Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin öğrencilerine biyoteknoloji konusunu anlattığı eğitim içeriğidir. Öğretmen, ikinci üniteyi tamamlamak amacıyla biyoteknoloji konusunu detaylı şekilde açıklamaktadır.
- Video, genetik mühendisliği ve biyoteknoloji kavramlarının ayrımıyla başlayıp, genetik mühendisliği kapsamında yapılan uygulamaları (klonlama, gen aktarımı, gen tedavisi, aşılama ve yapay seçilim) örneklerle anlatmaktadır. Ardından biyoteknolojinin olumlu ve olumsuz yönleri ele alınmakta ve LGS tarzı üç soru çözümü yapılmaktadır.
- Videoda Dolly koyunu klonlanması, dil balığı geninin domatese aktarılması gibi örnekler verilmekte ve altın pirinç, gen tedavisi ve klonlama konularında detaylı açıklamalar yapılarak doğru cevaplar bulunmaktadır.
- 00:04Biyoteknoloji ve Genetik Mühendisliği
- Biyoteknoloji konusu, mutasyon, modifikasyon ve adaptasyon kavramlarının ardından işlenecek ve ikinci üniteyi tamamlayacak.
- Genetik mühendisliği, canlıların DNA üzerindeki genlerle oynayarak yeni özellikler kazandırmayı amaçlar.
- Biyoteknoloji ise genetik mühendislik çalışmalarının başarıyla sonuçlanması durumunda yeni ürün veya hizmet ortaya koymayı hedefler.
- 01:01Genetik Mühendisliği Uygulamaları
- Genetik mühendisliği kapsamında klonlama, gen aktarımı (tedavisi), aşılama ve DNA parmak izi gibi uygulamalar yapılır.
- DNA parmak izi, canlının DNA'sının çıkarılıp nükleotit diziliminin ortaya konulmasıyla yapılır ve bu dizilimden canlıya ait tüm özellikler, hastalıklar ve suçluların tespiti yapılabilir.
- 01:35Biyoteknolojinin Çalışma Alanı
- Biyoteknoloji, bitkilerin kuraklığa, susuzluğa veya soğuğa daha dayanıklı hale getirilmesini sağlar.
- Vitamin, ilaç, aşı veya hormon üretimi, çevre kirliliği problemlerinin azaltılması, hastalıkların belirlenmesi ve tedavi edilmesi, gıdaların raf ömrünün uzatılması biyoteknolojinin çalışma kapsamındadır.
- 02:10Klonlama
- Klonlama, bir canlının veya hücrenin genetik kopyasının üretilmesidir ve tamamen aynı kalıtsal özelliklere sahip bir canlının veya hücrenin yeniden oluşturulmasıdır.
- Dolly isimli koyun klonlanması, klonlama alanında yapılan en meşhur çalışmadır.
- Klonlama işlemi, bir koyunun vücut hücresinin çekirdeğinin çıkarılıp, içi boş bir yumurta hücresine yerleştirilmesiyle başlar ve bu embriyo üçüncü bir koyunun döl yatağına yerleştirilerek klonlanır.
- 04:20Gen Aktarımı
- Gen aktarımı, bir canlıda bulunan bir özelliğin farklı bir canlıda yer almasını sağlamak için o geni bulup başka bir canlıya aktarmaktır.
- Dil balığı soğuk sularda yaşayan ve soğuğa dayanıklı olan bir balık türüdür; bilim insanları bu balıkta soğuğa dayanıklı olmayı sağlayan geni bulup domatese aktarmışlardır.
- Gen aktarımı teknik kullanılarak birçok özellik farklı canlılara kazandırılabilmektedir.
- 05:15Gen Tedavisi
- Gen tedavisi, hatalı veya bozuk genleri etkisiz hale getirmek ve tedavi etmek amacıyla yapılan bir uygulamadır.
- Gen tedavisinde, hastalık yapıcı genin bulunduğu hücreye hastalığı engelleyici yeni bir gen yerleştirilir ve bu sayede hastalığa yol açan genin etkisi ortadan kaldırılır.
- Bu teknik sayesinde özellikle kanser gibi kalıtsal hastalıkların önlenebileceği düşünülmektedir.
- 06:33Aşılama
- Aşılama, döllenme olayı gerçekleşmeyen durumlarda uygulanan bir yöntemdir.
- Erkek üreme hücreleri (spermler) az üretiliyor veya verimsiz olabilir veya dişi üreme hücresi olan yumurtanın zarı çok kalın olabilir.
- Aşılama, erkek üreme hücresinin genetik bilgisinin alınıp yumurta hücresine özel tekniklerle aktarılmasıdır ve bu çalışmanın diğer ismi mikroenjeksiyondur.
- 07:30Yapay Seçilim
- Yapay seçilim, insanlar tarafından istenilen özelliğe sahip canlıların çaprazlanmasıyla üstün özelliklerin diğer kuşaklara aktarılması sürecidir.
- Mısır'dan brokoliye, buğdaydan bezelyeye kadar birçok bitkinin günümüzdeki şeklini alması yapay seçilimlerle mümkün olmuştur.
- Yapay seçilimlerle çok daha yüksek oranda süt veren inekler elde edilebilmektedir.
- 08:54Biyoteknolojik Çalışmaların Sonuçları
- Biyoteknolojik çalışmaların olumlu sonuçları arasında bitkilerde verimli arttırılması, bitkilerin daha dayanıklı hale getirilmesi, meyve boyutu veya meyve sayısı arttırılması bulunmaktadır.
- Hormon, aşı, vitamin üretimi, kök hücre çalışmalarıyla yapay organ üretimi ve kirli suların arıtılmasında mikroorganizmaların kullanılması da olumlu sonuçlardır.
- Biyoteknolojinin olumsuz sonuçları da bulunmaktadır.
- 09:45Biyoteknolojinin Olumsuz Sonuçları
- Genetik oynamalarla mısır böceklere karşı dirençli hale getirilebilir, ancak bu durum ekosistemi bozabilir ve doğal türlerin yok olmasına neden olabilir.
- Soya fasulyesi gibi gıdalarda genetik oynamalar insanlarda alerjik reaksiyonlar gibi sağlık sorunlarına yol açabilir.
- Biyolojik silahlar üretilmesi biyoteknolojinin olumsuz sonuçlarından biridir ve ülkeler hem sağlık hem de ekonomik açıdan zor durumda bırakılabilir.
- 10:49Altın Pirinç Hakkında Soru
- Genetik değişime uğratılarak A vitamini bakımından zenginleştirilen altın pirinç, vitamin eksikliği çekilen ülkelerde cankurtaran olabilir.
- Altın pirinç, genetik mühendislerinin pirinç bitkisinin DNA molekülünde yaptıkları değişiklikler sonucu ortaya çıkmıştır.
- Genetik mühendislerince yapılan uygulamaların tartışılan yanları bulunmaktadır ve bu uygulama geleneksel ıslah çalışmasına örnek gösterilemez.
- 12:49Gen Tedavisi Hakkında Soru
- Genetik mühendisleri DNA üzerinde yapılan değişikliklerle ilgilenir, istenilen genin çoğaltılması, farklı canlılara ait genlerin birleştirilmesi ve genlerin aktarılması gibi çalışmalar yapar.
- Gen tedavisi yöntemi ile hastalığa neden olan genlerin etkisi ortadan kaldırılabilir.
- Genetik mühendisleri bu çalışma ile gen tedavisi gerçekleştirmiştir.
- 14:16Klonlama Hakkında Soru
- Klonlama çalışmasında, kek koyunun yumurta hücresinin çekirdeği çıkarılıp, leğenin vücut hücresinden alınan DNA ile birleştirilir.
- Zigot embriyoya dönüşür ve üçüncü bir koyun olan M'nin döl yatağına yerleştirilir, böylece N koyunu dünyaya gelir.
- Yavru koyunun cinsiyetini k ve l koyunlarından gelen yapılar birlikte belirlememiştir, çünkü klonlama işlemi sadece L koyunun DNA'sını kullanır.