Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Radyo Mayıs ve Mayıs TV'de yayınlanan "Gelecek Devrimde" programının bir bölümüdür. Program, Max Akademi'nin eğitim çalışmaları kapsamında hazırlanmış olup, bir eğitimci tarafından diyalektik materyalizm konusu ele alınmaktadır.
- Video, diyalektik materyalizmin temel prensiplerini (nitel-nicelik, nicelikten niteliğe geçiş, birikim, karşıtların birliği ve mücadelesi) açıklayarak başlamakta ve bu prensiplerin toplumsal değişimlerdeki uygulamalarını örneklerle anlatmaktadır. Program, kapitalist toplumda işçi sınıfı ile sermaye sınıfı arasındaki çatışmayı, toplumsal çelişkileri ve işçi sınıfının toplumsal devrimi gerçekleştirebilecek tek sınıf olduğunu ele almaktadır.
- Videoda ayrıca idealist felsefenin toplumsal bölünmeleri nasıl yarattığı, diyalektik materyalizmin bu sorunlara nasıl çözüm sunabileceği ve günlük hayatta nasıl uygulanabileceği örneklerle açıklanmaktadır. Program, sosyalizm ve komünizm kavramlarını sınıfsız bir toplum modeli olarak ele alarak, diyalektik materyalizmin kapsamlı bir konu olduğunu ve daha detaylı bilgi için Marx ve Engels'in kitaplarının okunmasını önererek sonlanmaktadır.
- 00:02Programın İçeriği
- Programın birinci bölümünde diyalektik materyalizm işlenecek, ikinci bölümde ise Türkiye, bölgede ve dünyadaki gelişen olaylar değerlendirilecek.
- Geçen hafta idealizm ve diyalektik genel anlamda incelenmiş, bu hafta diyalektik materyalizm konu başlıkları üzerinden işlenecek.
- Gelişen olaylar bölümünde Son Yol Yoksa Seyrüsefer de Yok grubunun düzenlediği eylemin değerlendirilmesi yapılacak.
- 02:23Felsefi Yaklaşımlar
- Felsefenin iki temel yaklaşımı vardır: idealist metafizik yaklaşım ve diyalektik materyalist yaklaşım.
- Marksizmin temelini diyalektik materyalizm oluşturur ve program bu bakış açısında konumlandırılmıştır.
- Program, bilimsel verileri ve gerçekliği temel alan diyalektik materyalizm üzerine hareket etmektedir.
- 03:14Materyalizm ve Madde Kavramı
- Materyalizmin farklı noktaları vardır ve bunu anlamak için öncelikle madde kavramına bakmak gerekir.
- Eski Yunan'da madde, sonsuz olarak bölünmeyen, nüfuz edilemeyen dolu bir gerçek olarak tanımlanmıştır.
- Demokritos, materyalist bir yaklaşımla bile tanrıları ve ruhu atomlarla açıklamaya çalışmıştır.
- 04:26Bilimin Gelişimi ve Madde Kavramı
- 19. ve 20. yüzyıla kadar en küçük madde atom olarak kabul edilirken, bugün atomun elektronlardan ve protonlardan oluştuğu bilinmektedir.
- Geçmişte maddenin üç hali (katı, sıvı ve gaz) olduğu öğretilirken, günümüzde maddenin beş hali (kazma ve enerji dahil) olduğu keşfedilmiştir.
- Lenin, maddeyi "insan iradesinden bağımsız olarak var olan, duygu organlarımızca algılanabilen ve yeni duyumlar uyandıran her şey" olarak tanımlamıştır.
- 06:02Madde ve Hareket
- Madde, ruhumuzdan bağımsız bir dış gerçekliktir ve var olmak için ruhumuza gereksinim duymaz.
- Metafizikçilere göre madde enerjiye ve ruha dayanır, ruh maddeyi yaratır.
- Evrende madde miktarı sabittir, ancak madde enerjiye, enerji maddeye dönüşebilir.
- 07:37Hareket ve Diyalektik
- Metafizikçiler, hareketi "daireler içinde sürekli dönen" bir süreç olarak tanımlarken, diyalektikçiler maddeyi hareket halinde bir spiral olarak görür.
- Lenin, diyalektiği "gelişmeye ilişkin en kusursuz, en derin ve en kapsamlı öğreti" olarak tanımlamıştır.
- Diyalektik, evrende madde ve insan düşüncesindeki değişimin, gelişimin ve hareketin genel yasalarını ortaya koyan bir yöntemdir.
- 10:20Diyalektik Yasaları
- Diyalektikte nicelikten niteliğe dönüş, birikimin sıçraması, karşıtların birliği ve mücadelesi gibi yasalar vardır.
- Diyalektik yasası, nicel birikimler sonucu ani bir sıçramayla yeni bir niteliğe geçiş ve orada yeniden nicel birikimin başlangıcıdır.
- 10:57Diyalektik Gelişme Anlayışı
- Diyalektik gelişme anlayışı, basit bir değişime değil, eski olanın çürüyüp yıkılıp gitmesi ve yeni olanın gelişip güçlenmesi biçiminde bilimsel bir süreç olarak kavramaktadır.
- Zıtların birliği vardır; bir yandan çürüyen yönleri, bir yandan gelişen yönleri vardır.
- İnsan vücudunda sürekli hücreler ölüyor ve yeni hücreler ortaya çıkıyor; yeni hücrelerin artması gelişmedir, çürüyen hücrelerin artması ise yaşlanma ve ölüm sürecidir.
- 13:23Diyalektik Olumsuzluk ve Evrensel Bağlantı
- Diyalektik olumsuz, kendinden önceki duruma ait tüm var olanı reddeden değil, onun içinde var olan gelişen yönü açığa çıkarıp bir üst gelişme aşamasında yeniden üreten bir karakter taşır.
- Evrende bulunan her şey birbirine bağlıdır; her gelişme ve değişme hem kendini hem de çevresindekileri kaçınılmaz biçimde etkileyip değiştirir.
- Diyalektik materyalizm, toplumları ve sorunları analiz etmede önemlidir; bu yöntemi kullanmadığınızda kadercilik ve alın yazısı algısına kayabilirsiniz.
- 14:38Diyalektik Materyalizmin Uygulanması
- Diyalektik materyalist bir yaklaşım, sorunların nedenlerini ve niçinlerini çözümlemeyi sağlar; hiçbir şey olduğu yerde ve olduğu gibi kalmaz, sürekli değişim halindedir.
- Kıbrıs'ta mevcut koşulları değerlendirirken, bölünme sürecinin tarihsel gelişimini diyalektik yöntemle incelemek gerekir.
- İngilizlerin Kıbrıs'a gelmesi ve karşılıklı milliyetçilikleri körüklemesi, toplumda milliyetçiliğin nicel birikimini sağlamıştır.
- 16:55Nicel ve Nitel Dönüşüm
- 1950'lerin sonuna kadar milliyetçilik karşı toplumlar arasında nicel birikim yapmış, 1963 ve 1974'te ise etnik temelde adanın ikiye bölünmesine neden olmuştur.
- Nicelden nitel dönüşümde "sıçrama" denilen bir süreç vardır; nicel birikim belli bir noktada sıçramalı bir şekilde nitel değişime yol açar.
- Bu süreç, tahta katlama, suyun kaynaması veya depremlerin oluşumu gibi doğal süreçlerde de gözlemlenebilir.
- 18:42Diyalektik Materyalizmin Uygulamaları
- Kanal İstanbul projesinde, yüzbinlerce ton toprağın kaldırılması ve patlayıcıların kullanılması, yer kabuğu üzerindeki basınç azalmasına neden olabilir.
- Bilimsel bir yaklaşım, doğal afetleri önceden tespit etmeyi ve önleme yöntemlerini geliştirmeyi sağlar.
- Bilime aykırı hareket edilirse, doğal afetler insanlar tarafından inşa edilen sağlıksız yaşam alanlarına çarpar ve ciddi katliamlara dönüşebilir.
- 21:21İdealist Felsefenin Etkileri
- İnsanların ideolojik duruşunu sınıfsal olarak açıklayamazsak, bazı felsefeler bizi birbirine düşürülmüş halkları girdabına çekebiliyor.
- İdealist felsefenin günlük yaşamda sokulmasıyla insanlara doğuştan düşmanlık yüklenebiliyor, örneğin Türk ve Rum gibi milliyetlerarası düşmanlık.
- Bu düşmanlık doğuştan değil, kurulu düzenin maddi koşulları sonucu sonradan yükleniyor; feodal, köleci toplumlarda farklı yöntemlerle, kapitalist düzende farklı yöntemlerle uygulanıyor.
- 23:38Diyalektik Materyalizm ve Toplumlar
- Diyalektik materyalizm, toplumların tarihini ilkel komünal toplumdan köleci, feodal, kapitalist topluma kadar maddi koşullar ve nedenlerle anlatıyor.
- Kapitalist düzende üretim araçları üzerindeki özel mülkiyet, küçük bir azınlığın tüm üretim araçlarının üzerinde mülkiyeti varken, büyük bir çoğunluğun işçilik durumunda olması söz konusu.
- Diyalektik materyalizm, insanları idealizm ve metafizikten etkilenmeksizin günlük yaşamda uygulayabilecekleri bir yöntem sunuyor.
- 27:09Kentleşme ve Trafik Sorunları
- Toplu taşımacılık, insanları bir yerden bir yere daha pratik, ekonomik ve sorunların minimuma indirileceği bir yöntem olarak savunuluyor.
- Kentleşme sorunu, kapitalizmin ortaya çıkması ve ticaretin gelişmesiyle birlikte ilk kentlerin oluşmasıyla ilişkilendiriliyor.
- Kapitalist kentleşme modelinde, büyük alışveriş merkezleri ve binalar yaparak park yerleri ihmal edilerek yaşanmaz şehirler oluşturuluyor, bu da idealist ve metafizik düşüncenin dayandığı sömürüye dayalı üretim ilişkilerinin bir sonucu olarak görülüyor.
- 30:08Trafik Sorunu ve Kapitalizm
- Trafik sorununu çözmek için araç, akaryakıt ve sömürü devletinin çıkarlarına değil, insan yaşamına odaklanan bir sistem kurulması gerekiyor.
- Dünyanın her yerinde kapitalist üretim ilişkileri olduğu için trafik sorunu yaşanıyor, en düzgün şehirlerde bile sorunlar var.
- Trafik sadece kazalar ve ölümlerle sınırlı değil, araçların saldığı insan sağlığına zararlı gazlar ve çevreye yayılan yıkım da önemli bir sorun.
- 32:16Toplumsal Gelişme ve Diyalitik
- Nicelikten niteliğe dönüş (sıçrama) gerçekleştiğinde geriye dönüş mümkün değildir, örneğin tohum filizlenince tekrar tohum olamaz.
- Her şeyin içinde zıtlar vardır ve bu zıtlıklar arasında toplumsal enerji ortaya çıkar ve gelişim sağlar.
- Sınıflı toplumlarda (köleci toplum gibi) uzlaşma mümkün değildir çünkü sömüren ve sömürülen sınıflar arasında çelişkiler vardır.
- 34:42Kapitalizm ve Sınıf Çatışması
- Kapitalizmde işçi sınıfı ile kapitalist sınıfı (sermaye sınıfı) arasında sürekli bir mücadele vardır.
- Kapitalistler daha fazla kar elde etmek için toplumsal üretimi örgütlemek durumunda, bugün uluslararası bazda kolektif üretim yapılmaktadır.
- Üretim kolektif yapılırken, dağıtımı ve elde edilmesi özel mülkiyet üzerinde gerçekleşir, bu da sınıflar arasındaki çelişkileri artırmaktadır.
- 36:24Kapitalist Toplumun Genişliği
- Dünyanın neredeyse tamamı kapitalist üretim ilişkilerinin içinde bulunmaktadır.
- Kıbrıs'ın kuzeyi ve güneyi, Türkiye, Ortadoğu, Yunanistan, Avrupa, Asya, Amerika gibi bölgeler kapitalist toplum içinde yer almaktadır.
- 36:40Diyalektik Materyalizm ve Toplumsal Dönüşüm
- Diyalektik materyalizm ve tarihsel süreçler, çelişkili sınıflar arasındaki çatışmanın ileriye doğru bir dönüşümeye yol açacağını göstermektedir.
- İşçi sınıfının güçlenmesi nicel birikim olarak görülürken, toplumsal devrimler (feodalizmden kapitalizme geçiş gibi) nitel dönüşümler olarak değerlendirilmektedir.
- Kapitalist toplumda işçi sınıfının elinde toplumsal dönüşümü ve devrimi gerçekleştirmek için gerekli olan araçlar bulunmaktadır.
- 38:05Sosyalizm ve Komünizm
- Engels ve Marx'ın kurduğu sistem sosyalizmdir ve bu bir sınıfsız toplumdur, çünkü işçi sınıfının sömürebileceği yeni bir sınıf kalmamaktadır.
- Sosyalizmin üst aşaması olan komünizmde sınıflar arası çelişkiler ortadan kalkacaktır, ancak toplumun çelişkileri doğayla ilişkili olabilir.
- Diyalektik materyalizm, temel çelişkileri kavramak, iktidar biçimlerini anlamak ve bilimsel bir yol belirlemek açısından önemlidir.
- 39:13İşçi Sınıfı ve Kapitalizm
- İşçi sınıfı, kapitalist toplumun çürüme sürecinde gelişen ve güçlenen tek sınıftır.
- Kapitalist sınıf giderek küçülüyor, üretimden kopuyor ve sadece işçi sınıfının ürettiği değerler üzerinden asalakça bir yaşam sürerken, işçi sınıfı giderek güçleniyor ve daha fazla üretiyor.
- Kapitalist toplumda bilim, sadece bireysel çıkarlar ve zümre çıkarları için kullanılmakta, bu nedenle insanlık ve bilim için ileri bir aşama değildir.
- 42:17Diyalektik Materyalizmin Uygulamaları
- Diyalektik materyalizm, etrafımızdaki olayları ve sorunları bilimsel olarak analiz etmeyi ve doğru sonuçlar çıkarmayı öğretir.
- İnsanları ezen, sömüren ve bölen bir toplumsal yapı yerine, insanları temel alan ve halkı iktidara getiren bir sistem yaratmak gerekir.
- Diyalektik materyalizm, kişisel sorunları çözmek için bir reçeteyi sunar; olaylara nasıl bakılacağını ve çözümler nasıl bulunacağını öğretir.