taşıyabilir.
- Çalışanların görevlerden öte kurumun normlarına ve değerlerine uygun davranmaları gerekir, aksi takdirde kurum çürümeye başlar.
- 58:38Etik Eğitimin Önemi
- Etik eğitimin çok küçük yaşlardan itibaren başlaması ve tohumların atılması gerekir.
- Çocuklar sandığımızdan daha akıllı ve sezgisel olarak doğru ve yanlışın farkını yapabilirler.
- Etik eğitimin başlangıcı anne-babalar ve abla-abi örnek davranışlarıyla yönlendirilmelidir.
- 1:00:20Değer ve Değer Yargıları Arasındaki Fark
- Değer, değer yargılarından bağımsız olarak kendinde bir değere sahip olan şeydir.
- Değer yargıları, örf, gelenek ve göreneklerle şekillenen, öznelden (toplumsal veya bireysel) bir değerlendirmedir.
- "Benim değerlerim" diyerek aslında değer yargılarına atıfta bulunulabilir, bu ayrımın bilinmesi önemlidir.
- 1:01:50Etik Akıl ve Zeka Sistemleri
- Değer yargıları zaman içinde değişebilirken, değerlerin değişmemesi gereken konular olarak tanımlanmaktadır.
- Çoklu zeka sisteminde Gardner zekaları katmanlara ayrılmakta ve etik zeka en üst seviyede yer almalıdır.
- Etik akıl, aratsal akıl (diğer akıl türleri) ile birlikte insanın varoluşuyla doğrudan ilişkilendirilen bir alan olarak görülür.
- 1:03:05Etik İlişkiler ve Koçluk
- İnsanın diğer varlıklarla ilişki kurmasının temeli etik olup, güven, sevgi, saygı ve adalet gibi konular etik çerçevede değerlendirilmelidir.
- Koçluk özellikle çocukların ve gençlerde hızlı sonuçlar verir çünkü bu gruplar toplumun öğrenilmişliklerinden daha az etkilenmiştir.
- Etik konusunda her gün yapabileceklerimiz, önce kendi etik anlayışımızı fark etmektir.
- 1:07:02Koçluk ve Etik Anlayış
- Her bir koçun kendi kişisel anayasasını yapması ve evrensel etik değerlerle uyumlu ilkelerini belirlemesi gerekir.
- Koçların etik alanda kendilerini eğitmeleri, etik bilgiyi öğrenmeleri ve etik konularda okumaları önemlidir.
- Koçlar, danışanlarıyla çalışırken etik çerçevenin ihlal edilip edilmediğini izleyerek, danışanları etik açıdan düşünmeye sevk etmelidir.
- 1:10:51Koçluk Mesleğinin Önemi
- Koçluk riskli, stratejik ve ciddi sorumluluk isteyen bir meslektir, sadece para kazanmak veya zevk için değil.
- Koçlar, danışanlarıyla çalışırken etik açıdan sorunsal alanlara götürebilirler, bu nedenle etik bilgiye sahip olmaları önemlidir.
- Koçluk okullarının etik konusundaki bilgilendirmeleri ve sağlamlıkları çok önemlidir.
- 1:13:40Çeşitlilik ve Etik
- Çeşitliliğe cesaretle kabul etme, sorgulayabilme ve eleştiriye açık olma etik bir sorundur.
- Demokrasi, insanların farklı kültürlerle, davranış eylem biçimleriyle aynı toplum içinde huzur içinde yaşamasını sağlama açısından etik bir değerdir.
- Farklı kültürden veya bireysel tercihlere dayalı farklılıklar nedeniyle adaletsiz davranmak doğrudan bir etik sorunsal içine düşmek demektir.
- 1:16:03Etik ve Değerler Çatışması
- Toplantıdan önce büyük bir alım süreci içindeyken, farklı kültürden bir kişiyle mülakat yaparak önyargılardan uzaklaşmanın ve çeşitliliğe tolerans göstermenin etik açısından önemli olduğu vurgulanıyor.
- Etik bir vicdan eğitimidir ve insanın değer yargılarını geliştirerek doğru ve yanlış değerleri ayırt etmesine yardımcı olur.
- Global rekabetin arttığı günümüzde, başarı değeri üstlerde yer alan yöneticiler ve çalışanlar arasında ciddi değerler çatışması yaşanabilmektedir.
- 1:18:00Etik Eğitim Önerileri
- İş dünyasında liderlerin ve üst yönetimlerin etik eğitiminin çok önemli olduğu, bunun ardından çalışanlara da eğitim verilmesi gerektiği belirtiliyor.
- Etik eğitimin ayrı bir proje olarak görülüp, çeşitli eylemler, faaliyetler ve sosyal sorumluluk projeleriyle şirketin gündelik yaşamına entegre edilmesi öneriliyor.
- Anne-babaların çocuklara düşünmeyi öğretmek için kendilerinin de eğitilmeleri gerektiği, ancak devletin de etik eğitimi üstlenmesi gerektiği vurgulanıyor.
- 1:21:04Etik ve Ahlak Arasındaki Fark
- Etik ve ahlak farklı alanlardır; ahlak çeşitlilik gösterirken, etik evrensel değerler içeren daha kapsayıcı bir uygulamadır.
- Etik teoriktir ve değerler evrenseldir, ahlaki değerler ise toplumdan topluma değişebilir.
- Etik eğitimin ilkokul birinci sınıftan itibaren başlanması ve Aristoteles'in erdemli insan modelinin milli politika olarak benimsenmesi gerektiği belirtiliyor.
- 1:22:51Toplantının Kapanışı
- Toplantıda etiğin çerçevesi felsefi köklerinden itibaren ele alındı ve konuk olarak katılan Danış Bey'e teşekkür edildi.
- Webinarların yaz tatilinde duracağını, Eylül'de tekrar başlayacağını belirttiler.
- Danış Bey'den "Ne yapmalıyım?" sorusuyla etik bilincimizi tetikleyecek bir soru armağanı istenerek toplantı sonlandırıldı.