Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan Türkçe dilbilgisi eğitim içeriğidir. Eğitmen, öğrencilere hitap ederek Eski Türkçe dönemi dilbilgisi konularını anlatmaktadır.
- Videoda Orhon ve Uygur Türkçesi döneminin dilbilgisi özellikleri detaylı olarak incelenmektedir. Çoğul ekleri, iyelik ekleri, belirtme hal ekleri, emir kipi çekimleri, yönelme eki, zamir çekimleri, çekim eki, tamlama ve sıfat eki gibi konular örneklerle açıklanmaktadır. Ayrıca "sakın" zarflarının kullanımı, "öldü" kelimesinin istek anlamında kullanımı ve "mayın" ekinin tarihsel gelişimi gibi konular da ele alınmaktadır.
- Video, ÖSYM sınavlarına hazırlık için önemli bilgiler içermekte olup, Türkçe dilbilgisi öğrenmek isteyenler için faydalı bir kaynak niteliğindedir. Eski Türkçe döneminden gelen eklere dair bilgiler ve Orhon Türkçesi'nin diğer Türkçe dönemleriyle karşılaştırması yapılarak dilin zaman içindeki değişimi de incelenmektedir.
- 00:17Eski Türkçe Dönemi ve Orhon Türkçesi
- Eski Türkçe dönemi, Orhon Türkçesi ve Uygur Türkçesi dönemlerini kapsar.
- Orhon Türkçesinde çoğul ekleri sadece kişi ve kişiyle ilgili sözcüklere gelir, taş, mezar gibi nesne sözcüklerine çoğul eki gelmez.
- Orhon Türkçesinde dört farklı çoğul eki vardır: -lar, -gun, -lak ve -k.
- 03:16İyelik ve Belirtme Hal Eki
- "Sabun" sözcüğünde "un" eki bir belirtme hal ekidir, ilgi eki değil.
- Orhon Türkçesinde belirtme hal eki (akuzatif) yalın kelimelerden sonra "-g" şeklinde, birinci ve ikinci tekil iyelik ekinden sonra "-ün" şeklinde gelir.
- Belirtme hal eki nazarlık (nazal) olmaz.
- 07:44Fiil Çekimleri ve Yön Bildirme Eki
- Orhon Türkçesinde fiiller üç şekilde çekimlenir: şahıs eki kullanılarak, emir kipinde her şahıs için ayrı ek kullanılarak veya yalın halde.
- "İsid" ve "tınla" sözcükleri emir kipinde çekimlenmiş fiillerdir, sırasıyla "sen işit" ve "sen dinle" anlamına gelir.
- Yön bildirme eki (ileri/geri) fiil, isim ve sıfatlarda kullanılabilir.
- 11:45Zamir Çekimi ve Sözcük Değişimleri
- "Anta" sözcüğünde bir ölçüsüzleşme vardır.
- Eski Türkçe'de "ki" zamiri çekimliyken, "ça" zamiri sadece "cc" ile basılır ve otümsüzleşme yoktur.
- Harezm ve Kıpçak dönemlerinde "ne" zamiri "nevna" şeklindeydi.
- 15:45Türkçe Dilbilgisi Konuları
- Kelime sonu gfonemi değil, bir çekim eki olduğu belirtiliyor.
- Tamlanan ek almadan tamlama oluşabildiği ifade ediliyor.
- "Ön" sözcüğü sıfat değil, isme dönüşen bir tamlama eki olarak kullanılıyor.
- 17:06Fiil Eki ve Kullanımı
- "Ölü" sözcüğü istek anlamında kullanılmış ve emir kipi olarak değerlendiriliyor.
- "Üretimi için" ifadesi zarf fiil olarak tanımlanıyor ve "düşünmeden" anlamına geliyor.
- Bu ek eski Türkçede kullanılmış ve daha sonraki dönemlerde "mayın" şeklinde kullanılmış.