Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan psikoloji dersinin bir bölümüdür. Eğitmen, tahtada notlar alarak konuyu anlatmakta ve Etra adında bir öğrenciden de yardım almaktadır.
- Videoda edimsel koşullanmanın ilkelerinden biri olan pekiştireçler konusu detaylı şekilde ele alınmaktadır. Eğitmen, pekiştireçlerin edimsel koşullanmanın kalbidir ve davranışın sıklığını etkileyen temel faktör olduğunu vurgulayarak, pekiştireçlerin yapılarına göre (birincil ve ikincil) ve anlamlarına göre (olumlu ve olumsuz) nasıl sınıflandırıldığını açıklamaktadır.
- Video, konuyu pekiştirmek için günlük hayattan örnekler vererek, her bir pekiştireç türünün davranışlara nasıl etki ettiğini açıklamaktadır. Ayrıca, pekiştireçlerin kişiden kişiye ve durumdan duruma değişebildiği, olumlu pekiştireçlerin davranışın sıklığını artırırken olumsuz pekiştireçlerin azalttığı bilgisi verilmektedir. Video, soru-cevap şeklinde ilerleyerek öğrencilere konuyu anlamaları için pratik bilgiler sunmaktadır.
- 00:03Edimsel Koşullanmanın İlkeleri ve Pekiştireçler
- Edimsel koşullanmanın ilkeleri konusunda pekiştireçler konusuna geçiliyor.
- Pekiştireçler, edimsel koşullanmanın kalbidir ve gerçekleşebilmesi için olmazsa olmazdır.
- Pekiştireç ve pekiştirme kavramları farklıdır; pekiştireç uyarıcının kendisidir, pekiştirme ise işlemdir ve artan davranıştır.
- 02:38Pekiştireçlerin Özellikleri
- Pekiştireçler her zaman tepkiden sonra gelir ve davranışın sıklığını etkiler.
- Olumlu pekiştireçler tepkinin arkasından geldiğinde davranışı arttırır, olumsuz pekiştireçler ise azaltır.
- Pekiştireçler kişiden kişiye, durumdan duruma değişebilir ve davranışın devam edip etmemesini belirleyen en temel faktördür.
- 06:21Pekiştireçlerin Yapılarına Göre Ayrımı
- Pekiştireçler yapılarına göre birincil ve ikincil pekiştireçler olarak ikiye ayrılır.
- Birincil pekiştireçler yaşamın devamlılığı ile ilgili, doğuştan gelir ve öğrenilmemiştir.
- Birincil pekiştireçler klasik koşullanmada koşulsuz uyarıcıya karşılık gelir ve yiyecek içecek, uyku, sağlık gibi durumları içerir.
- 08:59İkincil Pekiştireçler
- İkincil pekiştireçler öğrenilmiştir, yaşantıya dayalıdır ve klasik koşullanmada koşullu uyarıcıya karşılık gelir.
- İkincil pekiştireçler kendi içinde sosyal, sembolik, etkinlik ve nesnel (maddi) pekiştireçler olarak dörde ayrılır.
- Sosyal pekiştireçler diğerleriyle birlikte yapmaktan keyif aldığımız durumları, sembolik pekiştireçler tek başına bir anlamı olmayan ama bir şeyle ilişkilendiğinde anlam kazanan şeyleri içerir.
- 13:10Pekiştireçlerin Değerlerine Göre Ayrımı
- Pekiştireçler değerlerine göre olumlu ve olumsuz pekiştireçler olarak ikiye ayrılır.
- Olumlu pekiştireçler ortama girdiğinde organizmayı mutlu eder, ödül etkisi yaratır ve davranışın sıklığını arttırır.
- Olumlu pekiştireçler ortamdan çıktığında organizmayı mutsuz eder, ceza etkisi yaratır ve davranışın sıklığını azaltır.
- 16:49Pekiştireçlerin Etkileri
- Mutsuz eden bir şey ortamdan çıktığında, organizma rahatlar ve davranışın sıklığı artar çünkü ödül anlamına gelir.
- Sıkıntılı bir insan ortamdan çıktığında, kişi için ödül anlamına gelir ve kişi mutlu olur.
- 17:43Pekiştireçlerin Türleri
- Pekiştireçler ikiye ayrılır: birincil pekiştireçler (yaşamın devamlılığını sağlayanlar) ve ikincil pekiştireçler (öğrenilmiş uyarıcılar).
- Pekiştireçler değerlerine göre olumlu ve olumsuz olarak sınıflandırılır.
- Olumlu pekiştireçler ortamdayken davranış güçlenir, ortamdan çıkarsa davranış azalır.
- Olumsuz pekiştireçler ortama girdiğinde davranışın sıklığı azalır, çünkü ceza anlamına gelir, ancak ortamdan çıkarsa kişi rahatlar.
- 19:45Pekiştireç Örnekleri
- Birincil olumlu pekiştireçler: yiyecek, dinlenme.
- Birincil olumsuz pekiştireçler: gürültü, baş ağrısı, COVID-19.
- İkincil olumlu pekiştireçler: aferin, özür dilerim, onaylanmak, beğeni.
- İkincil olumsuz pekiştireçler: reddedilmek, hakaret, küfür, dayak.
- 22:25Pekiştireçlerin Uygulamaları
- Aferin ortamdayken ödül anlamına gelir, davranış artar; ortamdan çıktığında ceza anlamına gelir, davranış azalır.
- COVID-19 insanlar için birincil olumsuz pekiştireçtir, bittiğinde rahatlanırız.
- Küfür veya hakaret ortamda iken ikincil olumsuz pekiştireçtir, ortamdan çıktığında ikincil olumlu pekiştireçtir.
- Suratsız insanlar ortamdayken olumsuz pekiştireçtir, ortamdan çıktığında ikincil olumlu pekiştireçtir.