Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Bir Kelime" adlı bir programın bir bölümüdür. Program, Türk dilinin zengin içeriğini ve köklü tarihini incelemektedir.
- Video, "yaz" kelimesinin kökenini ve tarihsel gelişimini anlatarak başlar. Yaz kelimesinin Uygur Türklerinden günümüze uzanan tarihsel süreci, eski Türklerdeki cenaze törenleri ve sagu geleneği ele alınır. Ardından 10 Kasım'ın Atatürk'ün ölüm günü olduğu ve Türk alfabesinin 1 Kasım 1928'de ilan edildiği harf devrimi anlatılır. Video, Atatürk'ün harf devrimi için yaptığı çalışmalar, 1928'de yeni alfabenin halka tanıtılması ve 24 Kasım 1928'de Atatürk'e "Millet Mektepleri Başöğretmenliği" unvanının verilmesi gibi önemli tarihsel olayları kronolojik olarak sunar.
- 00:52Yaz Kelimesinin Kökeni
- Yaz kelimesinin geçtiği en eski kaynak bin yıldan önce Uygur Türklerin alfabesine kadar uzanıyor ve günümüzdeki anlamından çok farklı olmayan hüsran, zarar, ziyan anlamına gelmekteydi.
- 1312 tarihli Ebu Hayyan'ın Kitab-ı İdrak eserinde yas ya da yaş, üzüntü anlamına gelen kelime olarak ifade edilmiş, yas törenleri ve ağıt söyleme Türklerin tarih sahnesine adım atmalarından bu yana devam etmiştir.
- Eski Türklerde yas tutma ve yas olarak bilinen "you" kelimesi, Türk ve Altay halk kültüründe ve inancında cenaze törenini anlatan bir sözcük olarak kullanılmış, eşlik eden "sagu" kelimesi ise toplantılarında okunan şiirleri, ağıtları anlatan bir kelime olarak kullanılmıştır.
- 02:00Türk Saguları ve Atatürk
- İslam dini, yas sürecinin uzatılmasını ve kendine zarar verecek şekilde dövünmeyi yasaklamıştır.
- Türk saguları, ümitsizliğe kapılmış bir milletin çaresizliğini anlatmak için söylenmemiştir, aksine öte dünyaya giden için duydukları sevgi ve acıyı anlatırken, kaybedilen büyüğün hayattayken gösterdiği kahramanlığı unutulmayacak olan olaylarını birer birer sayıp öven destan mısralarıdır.
- Eski Türklerden gelen yaz kelimesinin günümüzde Türk milletine hatırlattığı ortak anlamı, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu büyük önderimiz Mustafa Kemal Atatürk'ün ölüm günü olan 10 Kasım'dır.
- 03:34Harf Devrimi
- 10. yüzyılda İslam'ı kabul eden Türkler doğal olarak yazı dilinde Arap alfabesini alır ve Türk harfleriyle sentezleyerek kullanacağı bir dil oluşturur, ancak zamanla Osmanlı alfabesine dönüşen bu dil, Türkçedeki ünlü sesleri ifade etmede yetersiz kalır.
- 19. yüzyılla beraber yeni bir alfabe düzenlemesi şart olmuştur ve yeni bir alfabe isteyenler Osmanlı alfabesinin güncellenmesi ve Latin alfabesinin kabulü olarak ikiye ayrılır.
- Atatürk ilk olarak Suriye'de bulunduğu 1905 ile 1907 yılları arasında bu konuyu düşünmeye ve araştırmaya başlar, 1922 yılına gelindiğinde Halide Edip Adıvar'la alfabe değişikliği konusunda konuşur ve bu konuda ciddi önlemlerin alınması gerektiğine dikkat çeker.
- 05:05Harf Devriminin Gerçekleşmesi
- TBMM 1 Haziran 1928 tarihi itibariyle resmi daire ve kuruluşlarda bir, iki, üç gibi uluslararası rakamların kullanılmasını belirten bir yasayı yürürlüğe sokar ve harf devrimi içinde bir komisyon kurulması kararlaştırılır.
- Komisyon tamamlanır ve yeni alfabe çalışmaları 9 Ağustos 1928 tarihinde Cumhuriyet Halk Partisi tarafından Gülhane'de düzenlenen gala'ya katılanlara takdim edilir.
- Mustafa Kemal Atatürk yeni alfabeyi Ağustos ve Eylül 1928'de birçok ilde halka kendi bizzat tanıtır, 8-25 Ekim 1928 tarihlerinde tüm resmi görevliler yeni Türk alfabesi sınavına tabi tutulur ve 1 Kasım 1928 tarihinde yeni Türk alfabesi resmen ilan edilir.
- 05:54Öğretmenler Günü
- Aynı yılın 11 Kasım'ına gelindiğinde dönemin Bakanlar Kurulu Atatürk'e Millet Mektepleri Başöğretmenliği unvanını verir.
- 24 Kasım 1928'de Millet Mektepleri Talimatnamesi'nin yayınlanmasıyla bu ünvan resmileşir.
- Yıllar sonra 1981 yılında bugünün anlam ve önemini yad etmek için ülkemizde öğretmenler günü ilk defa resmi olarak kutlanmaya başlar.