Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından KPSS sınavına hazırlanan öğrencilere yönelik verilen tarih dersidir. Eğitimci, tahtaya notlar alarak ve Selami Şahin adında bir öğrenciyle etkileşim halinde konuyu anlatmaktadır.
- Video, Atatürk dönemi inkılaplarını dört ana başlıkta incelemektedir: tekke, zaviye, türbe ve tarikatların kapatılması, ünvanların yasaklanması, kılık kıyafet kanunu ve ölçü, tartı, takvim, saat ve hafta sonu tatili değişiklikleri, soyadı kanunu. Her bir inkılapın tarihçesi, amacı ve etkileri detaylı şekilde açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca Atatürk ilkeleri (halkçılık, laiklik, inkılapçılık, milliyetçilik) ve bu ilkelerin inkılaplar aracılığıyla nasıl uygulandığı örneklerle anlatılmaktadır. Eğitimci, tarih sınavlarında başarılı olmak için sadece bilgileri ezberlemek yerine tarih felsefesini ve mantığını öğrenmenin önemini vurgulamaktadır.
- 00:07Motivasyon ve Toplumsal İnkılaplar
- Toplumsal alanda inkılapların temel amacı toplumu çağdaş, muasır medeniyetler seviyesine çıkarmak ve Avrupa'yla olan sorunları çözmektir.
- Toplumsal alandaki inkılaplarda en önemli ilkeler halkçılık, laiklik ve inkılapçılıktır.
- Devletçilik ekonomik alanda, cumhuriyetçilik siyasal alanda, milliyetçilik ise halkçılığın olduğu yerde desteklenir.
- 02:48Tekke, Zaviye, Türbe ve Tarikatların Kapatılması
- Tekke, zaviye, türbe ve tarikatların kapatılması kanunu 26 Kasım 1925'te çıkarılmıştır.
- Atatürk, Kastamonu'daki konuşmasında "Türkiye şeyhler, dervişler, müritler memleketi olamaz" diyerek bu kurumların kapatılmasının ilk işaretlerini vermiştir.
- Tekke ve zaviyeler tasavvuf ehillerinin zamanlarını geçirdikleri, dinsel muhabbet ettikleri yerlerdir; tarikatlar ise Allah'a ulaşmak amacıyla kurulan dinsel cemiyetlerdir.
- 04:43Kurumların Kapatılma Sebepleri
- Kurumların kapatılma birinci sebebi toplumu çağdaşlaştırmak ve batılı bir toplum ortaya çıkarmaktır.
- İkinci sebep rejimi korumak, laik düzeni korumaktır; halifelik kaldırıldıktan sonra tekke ve zaviyeler ciddi sıkıntılar çıkarmış ve Şeyh Said İsyanı'nda destek vermişlerdir.
- Üçüncü sebep toplumdaki hurafeleri ve batıl inanışları ortadan kaldırmaktır; Türkiye'de hurafe ve batıl inanışları ortadan kaldırma adına yapılan iki önemli inkılap vardır: Diyanet İşleri Başkanlığı'nın kurulması ve tekke, zaviye, türbe ve tarikatların kapatılması.
- 08:58Diğer İnkılaplar
- Sadece bu kurumlar kapatılmadı, zararlı olarak görülen tüm dernekler ve cemiyetler de kapatıldı.
- Toplumu çağdaşlaştırma adına çok ciddi bir adım atıldı.
- Bu inkılapla sadece bu kurumlar kapatılmadı, ayrıca bu kurumlarda kullanılan çelebilik, babalık, şeyhlik, dervişlik, müritlik gibi dinsel ünvanların kullanılması da yasaklandı.
- 09:48Ünvanların Yasaklanması
- Ünvanların yasaklanması, toplumsal eşitsizliği ortadan kaldırmak amacıyla yapılmıştır.
- Halkçılık ilkesi, herkesin eşit olması gerektiğini vurgulamaktadır.
- Tekke, zaviye türü ve tarikatların kapatılmasıyla dinsel ünvanların kullanılması da yasaklanmıştır.
- 10:46Kılık ve Kıyafet Kanunu
- Kılık ve kıyafet kanunu 30 Kasım 1925'te çıkarılmıştır.
- Osmanlı döneminde kılık kıyafetle ilgili düzenlemeler yapılmış, ancak toplumda ve ordu içinde kılık kıyafet karmaşası yaşanmıştır.
- Atatürk, Kastamonu İnebolu'da kılık kıyafetle ilgili konuşmasını yaparak şapka giymeyi uygarlığın bir ölçüsü olarak tanımlamıştır.
- 13:30Kılık Kıyafet Kanununun Uygulanması
- 30 Kasım 1925'te şapka kanunu çıkarılmış, devlet memurları ve askerlerin şapka takması zorunlu hale getirilmiştir.
- Zamanla toplumdaki erkeklerin tamamına şapka takılması zorunlu hale getirilmiş, açık alanlarda şapkanın takılmasının zorunlu hale getirilmiştir.
- Şapkalı muhalefetten dolayı taklidi sükun yürürlüğe tekrar sokulmuştur.
- 15:53Dinsel Kıyafetlerin Yasaklanması
- Dinsel kıyafetlerin giyilmesi de yasaklanmıştır.
- Bu yasak, toplumsal eşitliği sağlamak amacıyla yapılmıştır.
- Diyanet İşleri Başkanı ile Fener Rum Patriği hariç hiç kimse dinsel kıyafetle dışarı çıkmayacak denilmiştir.
- 17:21Kadınların Kılık Kıyafeti
- Kadınların kılık kıyafetleri ile ilgili herhangi bir sınırlama getirilmemiştir.
- Kadınlar giyinme kuşamlarında serbest bırakılmıştır.
- Atatürk başörtüsünü yasaklamamış, kadınlara giyinme kuşamlarında serbestlik tanımıştır.
- 18:28Ölçü, Tartı, Takvim ve Saat Kanunu
- Ölçü, tartı, takvim, saat ve hafta sonu tatilinde değişiklik kanunu 26 Aralık 1925'te çıkarılmıştır.
- Uluslararası rakamlar 1928'de Latin alfabesi kanunundan üç-dört ay önce, Haziran 1928'de çıkarılmıştır.
- Türkiye hicri (kameri) takvim kullanmaktadır.
- 19:48Takvim Değişiklikleri
- 1840 yılından itibaren Tanzimat döneminde Rumi takvimi kullanılmaya başlandı, çünkü Hicri takvim 365 günlük olduğu için vergi toplamada ve maaş ödemelerinde sorunlar yaşanıyordu.
- İttihat Terakki döneminde Rumi takvimin başlangıcı 1 Mart yapıldı ve "Garbi Takvim" olarak adlandırıldı.
- Türkiye Cumhuriyeti 1926'dan itibaren Hicri ve Rumi takvimleri yerine her alanda kullanılmak üzere Miladi takvimi kullanmaya başladı.
- 22:45Saat ve Ölçü Değişiklikleri
- Osmanlı'da 12'lik saat (Alaturka saat) kullanılırken, Avrupa'da 24'lük saat kullanılıyordu; 12'lik saatte güneşin batışı ve doğuşu 12 olarak kabul ediliyordu.
- 1926'da 12'lik saat atıldı ve yerine 24'lük saat (Alafranga saat) kullanıldı.
- Osmanlı'da okka, endaze, arşın gibi ölçü birimleri kullanılırken, Avrupa'da kilogram ve metre kullanılıyordu; 1931 yılında ölçü birimleri değiştirildi.
- 26:32Hafta Sonu Tatili ve Soyadı Kanunu
- Osmanlı'da Cuma günü tatil yaparken, Avrupa'da Pazar günü tatil yapıyordu; 1930-1935 yılları arasında hafta sonu tatili Cumadan Pazara alındı.
- 21 Haziran 1934'te Soyadı Kanunu çıkarıldı; Osmanlı'da insanların soyadı yoktu, sadece öz adlarıyla tanınıyorlardı.
- Soyadı Kanunu, toplumsal alandaki kargaşayı ortadan kaldırmak ve resmi devlet işlerinde karışıklık yaşanmasını önlemek amacıyla getirildi.
- 31:29Soyadı Kanunu ve Toplumsal Eşitlik
- Vezir olan Hüseyin ile Kel Hüseyin arasında bir trafik kazası olsa bile, teknik olarak vezir olan Hüseyin suçlu olur çünkü insanların kullandığı unvan ve lakaplar toplumda farklı uygulamalara maruz kalmalarına sebep olabiliyor.
- Soyadı Kanunu'nun çıkarılmasının ikinci sebebi toplumsal eşitliği sağlamak, sınıf, zümre ve kişi farklılıklarını ortadan kaldırmak amacıyla hukuk karşısında eşitliği sağlamak amacıyla çıkarılmıştır.
- Soyadı Kanunu, lakap ve ünvanların yasaklanmasıyla inkılapçılık ve halkçılık ilkelerini yansıtmaktadır.
- 33:37Soyadı Kanunu'nun Özellikleri
- Soyadı Kanunu'na göre herkes soyadı alacak, soyadları komik olmayacak, ahlaka aykırı olmayacak ve Türkçe olacak.
- Soyadları yabancı milletlerin adından olmayacak, örneğin "Selami Alman" gibi isimler yasaktır.
- Soyadı Kanunu'nda milliyetçilik, inkilapçılık ve halkçılık ilkeleri ön plana çıkmış, ancak ağır basan ilke halkçılık olmuştur.
- 35:00Atatürk Soyadı
- 24 Kasım 1934'te Türkiye Büyük Millet Meclisi, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'e "Atatürk" soyadını vermiş ve bu soyadın Gazi Mustafa Kemal'den başka kimse tarafından kullanılamayacağını belirtmiştir.
- Tarih öğrenirken sadece bilgileri ezberlemek yerine, felsefeyi ve toplumsal olanı anlamaya çalışmak önemlidir.
- Tarih felsefesini ve mantığını oluşturduğunuzda, tarihten yapamadığınız soru kalmaz, çünkü bakış açınız ve mantığınızla soruları doğru değerlendirebilirsiniz.