Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan bilim felsefesi konulu eğitim dersidir.
- Video, bilim felsefesinin temel kavramlarını ve yapılarını ele almaktadır. İlk bölümde bilim felsefesinin tanımı, bilimin konusu olan varlıklar, gözlem önermeleri ve bilimsel yöntemler (tümevarım, tümdengelim) açıklanırken, ikinci bölümde bilimsel açıklamanın temel kavramları, ölçme ölçekleri ve açıklamanın doğru olma koşulları anlatılmaktadır.
- Ders içeriğinde yalın olgu açıklamaları, düzenlilik açıklamaları, temellendirme açıklamaları gibi bilimsel açıklama modelleri, deneylerin tasarım şekilleri ve sınavlarda çıkabilecek soru tipleri hakkında da bilgiler verilmektedir.
- 00:19Bilim Felsefesi Nedir?
- Bilim felsefesi, gözlem ve deneye dayalı bilimleri inceler ve konusu olan bilimin ne olduğunu araştırmak ve ortaya koymaktır.
- İncelenen dallar fizik, kimya, biyoloji gibi doğa bilimleri ve sosyoloji, psikoloji, tarih gibi sosyal bilimlerdir.
- Bilim felsefesi, genel bilim felsefesi ve özel bilim felsefesi olmak üzere ikiye ayrılır.
- 00:47Bilim Felsefesinde İncelenen Boyutlar
- Bilim felsefesinde her kavram ve sorun ontolojik, epistemolojik ve metodolojik olarak üç boyutta incelenir.
- Ontolojik boyut, bilimin konusuna ilişkin kavram ve sorunları inceler.
- Epistemolojik boyut, bilimin amacına ilişkin kavram ve sorunları inceler.
- Metodolojik boyut, bilimin yöntemine ilişkin kavram ve sorunları inceler.
- 01:15Bilimin Konusu ve Olgular
- Bilimin konusu üretilmek istenen bilginin konusu olan varlıktır.
- Olaylar belli zamanlarda somut nesnelerdeki değişimlerdir, olgular ise doğru olan önermeleri doğru kılan varlıklardır.
- Yalın olgular somut nesnenin belli bir özellik taşıması veya birden çok sayıda nesne arasında belli bir bağıntının bulunması durumudur.
- Koşullu olgular belirli koşullar altında gerçekleşen olaylardır.
- 02:26Nesne Dizgeleri ve Özellikler
- Nesne dizgeleri belli bazı özelliklerden soyutlanmış, kalan özellikleri idealleştirilmiş somut nesnelerdir.
- Belirlenebilir özellikler, örnekleyenlerine ise belirlenmiş özellik denir.
- Belirlenebilir özellikler tam, belirlenmiş özellikler ise yaklaşık olarak yer alır.
- 03:53Bilimin Amacı ve Önermeler
- Bilimin amacı konusu olan varlıklar üzerinde sağlam bilgi verir.
- Bir önermenin karşılığı olan bir olgu bulunuyorsa önermeye doğru, bulunmazsa yanlış denir.
- Bazı önermelerin doğruluğu ya da yanlış olması deneye bağlıdır ve bu gözlem önermesi olarak adlandırılır.
- 04:31Bilimsel Yöntem ve Gerekçelendirme
- Tümevarımsal çıkarım, bilim adamlarının doğadaki düzenlilikleri ifade etmek için kullandıkları önerme türlerindendir.
- Bilim felsefesinin gerekçelendirme koşulu, bilim insanlarının kabul ettikleri bilimsel önermelerin bilimsel gerekçelerini araştırıp gün ışığına çıkarmaktır.
- Bilimsel pekiştirme, belirti biçimine getirilmiş yöntem ve çıkarım kurallarına dayanarak yapılan gerekçelendirme işlemidir.
- 08:01Bilimsel Yöntemler
- Bilim insanlarının bilimin konusuna giren olgulara ilişkin bilimsel bilgi üretmek ve bu olguları açıklamak amacıyla yaptıkları işlemlerin tümüne bilimsel yöntem denir.
- Bilimsel yöntemler fiziksel yöntemler (gözlem, deney ve ölçme) ve düşünsel yöntemler (tümdengelim ve tümevarım) olarak ikiye ayrılır.
- Tümevarımsal çıkarım, birden fazla deney sonucunda genel bir kural çıkarmak için kullanılırken, tümdengelimsel çıkarım tersten okunarak yapılır.
- 11:08Bilimsel Açıklama ve Ölçüm Kavramları
- Bilimsel açıklamada, bir nesnenin durumunun değişimi (A1 t1, A2 t2) ve nesne dizilerinin nicelikleri (renk benzerliği, daire biçiminde sıralama) incelenir.
- Belirlenebilir niteliklerin değerleri arasında büyüklük sıralaması yapılır ve bu sıralama yansımalı, bakışımlı ve geçişlidir.
- Ölçümlerde birim belirtmek önemlidir ve sıcaklık için mutlak kesin ölçümler Kelvin ölçeğinde yapılır.
- 13:34Bilimsel Açıklama Modeli
- Gözleme yol açan sorular yalın olguları, hipotez sınamaya yol açan sorular ise düzenlilikleri inceler.
- Açıklayan önerme en az bir yasa önermesini içermelidir ve tümdengelimsel çıkarımla türetilmelidir.
- Temellendirme, neden-eti işlevindeki yalın olgular arasındaki nedensel bağlantıyı evrensel yasalara dayanarak açıklamadır.
- 15:55Bilimsel Açıklamanın Doğru Olma Koşulları
- Bilimsel açıklama modelinde doğru olma koşulları: A önermesinin B önermesinden tümdengelimsel çıkarımla türetilmesi ve A önermesinin doğru olmasıdır.
- Fritsch açıklamada, açıklanan olguların sayısı (n) açıklanan önermelerin sayısı (k)dan çok büyüktür.
- Nedensel düzeneksel açıklama modelinde, açıklamaya yol açan sorulara cevap verilir ve bu modelde A kümesine göre B önermesi bir olanakla açıklayan önermedir.