Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Çiftçi TV tarafından Şanlıurfa'daki GAP Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü'nde gerçekleştirilen bir eğitim programını göstermektedir. Programda GAP Enstitüsü müdürü, ilçe tarım müdürü ve ziraat mühendisi Yılmaz İşık gibi yetkililer yer almaktadır.
- Video, Antep fıstığı yetiştiriciliği hakkında kapsamlı bir eğitim sunmaktadır. İlk bölümde Antep fıstığının dünya ve Türkiye'deki durumu, morfolojik özellikleri, iklim ve toprak istekleri anlatılırken, ikinci bölümde budama, gübreleme, sulama ve aşılama teknikleri detaylandırılmaktadır. Son bölümde ise farklı budama teknikleri, arazi koşullarına göre yetiştiricilik stratejileri ve erkek çeşitlerin tespiti gibi konular ele alınmaktadır.
- Eğitim programı teorik bilgilerin yanı sıra arazide uygulamalı bilgiler de içermekte olup, katılımcılar doğal menengiç ağaçlarını ve aşılanmış çeşitleri görme imkanı bulmaktadır. Ayrıca Siirt ve Antep fıstıkları arasındaki farklar, farklı arazi koşullarında (taban ve kıraç araziler) yetiştiricilik avantajları gibi pratik bilgiler de sunulmaktadır.
- 00:19Antep Fıstığı Eğitimi Tanıtımı
- Şanlıurfa'da GAP Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü Müdürlüğü'nde Antep fıstığı yetiştiriciliği ile ilgili bir program yapılacak.
- Bitlis Hizan İlçe Tarım Müdürlüğü'nden gelen görevliler Antep fıstığının yetiştiriciliği hakkında bilgi alacaklar.
- Eğitim merkezi 12 bin metre kapalı alanıyla bölgenin en büyük merkezlerinden biri olup, yıl içinde 35-50 arasında tarımsal eğitim gerçekleşiyor.
- 04:19Projenin Amacı
- DAP Bölge İdaresi kaynaklı proje kapsamında Hizan'ın 15 köyünde mevcut olan putun potansiyelini daha ekonomik bir ağaç haline getirmek amacıyla Antep fıstığı aşılama ve eğitim projesi gerçekleştiriliyor.
- Projenin bir ayağı olarak GAP'de eğitim alınacak ve Hizan'daki putun potansiyelini insanlara daha faydalı hale getirmek hedefleniyor.
- 05:43Antep Fıstığı Hakkında Genel Bilgiler
- Antep fıstığı kurak ve fakir koşullara uyum sağlaması ve üreticiye yüksek gelir getirilmesinden dolayı bölgede altın ağacı ve yeşil olarak bilinmektedir.
- Dünyada Antep fıstığı İran ve Amerika'dan sonra üçüncü sırada yer almakta, Türkiye'de ise sert kabuklu meyveler içerisinde fındık ve cevizden sonra üçüncü sırada yer almaktadır.
- 2014 yılında Bitlis'teki Antep fıstığı üretim miktarı 28 ton olarak görülmektedir.
- 07:12Antep Fıstığının Morfolojik ve Biyolojik Özellikleri
- Antep fıstığında ağaç üzerinde odun ve çiçek tomurcukları bulunmakta, odun tomurcukları çiçek tomurcuklarından daha küçük ve sivridir.
- Çiçek tomurcukları daha iri sivri olup "kara gözler" olarak da adlandırılmaktadır.
- Antep fıstığında erkek çiçekleri ayrı ağaçlarda yer almaktadır, bu yüzden yeterli meyve elde etmek için bahçede dişi ağaçlarla birlikte erkek ağaç da bulunması gerekmektedir.
- 09:38Antep Fıstığının İklim ve Toprak İstekleri
- Antep fıstığı yazları uzun, sıcak, kurak ve kışları nispeten soğuk bölgelerde yetişmektedir.
- Dinlenme halinde eksi 20 derecelere kadar dayanabilmekte fakat çiçeklenme döneminde eksi 1 derecede bile çiçekler zarar görebilmektedir.
- Soğuklama isteğini karşılaması için kış dinlenme döneminde Ocak ayı ortalama sıcaklığının 5,5°C, Aralık-Şubat ortalama sıcaklığının ise 7-7,5°C arasında olması yeterlidir.
- 11:00Bahçe Tesisi Yöntemleri
- Antep fıstığı dört farklı şekilde tesis edilebilir: doğrudan tohum ekimi ile, bahçeye dikilen çöllerin açıklanması, yabanların aşağılanmasıyla ve aşırı tüplü fidan dikimine bahçe tesisi.
- Tohum ekimi ile bahçe tesisinde açılan çukurlara her hoca üç gelecek şekilde ekim yapılır, ekim derinliği 3-5 cm geçmemeli ve ertesi yıl gelişen fidanlardan iyi gelişen bir bırakıp diğerleri sökülmeli.
- Aşırı tüplü fidan dikimi ile bahçe tesisi taban arazilerde sulanan koşullarda ve modern yetiştiricilikte yapılmalıdır, bu şekilde aşırı bitkiler 4-5 yılda meyve yapabilmekte ve çiftçilere zaman açısından büyük bir kazanım sağlamaktadır.
- 13:11Dikim Sıklığı ve Bakım İşleri
- Sulu koşullarda dikimler 4x7 metre aralıkla, kuru koşullarda ise 8x8 metre aralıkla yapılmalı ve sonbaharda veya ilkbaharda yapılabilir.
- Dikimde çukurun genişliği 40-50 cm, derinliği 60-80 cm arasında olmalı ve çukurun dibine 1-2 kürek yanmış ahır gübresi karıştırılması kök gelişimi açısından faydalıdır.
- Bakım işlerinde toprak işlemesi, sulama, gübreleme ve budama yapılmakta, sürümler kışın bir, Nisan ayında ikinci ve Haziran ayında üçüncü olarak yapılmaktadır.
- 14:48Antep Fıstığı Bakımı
- Fidanlara ilk yıl çok fazla müdahale edilmemeli, çok boylanmış fidanların tepesinin 80-90 cm'den kesilmesi gerekir.
- Ürün yaşlı dallardan alınmakta olduğu için her yıl düzenli budama yapılması gerekmektedir.
- İyi verim alabilmek için gübreleme son derece önemlidir.
- 15:23Toprak ve Yaprak Analizi
- Toprak örnekleri taç izdüşümünün çevresinde 30-60-30, 30-60 santim dernekten alınarak ayrı ayrı karıştırılıp laboratuvara gönderilmelidir.
- Yaprak analizi toprak analizinden daha önemli olup, meyvelere ben düşme döneminde, kırmızılı kırmızılaşmaya başladığı dönemde yapılmalıdır.
- Yaprak örnekleri ağacın dört farklı yönünden (kuzey, güney, doğu-batı) alınmalıdır.
- 16:24Gübreleme
- Orta yaştaki bir ağaç için 3-5 kilogram amonyum sülfat yeterlidir, ancak en doğru yöntem toprak analizi yapıp gübreleme dozlarını belirlemektir.
- Azotlu gübreler şubat ayında uygulanmalı ve taç izdüşümü serpilerek toprağa karıştırılmalıdır.
- Fosfor ve potasyum ise toprağın 20-30 santim derneğine gömülmeli ve ağaç gövdesinin 1 metre dışından açılan 20-30 santim derneğinde ve 25-30 santim genişliğindeki banda uygulanmalıdır.
- 17:43Sulama ve Hasat
- Sulama son derece önemlidir çünkü sulamayla kuruya göre yapılan çalışmalara göre %30 verim artışı sağlanmakta ve periyot azalmaktadır.
- Haziran-Eylül ayları arasında 20-30 günde bir sulama yapılması gerekmekte ve toprağın 1-1,5 metre arasındaki derinliğin ıslanması gerekmektedir.
- Hasat olgunluğa gelen meyvelerde dış kabuk yumuşamakta ve kızarmaktadır, hasat elle salkım sapının dibinden koparılarak yapılmalı ve sırf kullanılmamalıdır.
- 18:54Aşılama
- Aşılama, bir meyve tür ve çeşidinden alınan bir göz ya da kalemin anaç üzerine yerleştirilmesidir ve bahçe bitkileri için olmazsa olmazdır.
- Aşı kalemleri ağacın güneş gören dış kısımlarından alınmalı, odun tomurcukları ve meyve tomurcukları kullanılmamalıdır.
- Kalemler yaprak arasına daha sonra nemli bir beze sarılarak muhafaza edilmeli ve mümkünse aynı gün içinde yapılacak aşı kadar kalem alınmalıdır.
- 20:30Buttum Aşılama
- Buttum, genellikle tek gövdeli ve ağaç formunda gelişen bir türdür ve aşılarken öncelikle aşıya hazırlık budaması yapılmalıdır.
- Kalın ağacın kalın dallarını keserken çapı 10 santimetreyi geçmemeli, çünkü antep fıstığı çok fazla kalın dal kesiminden hoşlanmaz.
- İlkbaharda budamadan sonra yeni sürgünler atacaktır, her kalın dalda 1-3 adet sürgün bırakılarak diğerleri temizlenmeli ve bu sürgünlere T-göz aşısı uygulanmalıdır.
- 22:13Aşı Uygulaması
- Fıstıkta tutma oranı en yüksek olan göz aşısı, Mayıs sonundan Temmuz ortasına kadar veya Eylül başından Ekim başına kadar iki farklı dönemde yapılabilir.
- Aşı rüzgarın estiği yönde ve amacın düzgün ve pürüzsüz bir kısmına yapılmalıdır, kesim yaparken bıçağın ağacın odun dokusuna değmemesi gerekir.
- Aşı yapıldıktan sonra pamuklu bez, aşı bandı veya pamuk ipliğiyle aşı yerini bağlamak gerekir, aşının hava almaması önemlidir.
- 24:42Aşı Sonrası Bakım
- Aşının tutup tutmadığını 15-20 gün sonra bakarak anlayabiliriz: gözler iyileşmiş, kabarmış, kabuk rengi parlak ve dokunulduğunda yaprak sapı düşüyorsa aşımız tutmuş demektir.
- Aşının tuttuğunu anladıktan sonra 20-25 gün sonra aşı bağı mutlaka gevşetilmelidir.
- Aşı sürgünleri 20-25 santim olunca aşı bağlarını söküp yatık sekiz biçiminde bağlamalı, aşı altından ve üstünden çıkan dalların bir kısmı temizlenmeli ve aşı sürgünü yeterli gelişmeyi sağladıktan sonra sonbaharda bağladığımız tırnağı kesip aşı bakımından son verilmelidir.
- 25:58Fıstık Ağaçlarının Budama Yöntemleri
- Budama, ağaca şekil vermek, verilen şeklin devamını sağlamak, fizyolojik dengeyi sağlamak ve yaşlı ağaçları gençleştirmek için yapılır.
- Şekil budaması dikiminden sonra ilk yıl ağa fazla müdahale edilmemeli, çok boylanmışsa tepesi kesilmeli ve sürgün veren gövde üzerinde 15-20 santim aralıklı 3-4 dal bırakılmalı.
- Verim budaması fıstığın var yılının sonunda yapılmalı, zayıf gelişen 3-4 yaşlı dallar çıkartılmalı, kuru dallar kesilmeli ve bir üstüne binen dallar temizlenmeli.
- 27:01Budama Hataları ve Tavsiyeler
- Antep fıstığı çok sert budamadan ve çok kalın kesimden hoşlanmaz, uç alımı yapılmamalı çünkü bir yıllık dallardan meyve verdiği için.
- Hasattan sonra budama tavsiye edilmemekte çünkü erken dönemde budama sakız sağlanmasına neden olmaktadır.
- Çiftçiler ağacı budarken tacı mümkün olduğunca yukarı kaldırmaya çalışıyorlar, bu da ağacın susuzluk stresine girmesine neden olur.
- 28:09Gençleştirme Budaması ve Arazi Koşulları
- Gençleştirme budaması yaşlı aşağıdan uygulanan bir budama olup, bir seferde değil 2-3 yılda kademeli olarak yapılmalıdır.
- Gençleştirme budamalarında ana dallarda ve kesim yapılan her dalda mutlaka soluk dalı bırakılmalı, aksi takdirde ağaç kuruyabilmektedir.
- Taban arazilerde ağaç sağa sola 4 metreden fazla gelişiyor ve arıyı daha çabuk kapatıyor, kıraç arazilerde ise ağaçlar gelişmediği için daha sık dikim yapmak daha doğru olabilir.
- 30:00Fıstık Üretimi ve Çeşitleri
- Siirt'te fıstık üretimi daha önce başladığı için çok iyi gelir getiriyor ve taban arazilere bile fıstık ekiyorlar.
- Siirt fıstığı Antep fıstığına göre çerezlik anlamda daha kıymetli, baklavacılar Antep fıstığını tercih ederken Siirt fıstığının bir özelliği iklim koşullarına uyum sağlamasıdır.
- Siirt fıstığı 15 gün sonra açtığı için ilkbahar geç donlarından etkilenmiyor, Antep çeşidi aşılarsanız soğuklardan etkileneceğini tahmin edebilirsiniz.
- 32:13Fıstık Çeşitleri ve Aşılama
- Çerezlik olarak Siirt fıstığının kalitesi daha iyi, çatlak olması avantaj sağlar.
- Yeşil toplanan fıstıklar da yarıyor ancak kabuğu çok sert ve kalın olduğu için iç yapımında özel makineler gerekiyor.
- Antep'te geliştirilen makinaların %99-100'ü Antep fıstığına göre ayarlanmış, Siirt fıstığı daha geniş aralıklı ve yeşil kalıyor.
- 33:14Aşılama Teknikleri
- Aşılamada dikkat edilmesi gereken tek şey iyi çeşitleri aşılamak ve erkek çeşitleri tespit edip erkekte aşılamaktır.
- BTTUM anacı en iyi anaç olarak kullanılması gereken, Siirt BTTUM ağaç yapısı daha sert olduğu için aşılamada problem çıkıyor.
- Şengel (yerli BTTUM) aşılayıp üstüne Antep fıstığını vurmak en ideali ancak bu zaman kaybı yaratır, Hizada görülen ağaçlar aşıya çok uygun ağaçlardır.