Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan "Bireyi Tanıma Teknikleri" konulu kapsamlı bir ders anlatımıdır. Eğitimci, psikolojik danışmanlık ve rehberlik alanlarında bilgi ve deneyim sahibi bir uzman olarak görünmektedir.
- Video, bireyi tanımanın temel amacı, ilkeleri ve teknikleri üzerine odaklanarak başlamakta, ardından zeka ve yetenek testleri, kişilik envanterleri, projektif testler ve test dışı teknikler gibi konuları detaylı şekilde ele almaktadır. Son bölümde ise istatistik testleri, parametrik ve non-parametrik test türleri ile bunların nasıl uygulanacağı anlatılmaktadır.
- Video, özellikle sınav hazırlığı yapan öğrenciler, rehberlik hizmetleri ve psikolojik danışmanlık alanlarında çalışanlar için faydalı bilgiler içermektedir. İçerikte Stanford Binet, MMPI, Rorschach gibi çeşitli testlerin özellikleri, uygulama alanları ve yorumlama yöntemleri ile gözlem teknikleri, görüşme teknikleri, psikodrama ve oyun terapisi gibi değerlendirme yöntemleri detaylı olarak açıklanmaktadır.
- 00:41Bireyi Tanıma Teknikleri ve Amacı
- Bireyi tanıma tekniklerinin temel amacı bireyin kendini tanımasına yardımcı olmaktır.
- Gerçekçi ve olumlu bir şekilde benlik algısını ortaya çıkarmak, eğitim programlarına uygun bireyleri sınıflandırmak ve bireysel farklılıkları ortaya çıkarmak önemlidir.
- Yetenek testleri, uygun meslek seçimleri, problem alanlarını tespit etmek, ihtiyac analizi yapmak ve program hazırlanması için kullanılır.
- 01:32Bireyi Tanıma Tekniklerinin Temel İlkeleri
- Bireyi tanıma teknikleri tüm öğrencilere yöneliktir, işbirliği gerektirir ve süreklidir.
- Tek bir ölçümle değil, birden fazla ölçüm gerektirir ve bilgilerin geçerli ve güvenliğini artırmak için gizlilik esastır.
- Ölçme aracı bireye uygun olması, gönüllülük ve profesyonellik önemlidir, ayrıca yararlı ek bilgiler sağlamak ve dönüt vermek gerekir.
- 02:28Ölçme Araçları ve Test Teknikleri
- Ölçme araçları ve test teknikleri arasında seçme işlemi, yordama, sınıflama, sıralama, teşhis ve tanı, değerlendirme, araştırma ve inceleme bulunmaktadır.
- Psikolojik testler kullanırken bilgilendirme, test seçimi, gizlilik ve standardizasyon konularına dikkat edilmelidir.
- Testlerin geçerlilik ve güvenilirliği önemlidir; geçerlilik teorik alt yapıya dayanırken, güvenilirlik kararlılık ve tutarlılık açısından değerlendirilir.
- 04:21Testlerin Sınıflandırılması
- Testler ölçen davranışa göre maksimum performans, başarı ve yetenek testleri ile duyusal özellikler (duygu, tutum ve kişilik) için tipik tepki ve tipik performans testleri olarak sınıflandırılır.
- Testler uygulama süresine göre güç testleri ve hız testleri olarak, yer alan uyarıcılar kapsamında sözel ve sözel olmayan testler olarak ayrılır.
- Test sonuçlarının yorumlanmasında ölçüt (kriter puanı) ve norm (örneklemden alınmış büyük bir normdan alınan değerlendirme) kullanılır.
- 06:18Test Sonuçlarının İletimi ve Yorumlanması
- Danışman olarak sonuçları bildirmeye başlamadan önce danışanın hazır oluşuna bakılmalı ve ne beklediğini araştırılmalıdır.
- Birden fazla araç uygulanmışsa yetenek testlerinden başlanmalı, olumsuz özellikler açıklanırken değersizlik duygusuna kapılmaması için dikkat edilmelidir.
- Test sonuçları kesin ve değişmez olmadığını vurgulamak ve kiminle paylaşılıp paylaşılmayacağı anlatılması gerekir.
- 07:17Test Teknikleri ve Yetenek Testleri
- Test teknikleri maksimum performans, yetenek testleri, başarı testleri, standart başarı testleri ve öğretmen yapımı başarı testleri olarak ayrılır.
- Tipik ilgi, kişilik ve tutum ölçeklerinde mutlak doğrunun olmadığı, doğru kişiden kişiye değiştiği belirtilir.
- Yetenek testleri gelecekteki başarıyı yorar, özel eğitime ihtiyaç duyan öğrencileri belirlemek için kullanılır ve güçlü-zayıf yönleri ortaya çıkarmak için uygulanır.
- 08:43Stanford-Binet Zeka Testi
- Stanford-Binet testinde birey ilk hata yaptığında temel yaş kabul edilir, sonra her beş soruda bir yaş ilave edilir.
- Arka arkaya üç-dört yanlış cevap verildiğinde, o yaş temel kabul edilir ve bu durum devam eder.
- Stanford-Binet norm kavramını ilk geliştiren testtir ve sözel akıl yürütme, nicel akıl yürütme ve soyut akıl yürütme olmak üzere üç ana kategoriye ayrılır.
- 09:43Diğer Zeka Testleri
- Stanford-Binet hem çocuk formu hem ergenler için hazırlanmış hem de yetişkin formları bulunmaktadır.
- Performans testleri eşin içerisine katılmış ve çoklu puanlama sistemi kullanılmıştır.
- Brezilton bebek değerlendirme ölçeği bebeklere uygulanır ve nöro-gelişimsel anlamda reflekslerin durumunu kontrol eder.
- 10:16Gelişimsel Testler
- 2,5-6 yaş arası olgunlaşma, el koordinasyonu ve küçük kas hareketleri değerlendirilir.
- Büyük motor, küçük motor, dil ve kişisel sosyal anlamda yetenek testleri kullanılır.
- Thompson ve Shirley testleri olgunlaşma ve koordinasyon üzerinde odaklanır.
- 11:04Diğer Zeka Testleri ve Özellikleri
- Kettle zeka testi, Stanford-Binet uygulanmadığı zamanlarda kullanılır ve labirentler testi ile birlikte uygulanır.
- McCarthy testi 2,5-8,5 yaş arası için hazırlanır ve insan zekasıyla bilişsel yeteneklere, algılara, belleğe ve motor gelişimine önem verir.
- Kaufman testi 2,5-2,5 yaş arasında 16 testten oluşur ve farklı alt boyutları vardır.
- 12:15Yetenek ve Kişilik Testleri
- Turnstone temel kabiliyetler testi TYT'ye benzer içerik gruplar halinde uygulanabilir ve eğitim alınması gerekir.
- Yetenek testleri hem uygulanması hem değerlendirmesi uzmanlık gerektirir.
- Pipati kelime hazinesi testi tamamen resimlerden oluşur ve 18 yaşına kadar 175 tane resimli kart vardır.
- 12:45Performans Testleri
- Good ina ferris adam çizme testi standartlaştırılmış bir projektif testtir.
- Later performans ölçeği dile dayanmayan bir performans testidir ve sözsüz zekayı ölçer.
- Ben dergeçta testi 5,5-12 yaş arası için uygulanır ve toplam dokuz karttan oluşur.
- 13:50Diğer Gelişimsel Testler
- Denver iki gelişimsel tarama ve Ankara gelişimsel tarama benzer testlerdir ve 116 madde dört alt bölümden oluşur.
- Frostik testi zihinsel geriliği olan bireyler için bireysel uygulanması gereken bir testtir.
- Peabody testi okul öncesi olgunluğu ve okula hazır olup olmadığını ölçer.
- 14:43Başarı Testleri
- Başarı testleri standart başarı testleri ve öğretmen yapım testleri olarak ikiye ayrılır.
- Standart başarı testleri alanında uzmanlar tarafından sağlanır, geçerli ve güvenliği yüksek fakat bireysel ve eğitsel farkları dikkate alamaz.
- Öğretmen yapım testleri sınıf düzeyini bildiği için öğretmen ona göre sorular hazırlar.
- 15:11Başarı Testlerinin Kullanım Alanları
- Başarı testleri akademik yaşantıyı değerlendirmek ve geleceğe yönelik yordamalar yapmak için kullanılır.
- Başarı testleri ders programlarını değerlendirmek ve ilgi alanlarını belirlemek için de kullanılır.
- Başarı düzeyi yetenekten yüksek veya düşük olduğunda kişisel sosyal veya eğitsel rehberlik etkinlikleri yapılabilir.
- 16:21İlgi ve Kişilik Envanterleri
- İlgi ve kişilik envanterleri uygulanması ve yorumlanması uzmanlık gerektirirken, tutum envanterleri bu özelliğe sahip değildir.
- Kuder ilgi envanteri 504 maddeden oluşur ve meslek alanına ilgiyi saptamak için lise öğrencilerine uygulanır.
- Strom mesleki ilgi envanteri 399 maddeden oluşur ve erkek ve kadın versiyonu vardır.
- 17:14Tutum Envanterleri
- Tutum envanterleri duygu, davranış ve düşünce olmak üzere üç boyutta değerlendirilir.
- Olumlu, güçlü bir tutum varsa, düşünce, duygu ve davranış arasında uyum vardır.
- Bogardı sosyal mesafe ölçeği din, ırk gibi konuları belirlemek için yedi seçenekli bir ölçektir.
- 18:51Kişilik Envanterleri
- OSGOD duygusal anlam ölçeği, kültürlere dayalı objektif kavramlara karşı duyguları belirlemek için tasarlanan bir envanterdir.
- Kişilik envanteri uzmanlık ve klinik deneyim gerektiren bir unsur olup, kişisel uyum ve sosyal uyum ölçülmektedir.
- Kişilik envanteri psikopatolojiyi tanımlamada, davranışları tahmin etmede, kişilik bozukluklarında, mesleğe yönelmekte ve uygun kişilik özellikleri olup olmadığında kullanılır.
- 19:50Kişilik Envanterleri Örnekleri
- Bel uyum envanteri, 140 maddeden oluşan bir yetişkin versiyonu olup meslek seçiminde kullanılır ve sağlık, sosyal, heyecansal uyum üzerine bakar.
- MMPI (Minnesota Multiphasic Personality Inventory), 550 madde ve 16 ölçekten oluşan patolojik psikolojik problemlere bakar.
- Edwards kişisel tercih envanteri, 15 ölçekten 210 çift maddeden oluşur ve yakınlık, uyarlık, baskınlık, ilgi görme gibi kişisel tercihleri belirlemek için kullanılır.
- 21:37Diğer Kişilik Envanterleri
- Guiltyzman mizaç envanteri, 36 ölçekten oluşur ve temel boyutta kişiliğe bakar.
- Kisterim sosyal uyum envanteri, 168 maddeden oluşur ve 8 tane geçerlilik puanı vardır.
- Depresyon kendini kabul envanteri ve problem tarım envanteri de kişilik envanteri kapsamında gelir.
- 22:22Kişilik Modelleri
- Beş faktör modeli (büyük beşli kişilik) dışa dönüklük, sosyallik, cana yakınlık, uyumlu kişisel ilişki, işbirliği gibi duygusal boyutu içerir.
- Yaşantıya açıklıkta yaratıcılık, arkada hayal gücü, risk alma gibi önemli eğilimler vardır.
- Sıfatlara dayalı kişilik envanteri, Bacalı tarafından geliştirilmiş olup 40 adet sıfat çiftinden oluşur.
- 23:39Projektif Kişilik Testleri
- Projektif kişilik testleri, zannet olmayan resimler içeren, bireyi derinlemesine inceleyen ve testin amacı belli olmayan testlerdir.
- Rorschach testi, 70-77 lekelerde ne gördüğü sorulur ve üç farklı kategoride cevaplar değerlendirilir.
- Murray'in algılama testi, 10 resimden oluşur ve 3-10 yaş arası çocuklar hayvan resimlerine bakarak hikayeyi anlatması şeklinde yaptırılır.
- 24:34Diğer Projektif Testler
- Resim yorumlama testi, 23 resimli karttan oluşur ve savunma mekanizmaları incelenir.
- Luisa Das testi, kuş, evlilik yıldönümü, kuzu, cenaze töreni, korku, fil gibi resimlerle komplekslerin tespitinde kullanılır.
- Biber cümle tamamlama testi, 45 adet mürekkepten oluşur ve psikometrik özellikleri var, geçerli güveni daha yüksektir.
- 25:29Envanterlere Dayalı Hata Türleri
- Orta yol cevap verme, boş bırakma ve kararsız cevaplar verme yanıltma hatasıdır.
- Saf çıkarcı, kendi durumunu gizlemeye çalışmak için envanteri doldurmak sosyal dışlanmamak için iyi çocuk eğilimi göstermektir.
- Sosyal kabul hatası, toplum tarafından onaylanmak ve kabul edilmek için gerçek durumu gizlemektir.
- 26:19Test Dışı Teknikler
- Gözleme dayalı teknikler: gözlem, anekdot, derecelendirme, kendini anlatma, anket, problem arama listesi.
- Sosyal metin arkasına yapılan teknikler: rol dağılımı, sosyal uzaklık, etkileşime dair görüş, psikodrama, sosyo-drama, oyun terapisi.
- Gözleme dayalı teknikler ikiye ayrılır: katılımsız gözlem (içlerine girmeden gözlemleme) ve katılımcılı gözlem (içlerine girip onlardan biriyle yaşayarak gözlemleme).
- 27:31Kişilik Değerlendirmesi ve Gözlem Teknikleri
- Kişilik, bireye ait nitelik mahiyetini kazanmış ortalama davranıştır.
- Genel kanıya vermek için tipik davranışlar gözlemlenmelidir, anlamlı davranışlar ise anekdotlarda yakalanabilir.
- Kontrol listeleri, davranış özellikleri ve özellik kayıt çizelgeleri gibi teknikler kişilik değerlendirmesinde kullanılır.
- 28:32Derecelendirme Ölçeklerinde Hatalar
- Derecelendirme ölçeklerinde genelleme hatası, bir özelliğin diğer özelliklerle mantıksız bir ilişki kurulmasıdır.
- Kişisel yanlılık hatası, bonkörlük, cimrik hatası veya merkezi yem hatası gibi kişisel değerlendirmelerdir.
- Gözlem yetersizliği hatası, çok sayıda özellik göz önünde bulundurulmamasıdır.
- 31:06Değerlendirme Hatalarının Önlenmesi
- En etkili değerlendirme tekniği betimsel değerlendirme yapmaktır.
- Uzun süreli gözlem önemlidir ve derecelendirme sadece tutarlı kişiler tarafından yapılmalıdır.
- Anekdot vaka kaydı, yorum yapılmadan objektif bir şekilde yazılmalıdır.
- 31:48Kendini Anlatmaya Dayalı Teknikler
- Anketler neden-sonuç çelişkisi verebilir ve başarısızlık nedeni anketi vardır.
- Anketler çok kısa sürede çok kişiye ulaşılabilir.
- Problem tarama listeleri, rehberlik hizmetlerinin planlanmasında, ihtiyaçların belirlenmesinde ve eğitim programlarının düzenlenmesinde kullanılır.
- 32:43Arzu Dilek Listesi ve Otobiyografi
- Arzu dilek listesi, doyurulmamış ihtiyaçlara bakmak için yaş ve gelişim özellikleri alınarak hazırlanır.
- Otobiyografi, serbest yapılandırılmış olabilir ve yorumlanması genel izlenim, karamsarlık, öfke, mutluluk gibi duygulara dayanır.
- Otobiyografide anlatımdaki özen ve tutum, duygu ve düşünceleri paylaşma isteği önemlidir.
- 33:55Zaman Cetveli ve Benlik Algısı
- Zaman cetveli, çocukların ders çalışma zamanını etkin ayarlayamadıkları durumlarda program hazırlama için kullanılır.
- Anı defteri, izin alınarak incelenebilir ve psikolojik danışman tarafından değerlendirilmelidir.
- Benlik algısı, bireyin kendisini aile, öğretmenler ve diğerlerinin gözünde nasıl gördüğünü ifade eder.
- 34:44Sosyometri ve Klikler
- Sosyometri, sosyal ilişkileri, etkileşimleri ve grup içi yapılanmayı belirleyebilen bir etkinliktir.
- Klikler, gruplaşmalar üç kişi olacak şekilde oluşturulur ve en düşük puan alanlar haritanın dışında, yüksek puanlar ortada yer alır.
- Sosyometri, kimlerle arkadaş olduklarını, sınıfın en popüler kişilerini ve gruplaşmaları belirlemek için kullanılır.
- 37:04Bağdaşım Tekniği
- Bağdaşım tekniği, birbirini tanımayan grupları değerlendirmek için kullanılır.
- Bu teknikte, bir kişi kendini en iyi özellik olarak işaretlerken, diğer öğrenciler de onu en iyi özellik olarak seçerler.
- Bağdaşım tekniği, 4. sınıftan 12. sınıfa kadar uygulanabilir ve tutarlılık açısından önemlidir.
- 37:47Etkileşime Dayalı Envanterler
- Roller ve kişilik özelliklerine göre yazı dört sonraki sınavda yine uygulanabilir.
- Sosyal uzaklık ölçeği, etkileşime dayalı bir envanterdir ve derinlemesine bilgi alma yoludur.
- Etkileşime dayalı envanterlerde subjektivitesi yüksektir ve ses kaydı, not alma veya görüşme kaydetme şeklinde olabilir.
- 38:26Görüşme Türleri
- Yapılandırılmamış görüşmede sorular o an sorulur, yapılandırılmış görüşmede sadece önceden belirlenen sorulara cevap alınır.
- Yarı yapılandırılmamış görüşmede genel amaçlar sorular belli olup, ekstra sorular sorulabilir.
- Görüşmede amaçların önceden belirlenmesi gerekir ve psikolog danışma görüşmeleri güdümlü veya güdümsüz olabilir.
- 39:30Görüşme Sürecindeki Hatalar
- Tanıma hatası, gözümden kaçırılan veya küçümsenen davranışları fark etmemektir.
- İhmal hatası, farkına varılan bir şeyi rapora eklememektir.
- Derleme hatası, bazı şeyleri abartmak; yer değiştirme hatası ise olay sırasını veya karakterlerin söylemlerinin sırasını değiştirmektir.
- 40:48Ev Ziyaretleri
- Ev ziyaretleri her öğrenci için planlanmaz ve yılda iki defa da planlanmaz.
- Ev ziyaretlerinde öğrenci evde bulunmalı, öğrenci-aile çatışmasına sebep olmamalı ve resmi olmamalıdır.
- Ev ziyaretlerinin olumlu yönleri: okul-aile işbirliğini güçlendirme, çocuğun doğal hayatını görme ve resmi ilişkiyi samimi ilişkiye dönüştürme imkanı sağlamasıdır.
- 41:30Psikodrama ve Sosyo-Drama
- Psikodrama, kendini anlatma, empati ve bireysel farkındalık önemlidir; protogonist ve içgörü içerir.
- Sosyo-drama ise toplumsal olayları canlandırma içerir ve her ikisinde de uzmanlık gerektirir.
- Psikodrama kişisel problemlerin kökenini, sosyo-drama ise kollektif problemleri ele alır; psikodrama spontan mekan, sosyo-drama ise önceden planlanmış mekan kullanır.
- 42:49Diğer Teknikler
- Oyun terapisi, çocukların korku, duygu ve kaygılarını oyun aracılığıyla anlatmalarına olanak sağlar.
- Vaka incelemesi, bir kişiyi bütünsel şekilde incelemek için kullanılır; vaka konferansı ise bir vaka hakkında tartışma yapar.
- Bibliyoterapi, edebi metinlerle özdeşim kurma, katarsi yaşama ve içgörü kazanma aşamalarından oluşur.
- 43:38Toplu Dosyalar
- Toplu dosyada kimlik bilgileri, ev-aile bilgileri, ilgi yetenekleri, sosyo-ekonomik düzey, okul başarısı, sağlık, fiziki gelişim, devam edilmiş vaka kayıtları, otobiyografi ve disiplin durumu bulunmalıdır.
- 2008'den sonra toplu dosyalar e-okul sisteminde rehber öğretmen, psikolog ve danışman tarafından tutulur ve güvenliği okul müdürü tarafından sağlanır.
- Toplu dosyalarda yer almayan bilgiler: psikolog danışman kayıtları, psikiyatrik muayene sonuçları, sağlık sosyal hizmetlerin raporları ve yasal incelemelerdir.
- 45:17Etik İlkeler
- Sınır ihlali ile sınır aşımı karıştırılmamalıdır; sınır aşımı küçük hediyeler almak veya düğünde cenazesine katılmak gibi davranışlardır.
- Etik ilkeler hizmet ideallerini korur, meslek üyelerinin toplumla ve kendi ilişkilerini düzenler.
- Etik ilkeler yetersizliği olanları ayrıştırır, meslek içi rekabeti ve ücreti düzenler.
- 45:59Parametrik ve Non-Parametrik Testler
- Parametrik testler için normal dağılım, homojen varyans ve örneklem sayısının her grup için otuz olması gerekir.
- Non-parametrik testler kategori kategori nitel değişkenlerden yapılır ve örneklem sayısı otuz kişiden az, çarpık veya normal dağılmamışsa kullanılır.
- Parametrik testler aralıklı ve oranlı ölçeklerden, non-parametrik testler ise kategorik değişkenlerden yapılır.
- 47:18Test Türleri ve Kodlama
- Nicel değişken ve iki kategori varsa, normal dağılmışsa bağımsız örneklem t-testi, normal dağılmamışsa non-parametrik test kullanılır.
- Bağımlı örneklem t-testi, "willi" kelimesinin İngilizce'de istek anlamına geldiği gibi, bağımlı demek özgürlüğün olmadığı anlamına gelir.
- Tek yönlü varyans an analiz çıktısı alındığında, Toy Hogsberg, Gabriel Rap, Bonfroni ve LSD gibi testler kullanılır.