Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, City College of New York Üniversitesi Felsefe Bölümü'nde doçent doktor olan Kate Riche'nin verdiği bir felsefi ders anlatımıdır.
- Video, anlamın kaynağı hakkındaki iki temel felsefi yaklaşımı incelemektedir: internalist (içselcilik) ve eksternalist (dışsalcılık) teorileri. Internalist teoride Paul Grace'in konuşmacı niyetinin anlamı belirlediği görüşü, eksternalist teoride ise Hilary Putnam'ın anlamların psikolojik ruh halleri değil, dış dünyayla ilişkili olduğu görüşü detaylı olarak açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca Patlama adlı bir kişinin geliştirdiği örnekler ve "ikiz dünya" düşünce deneyi kullanılarak bu iki görüş karşılaştırılmakta, temel anlama ilişkin sorular ele alınmaktadır.
- 00:06Anlam ve Dil Kavramı
- Video, City College of New York Üniversitesi felsefe bölümünde doçent doktor Kate Riche'nin verdiği "Anlam ve Dil" dersini anlatmaktadır.
- Konu, kağıtta veya bilgisayar ekranında karşılaştığımız ses ve işaretlerin nasıl anlam kazandığına odaklanmaktadır.
- Temel anlam sorusu, bir ifadenin veya cümlenin anlamını belirleyen şeye odaklanır, tanımsal anlama ilişkin sorular ise belirli bir sözcüğün veya deyişin ne anlama geldiğini merak eder.
- 01:30İçselcilik ve Dışsalcılık
- Temel anlam sorularının iki farklı cevabı vardır: içselcilik (internalist teoriler) ve dışsalcılık (eksternalist teoriler).
- İçselcilik, zihinsel ve ruhsal durumların sözcük anlamını belirlediği görüşünü savunur.
- Dışsalcılık ise bireyin dışındaki bir olgunun anlamı belirlemesi gerektiği görüşünü savunur.
- 02:29İçselcilik Teorisi
- İçselcilik teorisi ilk olarak filozof Paul Grace tarafından ortaya atılmıştır.
- Grace, konuşmacının niyetinin anlamı belirlediğini savunur ve bu niyetler genellikle o an devrede olan amaç veya hedefleri niteler.
- Grace'e göre bir deyişin anlamı için konuşmacı veya yazarın dinleyicilerin inanmasını, bu niyeti anlamalarını ve bilincine vardıklarından inanmalarını istemesi gerekir.
- 04:12İçselcilik Teorisinin Özellikleri
- Cümlelerin farklı şekilde ifade edilişleri genellikle aynı anlama gelir, bu durumda bir cümlenin dışarıdan bakıldığında ne anlama geldiğini açıklayabilecek bir olguya ihtiyaç duyulur.
- Grace, bir cümlenin anlamının konuşmacının veya yazarın kullanış biçimine bağlı olduğunu savunur.
- Bu teoride her şey içseldir ve belirli sesler ve işaretler kullanan kişinin niyetine göre anlam kazanır.
- 05:17Dışsalcılık Teorisi
- Dışsalcılık, anlamın cümleyi kuran kişi dışındaki bir olgu tarafından belirlendiği görüşünü savunur.
- Filozof Hilary Palam, anlamların önemli bir şekilde dışa bağlı olduğunu savunur ve bu argümanını iki koşula dayandırır: bir terimin anlamını bilmek sadece psikolojik bir ruh hali içinde olmaktan ibarettir ve bir ifadenin anlamı, bu ifadenin ne ile ilgili olduğunu belirler.
- Palam, anlamların psikolojik ruh halleri ifade etmediğini ve öylece zihnimizde yer almadığını savunur.
- 06:46Dışsalcılık Teorisinin Düşünce Deneyi
- Dışsalcılık teorisinin en ünlü düşünce deneyi, "ikiz dünya" olarak adlandırılan başka bir gezegenin olduğu varsayımsal bir duruma odaklanır.
- Deneyde, 1750 yılında dünyamızda yaşayan Oscar adlı biri suyu H2O olarak görürken, ikiz dünyada Oscar'ın ikizi X, Y, Z maddesi ile temas halinde olur.
- Palam'a göre Oscar ve Oscar'ın ikizi psikolojik anlamda birbirlerinin kopyası olsa da, Oscar H2O ile ilgiliyken Oscar'ın ikizi X, Y, Z maddesi ile ilgilidir.
- 09:17Anlamın İç Dünya ile İlişkisi
- İki insanın psikolojik anlamda aynı olmasına rağmen aynı cümleleri farklı anlamlara getirmesi, anlamın tamamen iç dünya ile ilgili olamayacağını gösterir.
- Patlam'ın geliştirdiği örnekte, kayın ağacı ile karaağaç arasındaki farkı bilmediğimiz halde, ikisinin de kuzey Amerika'da yetişen ve yaprak döken ağaçlar olduğunu biliyoruz.
- Kayın ağacı ve karaağaç kelimelerini kullanırken bilinçli olarak ağaç görüntülerini aklımıza getiriyoruz, bu da anlamların psikolojik ruh hallerinden ibaret olmadığını gösterir.
- 10:50Dış Olguların Anlamla İlişkisi
- Verilen örnekler, bireyin doğal ve fiziksel çevresinin anlamı etkilediğine dair kanıtlar taşıyordu.
- Eksternalistlere göre, doğal ve sosyal çevremizle kurulan nedensel ve tarihsel bağlantılar, kurduğumuz cümlelerin ve deyişlerin ne anlama geldiğini belirler.
- Internalistler bireyin psikolojik ruh halinin bir parçası olan karmaşık niyetlerin anlamı belirlediği görüşünü savunurken, eksternalistler bireyin doğal çevresi gibi bazı dış unsurların cümlelerin ne anlama geldiğini belirlediğini savunur.