Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından öğrencilere sunulan, Atatürk dönemi inkılaplarını ve eğitim reformlarını anlatan bir eğitim dersidir. Eğitimci, ÖSYM sınavlarına hazırlık amacıyla konuları detaylı şekilde ele almaktadır.
- Video, Atatürk inkılaplarının hukuk alanında gerçekleşen yönlerinden başlayarak, kadın hakları, medeni kanun, laiklik ve diğer Atatürk ilkeleriyle ilişkilerini anlatmaktadır. Ardından eğitim alanındaki inkılaplar (şapka kanunu, tekke ve zaviye kapatılması, medeni kanun, tevhid-i tedrisat kanunu, medreselerin kapatılması, imam hatip okullarının açılması), harf inkılapı, Türk Tarih Kurumu, Türk Dil Kurumu, Halkevleri ve köy enstitüleri gibi konular kronolojik olarak açıklanmaktadır.
- Eğitimci, konuları ÖSYM sınavlarında çıkabilecek soru tipleri ve çözüm stratejileriyle birlikte sunmakta, "BMW 34" gibi tarihleri hatırlamak için kodlama yöntemleri paylaşmakta ve önemli tarihleri, kurucuları ve kuruluş amaçlarını detaylı şekilde anlatmaktadır. Ayrıca Jacinda Ardern'in Müslümanlar için aldığı önlemler, Latin harflerinin kabulü, millet mektepleri ve 1933'te yapılan üniversite reformu gibi konular da videoda ele alınmaktadır.
- 00:33Atatürk İnkılapları ve İlke İlişkisi
- Bugün Atatürk inkılaplarının ilk etabında hukuk alanındaki inkılapları ele alacağız.
- ÖSYM sınavlarında inkılaplarla ilgili sorularda hangi ilke ile ilişkili olduğu sıklıkla sorulmaktadır.
- Hukuk alanındaki inkılaplar arasında 1921 ve 1924 anayasalarının kabul edilmesi bulunmaktadır.
- 01:18Hukuk Alanındaki İnkılaplar ve İlke İlişkisi
- Anayasal devlet ve hukuk devleti kavramları doğrudan cumhuriyetçilik ilkesiyle ilişkilidir.
- 1925'te açılan Ankara Hukuk Mektebi'nin açılması inkılapçılık ilkesiyle ilişkilidir.
- 17 Şubat 1926'da kabul edilen Medeni Kanun ile hukuk birliği sağlanmıştır.
- 02:30Medeni Kanun ve Kadın Hakları
- Medeni Kanunla Türk kadına verilen haklar arasında istediği mesleği seçme, boşanma, miras, eğitim, çalışma ve çocuğunun velayetini alma hakları bulunmaktadır.
- 2000'li yılların başında kendi soyadını alma hakkı da verilmiştir.
- Resmi nikah zorunluluğu ve evlilikte yaş sınırı getirilmesi, küçük gelinleri önlemeye ve kadınların kendisini daha güvende hissetmeye yönelik olmuştur.
- 03:55Medeni Kanunun İlke İlişkisi
- Mecelle'nin uygulamadan kaldırılması doğrudan laiklik ilkesiyle ilişkilidir.
- Kadınlar ve erkekler arasında toplumsal ve ekonomik alanda eşitlik sağlanması halkçılık ilkesiyle ilişkilidir.
- Patrikhane ve konsoloslukların mahkeme kurma yetkileri elinden alınması öncelikle milliyetçilik, sonraki aşamada laiklik ilkesiyle ilişkilidir.
- 06:46Kadın Siyasi Hakları ve İlke İlişkisi
- Türk kadına siyasi haklar 1930'dan itibaren verilmiştir: 1930'da belediye seçimlerine, 1933'te muhtarlık seçimlerine, 1934'te milletvekili seçimlerine katılma hakkı.
- 1935'te Türk kadınlarının genel seçimlerde ilk kez oy kullanması gerçekleşmiş ve 18 kadın milletvekili meclise girmiştir.
- Kadın siyasi haklarının verilmesi doğrudan cumhuriyetçilik ilkesiyle ilişkilidir, ayrıca halkçılık, inkılapçılık ve milliyetçilik ilkesiyle de ilişkilidir.
- 09:26Dünyada Kadın Hakları
- Dünyada kadınlara ilk kez siyasi hakları veren ülke Türkiye değil, Yeni Zelandalıdır.
- Yeni Zelanda'da 2019 yılında bir Hristiyan, Müslümanların bulunduğu camide namaz kılarken kafalarına ateş etmiştir.
- Yeni Zelanda başbakanı Jacinda Ardern, Hristiyan olmasına rağmen, olayda şehit olan Müslümanların cenaze törenine katılmış ve başını örtmüştür.
- 10:39Yeni Zelanda Başbakanı Jakinda Arden
- Jakinda Arden, Müslümanların cenaze törenlerinde başörtülü olmalarına saygı göstererek ailelere sarıldı ve "hiçbiriniz mağdur olmayacaksınız, devletimiz hepinize sahip çıkacak" dedi.
- Jakinda Arden, görev başındayken hamile kalıp çocuğunu doğuran, tekrar görevine devam eden dünyada iki tane kadın başbakanından biri olarak Pakistan başbakanı Benazir Butto ile birlikte anılıyor.
- Türkiye, Avrupa'daki birçok ülkeden daha önce kadınlara siyaset vermiş, Fransa 1944'te, Yunanistan 1952'de, İsviçre 1971'de, Türkiye ise 1926'da kadınlara siyasi hakları vermiştir.
- 12:26Türkiye'de Yasa Kaynakları
- Borçlar Kanunu genel olarak İsviçre'den alınmış, birkaç maddesi Almanya'dan alınmıştır.
- İcra ve iflas kanunu İsviçre'den, ticaret kanunu Almanya'dan, ceza kanunu İtalya'dan alınmıştır.
- İdare hukuku Fransa'dan alınmıştır.
- 13:55İnkılaplar Kronolojisi ve Öğrenme Taktikleri
- Kronolojik sıralama sorularında, tarihleri ve başlıkları yazıp yanına harf sayısını yazarak hatırlamak faydalı olabilir.
- Şapka kanunu (1925), tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması (1925), miladi takvimin kabul edilmesi (1926), medeni kanun (1926), Maarif kanunu (1923), soyadı kanunu (1934) gibi önemli tarihler kronolojik sıralamada önemlidir.
- Soyadı kanunu genellikle en son yapılan inkılap kabul edilir ve kronolojik sıralama sorularında ikinci öncülde yer alır.
- 16:56Eğitim Alanındaki İnkılaplar
- Tevhidi Tedrisat Kanunu 3 Mart 1924'te kabul edilmiş, dönemin Maarif Bakanı Hüseyin Vasıf Çınar'ın yasa teklifiyle milli eğitim kurumları bakanlığa bağlanmış ve azınlık ve yabancı okullarının dini ve siyasi amaçlarla öğretim yapmaları önlülmüştür.
- Medreseler 11 Mart 1924'te kapatılmış, yabancı okulların Türk müfettişler tarafından denetlenmesine ve müfredatlarına Türkçe dersinin alınmasına karar verilmiştir.
- İlköğretim parasız ve zorunlu olmasına karar verilerek eşitlik sağlanmış, ilahiyat fakültesi ve imam hatip okulları açılarak din ve vicdan özgürlüğü korunmuştur.
- 20:41Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun
- Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun 1926'da kabul edilmiş, ilköğretim ve ortaöğretim okullarının müfredatı çağdaş ilkelere göre hazırlanmıştır.
- Maarif, Milli Eğitim Bakanlığı'nın eski adıdır.
- Çağdaşlaşma ve modernleşme inkılapçılık ilkesiyle ilişkilidir.
- 21:10Karma Eğitime Geçiş
- 1927'den itibaren karma eğitime geçildi, bu eşitliği sağlamaya yönelik bir halkçılık hareketidir.
- Tevhid-i Tedrisat Kanunu 1924'te, Maarif Teşkilatı Hakkındaki Kanun 1926'da kabul edilmiş, karma eğitimi ise 1927'den itibaren uygulanmaya başlanmıştır.
- 21:53Latin Harflerinin Kabulü
- 1 Kasım 1928'de Latin harfleri benimsenmiş, bu batı ile uyumu sağlamaya yönelik bir inkılapçılık hareketidir.
- Türk diline uygun olmayan X, W, Q gibi harfler çıkarılmış, ç, ü gibi yeni harfler türetilmiştir.
- Batı dünyası ile yakınlaşma yolunda önemli bir adım atılmış, okuma yazma oranı ve basılan kitap sayısı artmıştır.
- 23:24Yeni Harflerin Geleceği
- Mustafa Kemal yeni harflerin geleceği ile ilgili ilk sinyalleri İstanbul'daki Sarayburnu veya Gülhane Parkı'nda vermiştir.
- Azerbaycan ve Özbekistan bizden önce Latin harflerini benimsemiş, ancak Rus hakimiyeti döneminde Kiril alfabesine geçmek zorunda kalmışlardır.
- 2023 yılı itibariyle Özbekistan ve Kazakistan'da tüm alanlarda Latin alfabesine geçileceği açıklandı.
- 25:17Latin Harfleriyle İlk Yayınlar
- Latin harfleriyle basılan ilk gazete Mardin gazetesi olmuştur.
- Latin harfleri ile ilk dersler Dolmabahçe Sarayı'nda verilmiştir.
- Harf inkılabı daha önceden İzmir İktisat Kongresi'nde önerilmiştir, ancak gündem dışı olduğu için Maarif Vekaletine geri gönderilmiştir.
- 29:16Millet Mektepleri
- 1928 yılında Latin harfleri kabul edildiği aynı yıl millet mekteplerinin açılması için kanun çıkarılmıştır.
- Her yaştan kişilere okuma yazma ve yeni harfleri öğretmek için millet mektepleri açılmıştır.
- Millet mekteplerinin yayın organı Halk Mecmuası'dır ve Mustafa Kemal'e başöğretmenlik 24 Kasım tarihinde verilmiştir.
- 30:48Türk Tarih Kurumu
- Türk Tarih Kurumu 1931'de kurulmuş, Türklerin kökenini tespit etmek, geçmişte kurduğu devletleri araştırmak ve Türk medeniyetinin zenginliğini ortaya çıkarmak amacıyla kurulmuştur.
- Türk Tarih Kurumu'nun ilk başkanı Mehmet Tevfik Bıyıklıoğlu'dur.
- Türk Tarih Kurumu'nun süreli araştırma yayını Belleten dergisidir ve bu adı Mustafa Kemal vermiştir.
- 31:40Türk Tarih Kurumu'nun Kuruluşu
- Türk Tarih Kurumu'nun kuruluşunda etkili olanlar arasında Mehmet Tevfik Bıyıklıoğlu, Yusuf Akçura, Reşit Galip ve Sadri Maksudi Arsal yer almaktadır.
- ÖSYM sınavlarında genellikle bir kuruluşun en önemli ismini diğer kuruluşun sorusuna sıkıştırır, örneğin Türk Dil Kurumu'nun ilk başkanı Samih Rıfat'ı Türk Tarih Kurumu'nun kurucuları arasına koyabilir.
- Türk Tarih Kurumu ile ilgili bilgiler: Atatürk'ün desteğiyle "Türk Tarihinin Ana Hatları" adlı eser yazıldı ve bu eserin yazılmasında Türkiye'nin ilk kadın tarihçisi Ayşe Afet İnan'ın da etkisi vardı.
- 33:49Türk Tarih Tezi Çalışmaları İçin Kurulan Kuruluş
- Türk tarih tezi çalışmalarına süreklilik getirecek bilim insanı yetiştirmek için 1936 yılında DTCF (Dil Tarih-Coğrafya Fakültesi) kuruldu.
- Bu fakülte günümüzde Ankara Üniversitesi'ne bağlı olup, Atatürk döneminde kurulmuş ve burada yetişen bilim insanları Türk Tarih Kurumu'nda da görev almıştır.
- Atatürk, Türklerin Avrupa ders kitaplarında yanlış olarak "sarıldıktan geldiği" ve "barbar olduğu" iddialarını belgeleme amacıyla tarih araştırmalarını başlatmıştır.
- 35:12Atatürk'ün Tarih Araştırmalarına Katkıları
- Mustafa Kemal, Türk Tarih Kurumu'na Mimar Sinan'ın heykelini yapmasını söylemiştir.
- Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu'nun kurulması, kendi kültürümüzü araştırmaya yönelik olduğu için doğrudan milliyetçilik ilkesi ile ilişkilidir.
- Atatürk, Meksika'ya büyükelçi olarak gönderilen Tahsin Bey'e Maya dili ile eski Türkçedeki benzeşen sözcükleri bulması görevini vermiş, bu kişi "Mayatepek" soyadını almıştır.
- 39:11Türk Dil Kurumu ve Halkevleri
- Türk Dil Kurumu'nun ilk başkanı Samih Rıfat'tır ve kuruluşunda etkili olanlar arasında Ruşen Eşref, Ünaydın, Celal Şahin ve Yakup Kadri Karaosmanoğlu yer almaktadır.
- Halkevleri 1932'de kurulmuş, halk arasında düşünce ve kültür birliğini ve inkılapların yerleşmesini sağlamak amacıyla kurulmuştur.
- Halkevleri, Türk Ocaklarının yerine kurulmuş ve Türk Ocaklarının varlığına son verilmiştir.
- Halkevlerinin yayın organı Ülkü dergisidir, Türk Tarih Kurumu'nun yayın organı Belleten, Millet Mekteplerinin yayın organı ise Halk Mecmuası'dır.
- 42:16Eğitim Kuruluşları ve Köy Enstitüleri
- Köy enstitüleri 1940 yılında kurulmuş olup, Dünya Savaşı yıllarının en önemli eğitim faaliyetleridir.
- Köy enstitüleri'nde öğrenciler çeşitli beceriler edinirler: kümesçilik, dikiş, nakış, iş tekniği gibi dersler alırlar.
- Köy enstitüleri, köylülerin bilinçlendirilmesine ve köylerin kalkınmasına katkı sağlarken, Demokrat Parti döneminde "sosyalizm ve komünizm ideolojisinin yayılması" gerekçesiyle kapatılmıştır.
- 46:08Köy Enstitüleri'nin Kuruluşu ve Önemi
- Köy enstitüleri İsmet İnönü döneminde kurulmuş, Atatürk döneminde değil.
- Köy enstitüleri'nin kuruluşunda etkili olan önemli şahıslar: dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel ve İlköğretimden Sorumlu Genel Müdür İsmail Hakkı Tonguç'tur.
- Köy enstitüleri, Finlandiya'nın eğitim sistemini etkilemiş ve günümüzde Finlandiya en iyi eğitim sistemine sahip Avrupa devleti olarak kabul edilmektedir.
- 47:05Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel'in Oğlu Hikayesi
- Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel'in oğlu Can ve arkadaşı Gazi, Milli Eğitim Bakanlığı'nın düzenlediği sınavı kazanmışlardır.
- Hasan Ali Yücel, oğlunu gönderemeyeceğini söylemiş, çünkü "Milli Eğitim Bakanı oğlunu gönderirse, oğlunun hakkıyla kazandığını kimse düşünmez" demiştir.
- Gazi Yaşargil, beyin tümörü alanında dünyada en iyi çalışan doktorlardan biri olmuş, Can Yücel ise ünlü bir şair olmuştur.
- 50:27Üniversite Reformu
- Üniversite reformu 1933'te yapılmış, İsviçreli pedagog Albert Maçh'ın hazırladığı rapor doğrultusunda gerçekleştirilmiştir.
- Maçh raporunda öğrencilerde dil eğitiminin zorunlu olması, öğrencilerin ücretsiz öğle yemeği alması ve barınma için yurt yapılması gibi öneriler yer almıştır.
- Bu rapor doğrultusunda Osmanlı döneminde kurulan Darülfünun İstanbul Üniversitesi'ne dönüştürülmüş ve daha da modernleştirilmiştir.