Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Vedat Yalçınkaya tarafından sunulan bir felsefe dersidir. Öğretmen, antik felsefenin temel problemlerini ele almaktadır.
- Ders, iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde milattan önce altı yüzyıl ve milattan sonra iki yüzyıl felsefesine giriş yapılarak "ilk neden" veya "arke" problemi incelenmektedir. İkinci bölümde ise değişim problemi ele alınmakta, doğadaki değişim örnekleri üzerinden antik felsefede bu konunun nasıl ele alındığı açıklanmaktadır.
- Ders boyunca Thales, Anaksimandros, Anaksimenes, Anaksagoras, Demokritos, Empedokles, Pisagor, Lao Tzu, Herakleitos ve Parmenides gibi önemli filozofların görüşleri detaylı olarak anlatılmaktadır. Özellikle Thales'in suyu, Anaksimandros'un apeiron'u, Anaksimenes'in havayı, Anaksagoras'ın noes'i, Demokritos'un atomları, Empedokles'in dört maddeyi, Pisagor'un sayıları, Lao Tzu'nun Tao felsefesi, Herakleitos'un ateş ve logos kavramları ile Parmenides'in değişimi reddetmesi ve bir kavramı savunması üzerinde durulmaktadır.
- Felsefe ve Bilimin Doğuşu
- Felsefe öğretmeni Vedat Yalçınkaya, milattan önce altı yüzyıl ve milattan sonra iki yüzyıl felsefesinin ayırıcı niteliklerini ele alıyor.
- Felsefe öncesinde de doğayı anlamak ve açıklamak insanın gündeminde olan bir konuydu, ancak pratik amacın dışına çıkıp sadece merak ve anlamak için doğaya yönelmeleri felsefe ve bilimin doğmasına sebep olmuştur.
- Felsefe ve bilim, insanın evrimsel süreçteki en önemli adımlarından biridir.
- 01:44İlk Neden Problemi
- İlk neden (arke) problemi felsefenin temel problemidir ve Thales ile birlikte ortaya çıkmıştır.
- Thales, doğa olaylarının doğal nedenlerle akla dayalı olarak açıklanabileceğini savunmuş, önceki düşünme biçimlerinden farklı olarak gizem ve mistisizm yerine akıl kullanmıştır.
- Thales, Milets şehrinde yaşamış ve her şeyin temelinde ilk neden olarak suyu görmüştür.
- 03:58Milet Okulu Filozofları
- Anaksimandros, Thales'ten farklı olarak arkenin somut bir nesne değil, soyut ve sonsuz bir nesne olan apeiron olduğunu söylemiştir.
- Anaksimenes, Anaksimandros'tan farklı olarak doğaya dönerek arkenin hava olduğunu söylemiştir.
- Anaksagoras, İzmir Urla'da yaşamış ve varlığın temelinde evreni yönlendiren ve bir amaca göre hareket ettiren "nose" (ruh) olduğunu savunmuştur.
- 06:17Demokritos ve Empedokles
- Demokritos, çokçu (plüralist) arkeye inanan bir filozof olarak evrenin atomlar ve içinde hareket ettikleri boşluktan meydana geldiğini söylemiştir.
- Demokritos, atomların niteliklerinin aynı, şekil ve büyüklüklerinin farklı olduğunu ve bu farklılıkların farklı varlıkların ortaya çıkmasını sağladığını savunmuştur.
- Empedokles, varlığı birden çok arke ile açıklayan plüralist bir filozof olarak hava, su, toprak ve ateş dört maddeyi evrenin temelini oluşturmuştur.
- 09:15Pisagor
- Pisagor, matematikte de önemli bir filozof olarak Millet Okulu'ndan sonra gelen ve farklı bir yol izleyen bir düşünürdür.
- Pisagor'a göre arkenin temelini sayılar oluşturmuştur.
- Pisagor, her şeyi sayılarla açıklamaya çalışmıştır.
- 09:44Değişim Problemi
- Değişim, evrenin temelinde yer alan bir özellik olup, doğadaki sürekli değişimleri açıklamak antik çağda önemli bir problem haline gelmiştir.
- Evren hala büyüyor ve bu da önemli bir değişim örneğidir.
- Filozoflar doğadaki değişimin arkasında bir yasa ve varlık olup olmadığını sorgulamışlardır.
- 10:47Lao Tzu'nun Değişim Anlayışı
- Lao Tzu, Çin felsefesinde önemli bir isim olup, Tao'nun kurucusu olarak kabul edilir ve hakkında bilgiler rivayete dayalıdır.
- Tao, patika, yol ve öğreti anlamlarına gelir ve dünya var olan ve var olmayanlardan meydana gelir.
- Var olmayanlara isimler verilir ve bu değişim sonsuz bir kaynaktan beslenir; bu kaynakta Tao'dur ve bütün değişimler Tao'dan çıkar ve ona geri döner.
- 12:20Herakleitos'un Değişim Anlayışı
- Herakleitos, doğa felsefesinin önemli bir temsilcisi olup, ona göre arkhe ateştir ve ateş varlık ateşten gelip ateşe giden sürekli bir döngüdür.
- Değişim zıtların mücadelesi ve savaşı ile gerçekleşir; diyalektik, zıtlıkların birliği veya zıtlıklar sonucu yeni varlıkların ortaya çıkmasıdır.
- Evrende düzen veren ilkeye Herakleitos logos (evreni yöneten yasa, insanda pay aldığı tanrısal akıl) diyor ve "her şey akar, hiçbir şey durağan değildir" sözüyle tanınır.
- 14:12Parmenides ve Değişim Tartışması
- Felsefe tarihinin ilk karşıt düşüncesi Herakleitos ve Parmenides arasında gerçekleşmiştir.
- Parmenides, Herakleitos'tan farklı olarak değişimi kabul etmez ve doğada gördüğümüz değişim bir yanılgıdır.
- Parmenides'e göre evrenin kaynağında değişmeyen bir şey vardır, bu yaratılmamıştır ve yok olmayacaktır; bu değişmez ve hareket etmez, her şeyin var edicisidir ve duyularla değil akıl ve düşünce ile ulaşılabilir.