Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan öğrenme kuramları dersinin sekizinci ve son bölümüdür. ÖSYM sınavlarında sıkça sorulan bilgi işleme kuramını detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, bilgi işleme kuramının temel prensiplerini, bellek sistemlerini (yürütücü biliş, duyusal bellek, kısa süreli bellek ve uzun süreli bellek) ve öğrenme sürecini açıklamaktadır. Ayrıca hatırlamayı engelleyen faktörler ve hatırlamayı kolaylaştıran teknikler de ele alınmaktadır.
- Videoda özellikle duyusal belleğin sınırsız kapasitesi, kısa süreli belleğin 20 saniye civarında saklama süresi ve uzun süreli belleğin üç bölümden oluştuğu (anısal, anlamsal ve prosedürel bellek) gibi önemli noktalar vurgulanmaktadır. Video, bilgiyi işleme kuramının son kısmının insancıl kur'an beyin temelli öğrenme olarak adlandırıldığı ve sonraki videoda anlatılacağı bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:14Bilgi İşleme Kuramı Tanıtımı
- Bilgi işleme kuramı, öğrenme kuramlarının toplamda sekizinci ve son kuramıdır.
- ÖSYM her sene bu kuramdan iki-üç soru sorar ve yerlerin de sorulduğu için görsel hafızaya atılması tavsiye edilir.
- Bilgi işleme kuramı, öğrenmeyi bellek ve bellek süreçleri ile açıklar ve beş bellek sürecini açıklar.
- 01:35Bellek ve Bellek Süreçleri
- Duyu organları çevreden görüntüleri, sesleri, kokuları, tatları veya dokunma hislerini alır ve aynı anda birçok uyarıcı zihnimize gelir.
- Bellek, bilgiyi çevreden alan, işleyen, saklayan, geri getiren ve tepkiye dönüştüren karmaşık süreçleri yürüten mekanizmadır.
- Bellek, bilgiyi içeriden almak, işlemek, saklamak, geri getirmek ve tepkiye dönüştürmek gibi karmaşık süreçleri yerine getiren mekanizmaya denir.
- 02:43Yürütücü Biliş ve Bellek Türleri
- Bellek sürecini kontrol eden komutanın adı yürütücü biliş olup, karar veren de aklımızdır.
- Bellek, belleğimiz yaptığı göreve göre üçe ayrılır: duyusal bellek, kısa süreli bellek ve uzun süreli bellek.
- Duyusal bellek (duyusal kayıt), duyu organları vasıtasıyla dışarıdaki uyarıcıları almakla görevli tek bir görevi olan bellek türüdür.
- 03:37Duyusal Belleğin Özellikleri
- Duyusal belleğin kapasitesi sınırsızdır, istediğin kadar şeyi görebilir, işitebilir, koklayabilir ve dokunabilirsiniz.
- Duyusal belleğin saklama süresi sınırlı olup, yaklaşık 2-4 saniye civarındadır.
- Duyusal bellek kontrol dışıdır, yürütücü biliş buna hüküm veremez ve hangi uyarıcıları duyacağını seçemez.
- 07:41Dikkat ve Algı Süreçleri
- Yürütücü biliş, duyusal bellekten gelen bilgilerden hangilerinin işlenecek olduğunu seçer.
- Dikkat edilmeyen uyarıcılar 2-4 saniye içerisinde yok olur ve unutma gerçekleşir.
- Dikkat ve algı süzgecinden sonra iletilen iletiler, geçmiş yaşantılarımıza göre anlamlandırılır.
- 09:35Kısa Süreli Bellek
- Kısa süreli bellek, tüm işi yapan aktif bellek, çalışan bellek, işleyen bellek veya amele bellek olarak da adlandırılır.
- Kısa süreli belleğin kapasitesi sınırlıdır ve en fazla 5-9 uyarıcıyı işleyebilir.
- Kısa süreli belleğin kapasitesini artırmak için uyarıcıları gruplandırma yapılır, örneğin telefon numarası veya kelimeler gruplandırılarak tek bir birime düşürülür.
- 11:56Kısa Süreli Bellek ve Bilgi Saklama Süresi
- Kısa süreli bellekte bilgiyi saklama süresi en fazla yirmi saniye civarındadır.
- Bilgiyi kullanana kadar sürekli tekrar etmek, saklama süresini artırır.
- Kısa süreli belleğe gelen bir ileti için üç ihtimal vardır: refleks tepki, unutma veya öğrenme.
- 12:42Kısa Süreli Bellekteki Üç İhtimal
- İlk ihtimal: Tehlikeli bir ileti geldiğinde yürütücü iş tepki üretir ve kısa süreli bellek refleks tepki olarak geri gönderir.
- İkinci ihtimal: Bize lazım olmayan bir ileti geldiğinde kısa süreli bellek hiçbir şey yapmaz ve yirmi saniye içerisinde iletiler yok olur.
- Üçüncü ihtimal: İleride kullanılacak bir ileti geldiğinde yürütücü iş bunları saklamalarını ister ve kısa süreli bellek iletileri uzun süreli belleğe aktarır.
- 14:18Uzun Süreli Bellek ve Öğrenme
- Uzun süreli belleğe bilgi aktarıldığında öğrenme gerçekleşir.
- Öğrenme iki şekilde olabilir: ezberleme veya kodlama (anlamlandırma).
- Ezberleme, bilgiyi değiştirmeden olduğu gibi saklamayı; kodlama ise kendimizden anlam katmayı ifade eder.
- 16:32Kodlama Sürecindeki İşlemler
- Kodlama yaparken kısa süreli bellek üç farklı işlem yapabilir: eklemleme (genişletme), örgütleme ve etkinlik.
- Eklemleme, yeni bilgiyle mevcut bilgiyi ilişkilendirmektir.
- Örgütleme, bilgileri gruplara ayırmaktır; etkinlik ise dramalar, rol oynamalar, not tutmalar gibi aktivitelerdir.
- 17:56Uzun Süreli Bellek
- Uzun süreli belleğin tek görevi kendisine gelen iletileri ileride kullanmak üzere saklamaktır.
- Uzun süreli bellek pasif bellek veya kalıcı bellek olarak da adlandırılır ve kapasitesi sınırsızdır.
- Uzun süreli bellek bilgiyi saklama süresi de sınırsızdır, gelen bilgi yok olmaz ve ömür boyu saklanır.
- 19:07Uzun Süreli Belleğin Bölümleri
- Uzun süreli bellek üç bölümden oluşur: anısal, anlamsal ve prosedürel bellek.
- Anısal bellek (epizodik bellek): Kendi yaşantılarımız, tecrübelerimiz ve hatıralarımızı depolar.
- Anlamsal bellek (semantik bellek): Tanımlar, kurallar, bilgiler ve teorik yapıları içerir.
- Prosedürel bellek (prosedürel bellek): Bir işin, işlemin veya becerinin nasıl yapılacağını, işlem basamaklarını doldurur.
- 20:50Bellek Süreçleri
- Bellek beş süreçten oluşur: duyusal, kısa süreli, uzun süreli, kodlama ve tekrar.
- Beşinci süreç: Geri getirme (hatırlama), kullanılacak bilginin uzun süreli bellekten kısa süreli bellek tarafından çağrılmasına verilen isimdir.
- 22:14Hatırlamayı Engelleyen Faktörler
- Bilgiyi geri getirirken bazı olaylar hatırlamayı engeller.
- Uzun süreli bellekte birbirine benzeyen bilgiler birbirinin yerine hatırlanır, bu duruma ket vurma denir.
- Bastırma, kötü ve rahatsız edici yaşantıların bilinçaltına itilmesi ve hatırlanmamasıdır.
- 23:04Hatırlamayı Zorlaştıran Diğer Faktörler
- Bozulma, uzun süre kullanılmayan bilgilerin yapısının değişmesi ve hatırlanamamasıdır.
- Karışma, benzer bilgilerin birbirine karışması ve hatırlamayı zorlaştırmasıdır.
- Yanlış yerleştirme, bilginin yanlış yere veya şekilde öğrenilmesidir.
- Amnezi, travma, şiddetli hastalık veya kaza sebebiyle uzun süreli belleğe ulaşılamamasıdır.
- 24:21Hatırlamayı Kolaylaştıran Teknikler
- Seri konum etkisi (öncelik sonralık etkisi), şemadaki ilk ve son bilgilerin daha kolay hatırlanmasıdır.
- Bellek destekleyici ipuçları: akrostişler, akronimler, kanca yöntemleri, kafiye oluşturmalar, hikaye oluşturmalar, zincirlemeler, bağ kurmalar, askı sözlük yapma, rakamlarla bilgileri eşleştirme ve yerleşim yöntemi gibi hafıza test teknikleridir.
- Bilgiyi işleme kuramında dikkat, algı, kodlama ve tekrarın yerleri ve hangi bellekler arasında hangi süreçlerin olduğu önemlidir.