Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Öteki Ses" programının bu bölümünde, sanatçı, müzisyen ve araştırmacı Metin Kemal Kahraman ile bir söyleşi gerçekleştirilmektedir. Ayrıca Berlin'de yaşayan bir konuşmacı, Okmeydanı Cemevi Başkanı Zeyner Şahin ve Gazi Cemevi'nde Veli Gülsoy adlı bir alevi dede de programda yer almaktadır.
- Video, alevilik inancının tarihsel süreci, modernite ile ilişkisi ve şehirlerde yaşayan alevilerin durumu üzerine odaklanmaktadır. Söyleşide alevilik'in geleneksel yapısı, sözlü geleneklerin önemi, cemevi kurulumları ve alevilik'in diğer dinlerden farkları ele alınmaktadır. Ayrıca Milli Eğitim Bakanlığı'nın açacağı Hacı Bektaş Veli Lisesi ve dede yetiştirme okulu konusu da tartışmalıdır.
- Programda alevilik'in kurumsallaşma sürecinde yaşadığı değişimler, Oniki İmamlar Orucu gibi ritüellerdeki değişiklikler ve devletin alevi okulu açma girişimi gibi konular da tartışılmaktadır. Konuşmacılar, alevilik'in sevgiye dayalı bir din olduğunu, kitaplaşmış dinlerden farklı olarak her zaman yenilenen bir yol olduğunu vurgulamaktadır.
- 01:38Programın Tanıtımı
- Program "Söz uçar, yazı kalır" başlıklı bir konuyla ilgili olup, sözlü geleneği ve inancıyla kendini var eden Alevilik inancını ele alıyor.
- Programda diplomalı Alevi dede olunur mu sorusu ele alınacak ve İstanbul'un çeşitli semtlerindeki cemrevler ziyaret edilecek.
- Programda sanatçı, müzisyen ve araştırmacı Metin Kemal Kahraman ile özel bir söyleşi gerçekleştirilecek.
- 04:07Alevilik ve Modernite İlişkisi
- Alevilik, modernite ile ilişkisi ve modern yaşam ihtiyaçlarına uydurulması, bugün Alevilik'in en önemli sorunlarından biridir.
- Alevilik yüzlerce yıl boyunca sözlü gelenekle kuşaktan kuşağa aktarılmış, öğretisi şiir, beyitler, gurbanklar ve dualar gibi sözlü literatürle aktarılmıştır.
- Alevilikte kurumsal bir öğretme süreci yoktur, inanç anadil gibi hayatın içinde öğrenilir ve her dönemde büyük alimleri, pirleri ve mürşitleri olmuştur.
- 07:29Alevilerin Göç Süreci
- Son elli yıllık modernite sürecinde Aleviler kendi otantik hayat alanlarından kopmuş, şehirlere ve büyük metropollere göç etmişlerdir.
- Avrupa'da elli yıl önce başlayan işçi göçünün en önemli kesimi Aleviler olmuştur.
- 1966 depremden sonra Almanya'ya gitme önceliği tanındığında gelenlerin %99'u Aleviler olmuştur.
- 09:39Alevilik ve Yazılı Gelenek
- Alevilik sözü edildiği gibi bir kurumsal eğitim sürecine sahip değildir.
- Alevilik'in asırlar boyunca sözlü gelenekle aktarılmasında özel bir tercih vardır, yazıdan habersizlik veya daha ilkel bir kültür seviyesi değildir.
- Alevilik'te yazmaktan korkulmuştur çünkü dini meselelerde hakkı tanrı'yı yazmaya kalkmak büyük bir cürettir.
- 11:41Yazı ve Hakikat İlişkisi
- Sokrates'in "hakikat yazılamaz" diyerek okul kurmaması filozofların derin düşüncelerinin sonucu olarak algılanırken, benzer tercihleri yapan Alevi liderlerimiz bu konuda farklı değerlendirilmektedir.
- Yazı, hakikati yazanın varoluşundan bağımsız bir varoluşa kavuşturur ve tarihi olmaya başlar; bu nedenle yazılan şey yazan kişiye karşı şahittir ve tehlikeli bir enstrümandır.
- Hasan Efendi gibi yakın tarihte yaşamış Alevi velileri, kendi itirazlarına rağmen müritleri tarafından kitap halinde yayınlanmışlardır.
- 14:28Alevi Alimlerin Dil Becerileri
- Alevi alimler Türkçe, Farsça, Arapça gibi dilleri bilen çok dilli entelektüellerdir; Sey Süleyman Şahin ve Mansurlu gibi alimler Osmanlıca harfleriyle de yazabilmektedir.
- Bazı alimler farklı ortamlarda farklı dillerde (Türkçe, Salıca, Kırmancı) konuşabilirlerken, anlattıkları yaradılış ve Alevilik öğretisi konularında hep aynıdır.
- Modernite sürecinde yazı öğrenme ve öğretme konuları, devlet kararları ve Alevi örgütleri tercihleriyle kolayca çözülemeyecek kadar karmaşık bir sorun haline gelmiştir.
- 16:07Alevilik ve Kurumsallaşma Sorunu
- Alevilik'in kendine ait yöntemi ve tarzı ile modernite süreci arasında uyum kurmak için çözüm aranmaktadır.
- Alevilik'in kendine has tarzını, üslubunu ve yöntemini korumak konusunda hem kurumsal hem eğitim süreçlerinde eksiklikler bulunmaktadır.
- Devletin bu konudaki her adımı siyasi bir yaklaşımdır; tarihte de Alevilerin Bektaşilik'e karşı çıkması, özellikle Dersim Aleviliğinde Bektaşilik'in siyasi bir kurumsallık olarak görülmesi ve reddedilmesi örneğidir.
- 19:11Siyaseten Çıkarılan Yaklaşım
- Bu mesele günlük siyasi atraksiyonlar için malzeme yapılabilecek bir konu değildir; atılacak adımlar günlük siyasetin ihtiyaçları temelinde şekillendirilmemelidir.
- Alevilerin herkesin (bir çobana kadar) söz hakkı olduğu düşünülürse, doğru yöntem için özellikle Alevi kurumlarının ve ileri gelenlerinin öncülük etmesi gerekir.
- Sorun siyasetin belirlediği ihtiyaçlar yerine, Alevilik öğretisinin kendine ait normları önde olacak şekilde ele alınmalıdır.
- 20:42Cemevi Sorunu ve Yurtdışı Durum
- Cemevi konusu siyasetçilerden ve devletten Alevi kurumlarının en önemli talebi olsa da, hiçbir Alevi bugünkü cemevlerden memnun değildir.
- Berlin, Avrupa'da Türkiye'den göçmenlerin yaşadığı en özel yerdir; yaklaşık yarım milyonun üzerinde Türk var ve bunun en az yarısı Alevidir.
- Berlin'deki cemevi Avrupa'daki en büyük ve en eski cemevlerden biridir.
- 22:25Alevilik Kurumsallaşmasının Sorunları
- Oniki imamlar orucu Aleviliğin önemli bir ritüeli olmasına rağmen, cemevilerde bu ritüelde anılan imamlarla ilgili bilgiler İslam ansiklopedisinden alınarak, Diyanet'in cuma hutbesi gibi merkezden tüm cemevilerine gönderilerek okunmaktadır.
- Bu uygulama, Alevilik'in özüyle ve sözüyle çelişmektedir çünkü Aleviliğin bin yıldır direndiği bir durum, kendi kurumlarında deforme edilmektedir.
- Alevilik'in oniki imamlar orucu, tarihsel İslam'dan çok daha önceye dayanan bir oruç olmasına rağmen, geleneksel öğretiden çok daha yabancı kavramlarla ve yöntemlerle sunulmaktadır.
- 24:41Alevilik Kurumsallaşmasının Etkileri
- Bir Vartolu teyzenin cemevde cem için lokma getirmek istemesi ve toplu dua verilmesi durumunda geri dönmesi, Alevilik'in geleneksel uygulamalarının nasıl değiştiğini göstermektedir.
- Alevilik'in binlerce yıl boyunca dedeleri, büyük alimleri ve pirleri tarafından direndiği, canları pahasına korunan bir hakikat vardır ve bu hakikati deforme eden bilgiye karşı direnç göstermek inat değil, hakikat korumadır.
- Alevilik, modern perspektiften kendini başkasının gözüyle görmek ve kendi özgün bakış açısını kaybetmekten sorumlu tutulmaktadır.
- 27:05Alevi Kurumların Rolü ve Sorumluluğu
- Alevilik'in içi bizzat bugün Alevi kurumlarıdır ve bu bir tehlike olarak görülürken, Alevileri sosyal alanda temsil edecek ve sosyal-siyasal sorunlarını dile getirecek kurumlara kesinlikle ihtiyaç vardır.
- Alevi örgütlenmesi bir haktır ve bir ihtiyaçtır, ancak bu kurumlar Alevilik'in ne olduğu konusunda tam bilgiye sahip değildir.
- Alevi kurumları, Alevilik'in öğretisini tam bilmedikleri için, kendi öğretimlerini araştırmak ve öğrenmek için bu kurumları kurmaktadırlar.
- 29:17Alevilik'in Doğası ve Özellikleri
- Sosyal-siyasal zorbalık süreçleri Alevilik'in öğretisini zayıflatmış, bir ev inancına dönüştürmüş ve en dinamik damarı olan pili-talip ilişkisini kopardı.
- Alevilik'in öğretisi yüzyıllar boyunca sözlü ve sözlü gelenekle aktarılmıştır, dolayısıyla onu anlamak için en doğru kaynaklar kendisinin yarattığı sözlü birikimdir.
- Alevilik, gelmiş geçmiş bütün dinleri ve peygamberleri kabul eden, her biri Tanrı'nın kelamlarını getiren elçiler olarak görünen, sevgiye dayalı bir dindir.
- 34:11Alevilik'in Yenilenme Özü
- Alevilik, diğer dinler gibi kitap ve devlet dini olmadan, her zaman yaşayan ve kendisini yeniden üretebilen bir inançtır.
- Alevilik'te Hak insanda mevcut olabilir ve insanlar birlikte arınarak bu inançta ilerleyebilirler.
- Aleviler kendi ömürlerini (yetmiş-seksen yıl) bir yol olarak kabul ederler ve kendilerini bu yolun sürdürenleri olarak görürler.
- 34:51Alevilik ve Diğer Dini Gelenekler
- Alevilik, "hak" kavramını insan içinde mevcut olarak kabul ettiği için, diğer dinlerin sapık bir yönetme aracı haline gelmesinden farklıdır.
- Alevilik, diğer dinlerden farklı olarak tüm dinleri bir çizgide sayar ve dinler tarihinin tamamını kendine ait görür.
- Alevilik, diğer dinlerin peygamberlerinin mesajlarını kabul eder ancak zamanla statikleşen ve devlet yönetimi aracı haline gelen bu dinleri reddeder.
- 37:19Alevilik ve İslam İlişkisi
- Hz. Muhammed'in vefatından sonra İslam'da siyasi mücadele başlamış, Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin'in türbeleri Kabe'de değil farklı yerlerde bulunuyor.
- Aleviler, diğer dinlerin siyasi dönüşümlerine karşı kalarak, dinin özüne sadık kalmışlardır.
- Alevilik tarihi, devletin alevileri kendine benzetme ve asimile etme çabalarının tarihi olarak görülür.
- 40:39Devletin Alevilik Kurumları İçin Okul Açması
- Devlet eliyle küçükçekmece civarında "Alevilerin Listesi" adı altında bir okul inşası başlamak üzere olup, bu durum alevi kurumlarının haberi olmadan gerçekleşmiştir.
- Alevi kurumları, devletin kendisinin yetiştireceği aleviler için okul açmasını karşılamaktadır.
- Aleviler, kendi kurumları tarafından yetiştirilmek istemekte ve diğer dinlerin eğitim kurumlarına gitmeyi tercih etmektedirler.
- 44:37Alevilik'in Kendi Gelenekleriyle İlgili Görüşleri
- Aleviler, kendi kurumlarını yetiştirmenin gerekliliğini vurgulamaktadır ve alevilikten daha iyi bilen olmayacağını belirtmektedir.
- Alevilik'in yazılı Kur'an'ı dışında, Pir Sultan Abdal, Yunus Emre, Seyyid Nesimi gibi ozanların ve uluların getirdiği terbiye, ahlak ve öğreti değerlidir.
- Aleviler, kendi geleneklerinin dışında her şeyi "yapay" ve "yanlış" olarak görür ve bunlara karşı çıkarlar.
- 48:44Alevi Dede ile Görüşme
- Program, Okmeydanı'dan sonra Gazi Cemevi'nde Alevi dede Veli Gülsoy ile birlikte devam etmektedir.
- Programın bu hafta Alevi inancı hakkında bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olması belirtilmektedir.
- Milli Eğitim Bakanlığı'nın küçükçekmece civarında Alevi dedeleri yetiştirme lisesi için temeller atması konuşulmaktadır.
- 49:25Alevi Dede Olma Süreci
- Alevi dede olmak için önce kendi babasından icazet, pide ve destur almak gerekir.
- Dede olmak için ilim yapmak, akademik kariyer sahibi olmak, okumak ve bilgi birikimi oluşturmak önemlidir.
- Bir dedenin diplomasına ihtiyacı yoktur, ilme ve öğrenmeye ihtiyacı vardır.
- 50:08Alevi Öğretisi ve Devlet Etkisi
- Alevi öğretisi okulda gençlere öğretilse bile, okulu bitiren kişinin otomatik olarak dede olacağını belirleyen bir kural yoktur.
- Devlet eliyle 600 öğrenci yetiştirmek ve dedeleri yetiştirme çalışması planlanmaktadır.
- Alevi inancının Diyanet İşleri Başkanlığı veya devlet tarafından belirlenemeyeceğini, inanç önderlerinin ve pirlerin belirlediğini vurgulamaktadır.